Đột quỵ khi ngủ là tình trạng nguy hiểm xảy ra do lưu lượng máu lên não bị gián đoạn trong lúc ngủ, dẫn đến tổn thương tế bào não do thiếu oxy. Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Phương Trang, từ Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết rằng người bệnh có thể đi ngủ trong trạng thái hoàn toàn bình thường, nhưng khi thức dậy lại phát hiện các triệu chứng của đột quỵ. Do khó nhận biết triệu chứng ngay khi xảy ra, tình trạng này thường được phát hiện muộn, bỏ lỡ “thời gian vàng” để can thiệp (trong vòng 3-4,5 giờ đầu).
Vậy những thói quen nào có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ trong khi ngủ? Bác sĩ Trang đã chỉ ra một số yếu tố cần lưu ý:
Tắm khuya là một thói quen cần tránh. Việc tắm muộn, đặc biệt là tắm nước lạnh, có thể gây ra sự thay đổi nhiệt độ cơ thể đột ngột, dẫn đến co mạch máu ngoại biên. Ở những người có mạch máu yếu, tiền sử tăng huyết áp hoặc xơ vữa động mạch, tắm đêm làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông hoặc vỡ mạch máu não, gây ra đột quỵ. Vì vậy, nên hạn chế tắm muộn, đặc biệt là khi thời tiết chuyển mùa hoặc trở lạnh. Nếu cần tắm, hãy sử dụng nước ấm và tắm nhanh chóng.
Uống rượu bia vào buổi tối cũng là một yếu tố nguy cơ. Rượu bia không chỉ gây rối loạn giấc ngủ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tim mạch. Thói quen uống rượu thường xuyên có thể gây tổn thương lớp nội mạc mạch máu, thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông. Rượu còn có thể làm tăng huyết áp sau khi uống, đặc biệt là vào ban đêm, thời điểm huyết áp cần ổn định, gây thêm áp lực lên mạch máu não.
Việc sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều trước khi ngủ cũng gây hại. Ánh sáng xanh phát ra từ điện thoại, máy tính hoặc tivi có thể ức chế sản xuất melatonin, một hormone quan trọng trong việc điều hòa giấc ngủ. Điều này có thể dẫn đến tăng nhịp tim và huyết áp do giấc ngủ kém, từ đó làm giảm chức năng nhận thức và khả năng phục hồi của não. Để phòng tránh, hãy tắt các thiết bị điện tử ít nhất một giờ trước khi đi ngủ và thay vào đó bằng các hoạt động thư giãn như đọc sách hoặc nghe nhạc nhẹ.
Ăn đêm, đặc biệt là các loại thực phẩm không lành mạnh, cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ. Ăn khuya, đặc biệt là các thực phẩm giàu chất béo bão hòa như đồ chiên xào, thức ăn nhanh hoặc nước ngọt có gas, có thể gây rối loạn chuyển hóa, tăng mỡ máu và xơ vữa mạch máu. Về lâu dài, thói quen này có thể dẫn đến thừa cân, béo phì, góp phần gây tổn thương nội mạc mạch máu và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, dẫn đến đột quỵ do tắc nghẽn mạch máu não. Chất béo bão hòa trong thực phẩm chế biến sẵn làm tăng cholesterol xấu (LDL), một yếu tố chính gây xơ vữa động mạch. Bác sĩ Trang khuyến cáo nên ăn tối trước 19h và ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh và trái cây để bảo vệ sức khỏe mạch máu não.
Căng thẳng và lo lắng kéo dài cũng là một yếu tố nguy cơ. Tình trạng lo âu, căng thẳng kéo dài có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm, thúc đẩy cơ thể sản sinh ra các hormone như cortisol và adrenaline, làm tăng huyết áp và gây co thắt mạch máu. Nếu tình trạng này kéo dài, các mạch máu có thể bị tổn thương, làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là vào ban đêm khi huyết áp thường không được kiểm soát tốt. Để giảm căng thẳng và ổn định tuần hoàn não, hãy tạo thói quen thư giãn nhẹ nhàng trước khi đi ngủ như hít thở sâu, đọc sách hoặc nghe nhạc.
Bác sĩ Phương Trang khuyến cáo mỗi người cần chủ động kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu. Duy trì tập thể dục đều đặn 30 phút mỗi ngày với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, đồng thời ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm) và giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển lạnh để ổn định huyết áp và bảo vệ mạch máu não.
Những người có nguy cơ cao, chẳng hạn như người trên 50 tuổi, mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, thừa cân, hoặc có cholesterol máu cao, nên tầm soát đột quỵ định kỳ bằng các kỹ thuật hiện đại như siêu âm, chụp CT 768 lát cắt, CT 1975 lát cắt, hoặc chụp cộng hưởng từ MRI 3 Tesla để phát hiện sớm các tổn thương mạch máu não. Ngoài ra, những người có biểu hiện ngủ ngáy to hoặc mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ nên được kiểm tra đa ký giấc ngủ (Polysomnography) để phát hiện tình trạng thiếu oxy khi ngủ, từ đó chủ động điều trị và ngăn ngừa đột quỵ.
Nếu phát hiện bản thân hoặc người nhà có các dấu hiệu đột quỵ như méo miệng, yếu hoặc liệt nửa người, nói ngọng hoặc mất ý thức sau khi ngủ dậy, cần gọi cấp cứu ngay lập tức. Trong khi chờ cấp cứu, không tự ý sử dụng thuốc hoặc di chuyển người bệnh, mà hãy đặt người bệnh nằm nghiêng, đầu nâng nhẹ 30-45 độ để giữ thông thoáng đường thở. Việc phát hiện và xử trí sớm đột quỵ có thể tăng khả năng hồi phục cho người bệnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
