Từng được mệnh danh là “vùng đất của hòa bình”, Bali đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng do tình trạng quá tải du lịch, khiến hòn đảo này đứng đầu danh sách “No List 2025” của Fodor’s Travel. Bài viết của Laura French đi sâu vào những vấn đề này và khám phá liệu du lịch có trách nhiệm có thể mang lại hy vọng cho Bali hay không.
Sự phát triển không kiểm soát đang gây áp lực lớn lên Bali. Nghiên cứu năm 2018 của Transnational Institute cho thấy mỗi năm Bali mất khoảng 1.000 ha đất nông nghiệp do các dự án xây dựng khách sạn, khu nghỉ dưỡng và câu lạc bộ bãi biển. Sự bành trướng này xâm lấn môi trường sống tự nhiên và làm suy giảm di sản văn hóa của Bali, đồng thời tạo ra một thảm họa rác thải nhựa khổng lồ từ lượng khách du lịch ngày càng tăng.
Những khu vực nổi tiếng như Ubud, Seminyak, Canggu và Kuta đã đánh mất sự yên bình vốn có. Ubud, trước đây là một điểm đến thanh tịnh, giờ đây phải đối mặt với tình trạng đường phố tắc nghẽn bởi xe cộ, trong khi các thác nước trở nên đông đúc với du khách chụp ảnh. Các cánh đồng lúa bị biến thành công viên giải trí hoặc câu lạc bộ bãi biển với hồ bơi xây dựng trên sườn đồi.
Canggu, từng là một ngôi làng lướt sóng yên tĩnh, giờ thường xuyên xảy ra tắc nghẽn giao thông. Seminyak và Kuta đã trở thành trung tâm thương mại hóa với các nhà hàng sáng đèn, khu nghỉ dưỡng sang trọng và câu lạc bộ bãi biển xa hoa.
Số lượng du khách quốc tế đến Bali tăng trưởng chóng mặt, đạt 5,3 triệu lượt vào năm 2023 và 6,3 triệu lượt vào năm 2024, với mục tiêu 6,5 triệu lượt vào năm 2025. Trong khi đó, dân số địa phương chỉ khoảng 4,4 triệu người.
Theo Fransiska Natalia, một người Bali và quản lý mạng lưới du lịch có trách nhiệm JED, điều này dẫn đến cạnh tranh gay gắt về tài nguyên như nước và việc làm, đồng thời đẩy giá đất lên cao, gây khó khăn cho người dân địa phương. Ước tính từ năm 2010 cho thấy 85% nền kinh tế du lịch thuộc sở hữu của những người không phải người Bali, đẩy cộng đồng địa phương ra rìa trong chính ngành công nghiệp của họ.
Vấn đề văn hóa cũng là một mối lo ngại lớn. Một số du khách thiếu tôn trọng đã xâm phạm các địa điểm linh thiêng, gây tổn hại đến di sản văn hóa của Bali. Các hoạt động như tour ngắm cá heo ở Lovina cũng bị chỉ trích vì gây căng thẳng cho động vật do tàu thuyền tiếp cận quá gần và di chuyển không ổn định. Mặc dù cơ quan du lịch Buleleng đã soạn thảo các quy định mới vào năm 2023, vấn đề này vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Các khu vực ít được biết đến hơn như Sidemen, Munduk, Lovina và Amed cũng đang đối mặt với nguy cơ trở thành những điểm đến quá tải tương tự như miền nam Bali. Kế hoạch xây dựng sân bay quốc tế bắc Bali gần Lovina, dự kiến khởi công vào năm 2027, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng này nếu không được quản lý tốt. Natalia cảnh báo rằng du lịch đại chúng đang lan rộng đến các vùng nông thôn, nơi nhiều khu đất lớn đã bị các nhà đầu tư nước ngoài thâu tóm. Với tốc độ này, việc du lịch bão hòa toàn bộ hòn đảo chỉ là vấn đề thời gian.
Chính quyền Bali đã có những nỗ lực kiểm soát, nhưng chưa đạt hiệu quả cao. Năm 2023, thống đốc Wayan Koster đề xuất áp đặt hạn ngạch du khách, nhưng kế hoạch này không thành hiện thực. Một lệnh cấm xây dựng khách sạn, biệt thự và câu lạc bộ mới được đề xuất vào tháng 9/2024 cũng đã bị hủy bỏ, thay vào đó là lời kêu gọi “kiểm soát chặt chẽ hơn”. Hiện tại, chỉ có một khoản thuế du lịch 150.000 rupiah (khoảng 9 USD) được áp dụng từ tháng 2/2024, nhưng mức này quá thấp để tạo ra sự thay đổi đáng kể.
Bất chấp những thách thức, Laura French đã tìm thấy hy vọng ở những khu vực ít đông đúc hơn của Bali. Tại vùng nông thôn Sidemen ở phía đông đảo, cô cảm nhận rõ sự yên bình khi lái xe máy qua những cánh đồng lúa xanh mướt, ngôi làng mộc mạc và các con đường vắng vẻ.
Cô đã ở tại Bukit Luah Sidemen Guesthouse, một nhà nghỉ do người địa phương sở hữu, và cảm nhận được không khí thanh tịnh với cảnh quan đồi núi và những cánh đồng lúa. Các thác nước như Jagasatru và Gembleng ở Sidemen hầu như không có khách du lịch, mang đến trải nghiệm độc đáo và gần gũi với thiên nhiên.
Làng Munduk miền núi phía bắc cũng mang lại không khí tương tự nhờ cảnh quan tuyệt đẹp với những con đường vắng lặng, hồ Tamblingan lấp lánh và thác nước Banyumala ẩn mình trong rừng xanh.
Để bảo vệ những điểm đến này, du lịch có trách nhiệm là chìa khóa. Thay vì tẩy chay Bali, cần tập trung vào việc đảm bảo tiền từ du lịch chảy vào cộng đồng địa phương. Stuart McDonald, đồng sáng lập Travelfish.org, khuyến nghị du khách nên chọn các cơ sở do người Bali sở hữu, làm quen với chủ nhà, sử dụng hướng dẫn viên địa phương và đặt tour với các công ty có trách nhiệm như Astungkara Way, Muntigunung Trekking hoặc JED.
Những sáng kiến này hỗ trợ các cộng đồng làng ở những khu vực ít được biết đến, mang lại trải nghiệm chân thực hơn. Ví dụ, JED cung cấp các tour do người dân địa phương dẫn dắt, giúp bảo tồn văn hóa và môi trường.
Ngoài ra, các khu vực như Tabanan, Pupuan và Les Village ở bờ biển phía bắc vẫn còn tương đối hoang sơ, là lựa chọn lý tưởng cho du khách muốn khám phá một Bali ít bị ảnh hưởng bởi du lịch đại chúng. Kadek Riska, một nhạc sĩ kiêm hướng dẫn viên ở Lovina, chia sẻ rằng du lịch là nguồn sống quan trọng cho nhiều gia đình địa phương, nhưng cần được quản lý tốt để tránh lặp lại những sai lầm ở miền nam.
Về phía chính quyền, các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn là cần thiết. Dù lệnh cấm xây dựng đã bị hủy bỏ, việc áp dụng các chính sách như hạn chế số lượng du khách hoặc kiểm soát phát triển cơ sở hạ tầng có thể giúp bảo vệ nét quyến rũ của Bali. Nếu được thực hiện đúng cách, sân bay Bắc Bali có thể mang lại cơ hội kinh tế cho khu vực nghèo nhất của đảo. Tuy nhiên, khu vực này cần được quản lý để tránh gây thêm áp lực cho Bali.
Bali đang đứng trước ngã rẽ quan trọng: tiếp tục bị nhấn chìm bởi du lịch đại chúng hay chuyển hướng sang du lịch có trách nhiệm để bảo tồn vẻ đẹp tự nhiên và văn hóa độc đáo của mình. Laura French đã khám phá ra một Bali nguyên sơ với những ngôi làng hiếu khách, thác nước hùng vĩ và vô số bãi biển mộc mạc. Để những địa điểm này giữ được sức hút, cả du khách và chính quyền cần chung tay hành động, đảm bảo rằng “vùng đất của hòa bình” không chỉ là một ký ức xa vời.
Admin
Nguồn: VnExpress
