Trong phòng khám, bác sĩ Dung không ít lần chứng kiến những ánh mắt đỏ hoe, những tâm hồn kiệt quệ của người bệnh HIV. Câu chuyện về người đàn ông 33 tuổi, một công nhân xây dựng từ tỉnh lẻ lên thành phố, là một ví dụ điển hình. Nửa năm trước, anh nhập viện trong tình trạng suy kiệt, sốt cao, viêm phổi nặng và nhận kết quả chẩn đoán nhiễm HIV với tải lượng virus cao, hệ miễn dịch gần như sụp đổ.
Sau thời gian điều trị ổn định, anh được cấp thuốc ARV và hẹn tái khám hàng tháng. Thế nhưng, sự kỳ thị và nỗi cô đơn đã khiến anh muốn buông xuôi tất cả. Gia đình từng là chỗ dựa vững chắc, nhưng khi biết anh nhiễm HIV, họ đã quay lưng, đẩy anh vào vực thẳm của sự tuyệt vọng.
Bác sĩ Dung, với 15 năm gắn bó tại phòng khám ngoại trú OPC, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, thấu hiểu sâu sắc những tâm tư này. Bà chia sẻ rằng, từ những người phát hiện bệnh khi còn khỏe mạnh đến những bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy kịch, ai cũng từng có ý định từ bỏ cuộc sống.
“Tôi biết điều họ cần lúc này không phải chỉ là thuốc, mà là một bàn tay chìa ra để níu giữ”, bác sĩ Dung tâm sự. Với người đàn ông 33 tuổi, bà đã dành nhiều thời gian lắng nghe, chia sẻ, tìm hiểu về những khó khăn, sự kỳ thị mà anh phải đối mặt, về công việc và tương lai mờ mịt. Cuối cùng, anh đã đồng ý tiếp tục điều trị với một lời nhắn nhủ đầy xót xa: “Bác sĩ đừng để ai biết bệnh của tôi nhé”.
Tương tự, bác sĩ Dung cũng đã động viên một bệnh nhân nữ có hoàn cảnh gia đình éo le, người đã từng muốn dừng điều trị “để ra đi nhẹ nhàng” vì con gái đã phải gửi vào trại trẻ mồ côi. “Em có quyền mệt mỏi và khóc, nhưng em cũng có quyền được sống. Con gái vẫn đang đợi em về – một người mẹ khỏe mạnh”, bác sĩ Dung đã nói với chị như vậy.
Sau đó, bà đã kết nối người bệnh với những bệnh nhân khác, tạo điều kiện để họ chia sẻ không chỉ về sức khỏe mà còn về những vui buồn trong cuộc sống thường ngày. Dần dần, người phụ nữ ấy đã tìm lại được động lực để tiếp tục chiến đấu với bệnh tật.
Theo thống kê của Cục Phòng, chống HIV/AIDS Việt Nam, đến cuối năm 2023, cả nước có khoảng 250.000 người đang sống chung với HIV, nhưng chỉ có khoảng 170.000 người được điều trị ARV. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Dự phòng năm 2022 cho thấy, có tới 35% bệnh nhân đã ngừng điều trị trong hai năm đầu tiên, chủ yếu do những gánh nặng về tâm lý và xã hội.
Nghiên cứu của Tổ chức Sức khỏe Gia đình Quốc tế (FHI 360) năm 2024 cũng chỉ ra rằng, khoảng 50% người nhiễm HIV tại Việt Nam không duy trì điều trị liên tục, trong đó nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM) chiếm tỷ lệ cao nhất. Vấn đề không chỉ nằm ở việc tuân thủ điều trị mà còn liên quan mật thiết đến sức khỏe tinh thần của người bệnh.
Một khảo sát năm 2021 của Bệnh viện Đại học Y Hà Nội trên 183 nam giới MSM cho thấy, có tới 23,5% số người này bị trầm cảm. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm giảm hứng thú, giảm khí sắc, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, bi quan về tương lai và giảm lòng tự trọng. Trầm cảm mức độ vừa chiếm tỷ lệ cao nhất trong nhóm này.
Tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, nơi tiếp nhận điều trị cho khoảng 1.650 người nhiễm HIV ngoại trú, đội ngũ y bác sĩ luôn ý thức sâu sắc rằng vai trò của họ không chỉ là điều trị về thể chất mà còn phải hỗ trợ về mặt tâm lý, giúp người bệnh yên tâm quay lại tái khám.
“Với những trường hợp suy sụp, chúng tôi phải dành rất nhiều thời gian để giải thích, động viên rằng HIV không phải là dấu chấm hết. Nếu được điều trị sớm, người nhiễm vẫn có thể sống khỏe mạnh, làm việc, yêu đương và xây dựng gia đình như bao người khác”, bác sĩ Dung chia sẻ. Y học hiện đại đã có thuốc ARV giúp kiểm soát virus HIV hiệu quả, cho phép người nhiễm sống một cuộc sống gần như bình thường.
Thực tế cho thấy, nhiều bệnh nhân HIV phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn do thiếu thông tin, khiến bệnh trở nặng, tạo điều kiện cho các bệnh nhiễm trùng cơ hội tấn công. Gánh nặng điều trị, chi phí và những di chứng của bệnh tật đẩy họ vào vực sâu của sự tuyệt vọng. Một số người biết mình nhiễm bệnh nhưng lại né tránh, sợ kỳ thị hoặc không tìm được nguồn tư vấn đáng tin cậy. Khi nhập viện trong tình trạng nặng, tâm lý lo sợ và ý muốn buông xuôi càng trở nên mạnh mẽ.
Việc bệnh nhân bỏ dở điều trị sẽ tạo điều kiện cho virus HIV trỗi dậy mạnh mẽ, hệ miễn dịch suy yếu, tạo cơ hội cho các bệnh nhiễm trùng tấn công. Nếu họ quay lại điều trị, phác đồ thuốc có thể không còn hiệu quả như trước, tỷ lệ thất bại cao hơn, chi phí điều trị tăng lên, và nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng cũng tăng cao.
Các chuyên gia khuyến nghị cần xây dựng một hệ sinh thái y tế an toàn và nhân văn, trong đó tích hợp dịch vụ hỗ trợ tâm lý và tâm thần vào quá trình điều trị HIV như một phần không thể thiếu. Hệ thống y tế cần tăng cường đào tạo chuyên sâu về kỹ năng tư vấn tâm lý cho nhân viên y tế, đồng thời tăng cường kết nối với cộng đồng để hỗ trợ người nhiễm HIV.
Bác sĩ Dung và các đồng nghiệp luôn tiếp cận bệnh nhân bằng sự thấu hiểu, không phán xét, tạo cơ hội cho họ bày tỏ cảm xúc, chia sẻ những lý do muốn bỏ điều trị, và động viên họ bằng những lời lẽ tích cực. Những trường hợp phức tạp sẽ được chuyển đến các nhà tâm lý hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ đồng đẳng. Bệnh nhân có dấu hiệu trầm cảm nặng hoặc có ý định tự tử sẽ được chuyển sang chuyên khoa tâm thần để được điều trị kịp thời.
Admin
Nguồn: VnExpress
