Hàng năm, hàng triệu lượt khách đến tham quan các bảo tàng nghệ thuật ở Mỹ, kéo theo đó là vô số nguy cơ tiềm ẩn đối với những kiệt tác được trưng bày. Dù vô tình hay hữu ý, những tác phẩm nghệ thuật mang giá trị lịch sử luôn đối mặt với rủi ro bị hư hại hoặc mất mát khi được trưng bày trước công chúng. Chính vì vậy, các bảo tàng trên toàn thế giới không ngừng tìm kiếm và áp dụng những biện pháp tối ưu để bảo vệ kho báu vô giá của mình.
**”Lá chắn” đá chống cháy**
Tại Bảo tàng Getty ở Los Angeles, Mỹ, du khách sẽ không thấy cảnh tượng nhân viên hối hả di chuyển hiện vật mỗi khi có sự cố cháy nổ. Bí quyết nằm ở thiết kế đặc biệt của bảo tàng, ưu tiên hàng đầu việc phòng chống cháy.
Tờ The New York Times cho biết, các bức tường được xây dựng bằng bê tông cốt thép, phủ lớp đá travertine chống cháy. Mái nhà cũng được lấp đầy đá vụn để tăng cường khả năng bảo vệ. Cây cối trong khuôn viên được cắt tỉa thường xuyên, kết hợp với hệ thống tưới tiêu và vòi phun nước lấy từ bể chứa khổng lồ 3,8 triệu lít dưới lòng đất, sẵn sàng dập lửa nếu đám cháy lan đến gần.
Bên trong, Trung tâm Getty trang bị hệ thống thông gió ngăn khói xâm nhập, cùng với các bức tường có thể đóng kín khu vực khi có hỏa hoạn. Vòi phun nước cũng được lắp đặt, nhưng chỉ được sử dụng như biện pháp cuối cùng để tránh rò rỉ và hư hại cho các tác phẩm.
**Kính bảo vệ đặc biệt**
Kính đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ các tác phẩm nghệ thuật. Không chỉ ngăn chặn những bàn tay tò mò, kính còn có khả năng chống tia UV, tác nhân gây phai màu tranh, đồ nội thất, tượng và các bản thảo cổ. Bên cạnh lớp kính bảo vệ trực tiếp, cửa sổ bảo tàng thường được phủ thêm lớp chống tia UV. Nhiều bảo tàng thậm chí hạn chế đặt cửa sổ gần khu vực trưng bày.
Amie Geremia từ Trung tâm Nghệ thuật Thị giác Frist ở Nashville chia sẻ: “Cửa sổ duy nhất gần khu vực triển lãm nằm ở hành lang nhìn ra sảnh và được phủ lớp chống UV. Nếu không, các tác phẩm có thể bị hư hại chỉ sau một ngày phơi nắng”.
**Tường lũ ngăn chặn thảm họa**
Khi công bố kế hoạch di dời và xây dựng Bảo tàng Whitney ở New York, giới mộ điệu kỳ vọng vào một kiệt tác kiến trúc từ kiến trúc sư danh tiếng Renzo Piano. Tuy nhiên, siêu bão Sandy năm 2012 đã buộc Piano phải điều chỉnh thiết kế.
Sau khi công trường bị ngập hơn 19 triệu lít nước, một bức tường chống lũ hiện đại đã được bổ sung để ngăn chặn thảm họa tương tự trong tương lai và bảo vệ các tác phẩm khỏi sự tàn phá của nước từ sông Hudson. Hiện tại, bảo tàng sở hữu một bức tường di động dài 152 mét và một cánh cửa chống lũ cao 4,3 mét, rộng 8,2 mét, có khả năng chịu lực lên đến gần 3.200 kg và kín nước ở độ cao 5 mét (cao hơn 2,1 mét so với mực nước trước bão Sandy).
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến các cơn bão ngày càng trở nên khốc liệt ở Bờ Đông, những biện pháp này đảm bảo hơn 18.000 tác phẩm trong bộ sưu tập cố định của Whitney, bao gồm các bức tranh của Edward Hopper và Georgia O’Keeffe, luôn được an toàn trước tác động của thiên nhiên.
**Cảm biến rung “báo động” xâm phạm**
Cảm biến rung có thể phát hiện ngay cả những tác động nhỏ nhất từ ngón tay tò mò. Khi được kích hoạt, cảm biến sẽ gửi tín hiệu đến phòng điều khiển, báo động vị trí xảy ra sự cố kèm theo hình ảnh tác phẩm đang bị đe dọa. Các cảm biến được đặt ở nhiều vị trí xung quanh tác phẩm và có thể tùy chỉnh để báo động sau một lần chạm hoặc nhiều rung động liên tiếp.
Andy Moon, Giám đốc kỹ thuật của Advanced Perimeter Systems, cho biết: “Điều này đặc biệt hữu ích khi có đông người, vì rung động từ sàn hoặc trẻ nhỏ có thể xảy ra thường xuyên”.
Cảm biến rung thường được gắn vào khung tranh, trừ khi bản thân chiếc khung có giá trị hơn bức tranh. Trong trường hợp đó, bảo tàng sẽ tạo một bức tường giả bằng gỗ phía trước tường thật, treo tranh lên tường giả và đặt dây cảm biến xung quanh mép.
**Triển lãm tương tác – Con dao hai lưỡi**
Để đáp ứng nhu cầu được chạm vào nghệ thuật của du khách, một số bảo tàng cung cấp các triển lãm tương tác riêng. Ví dụ, Bảo tàng Bowes ở Barnard Castle (Anh) có khu vực tương tác khuyến khích du khách chạm vào các chất liệu và tác phẩm để thỏa mãn sự tò mò, đồng thời giáo dục về sự mong manh của nghệ thuật.
Tuy nhiên, đôi khi triển lãm tương tác lại phản tác dụng. Khi Trung tâm Court của Bảo tàng Quốc gia Wales mở cửa năm 1993, họ đã loại bỏ hoàn toàn rào chắn để công chúng có thể tiếp cận nghệ thuật một cách tối đa. Kết quả là chỉ sau vài ngày, bức tranh lớn nhất trong bộ sưu tập – “The Cathedral, The Southern Faces/Uluru (Ayers Rock)” của Michael Andrews – đã bị bám đầy dấu vân tay trẻ em, buộc bảo tàng phải dựng rào chắn trở lại.
**Số hiệu kiểm kê – “Chứng minh thư” của tác phẩm**
Nhiều bảo tàng duy trì danh mục số hiệu kiểm kê chi tiết, ghi lại tên, lịch sử, vị trí và thậm chí số lượng sợi vải của từng tác phẩm. Điều này giúp hỗ trợ truy vết trong trường hợp bị trộm, theo Steven R. Keller, cựu Giám đốc dịch vụ bảo vệ tại Viện Nghệ thuật Chicago.
Keller chia sẻ với CSO: “Khi bị trộm, bạn có thể nhận được hàng chục cuộc gọi từ những kẻ tự xưng là có tác phẩm và đòi tiền chuộc. Trong một số vụ, chúng tôi cố ý rò rỉ số hiệu sai để loại trừ những kẻ tống tiền giả”.
**Trưng bày “thương tích” – Góc nhìn mới về nghệ thuật**
Khi một tác phẩm bị hư hại, việc quyên góp tiền để phục hồi có thể gặp nhiều khó khăn. Bảo tàng Leopold ở Vienna, Áo, đã tìm ra một giải pháp độc đáo bằng cách tạo bộ sưu tập “Hidden Treasures” vào đầu năm 2016, trưng bày gần 200 tác phẩm bị hư hỏng, vốn dĩ đã bị cất trong kho.
Triển lãm cho phép công chúng chiêm ngưỡng những tác phẩm như “Mill with Evening Sky” (1885) của Robert Russ, dù bị rách vải. Bên cạnh mục đích gây quỹ, triển lãm còn cho công chúng thấy được công sức và kỹ thuật cần thiết để đưa một tác phẩm trở lại tình trạng hoàn hảo.
**Cảm biến chuyển động – “Mắt thần” bảo vệ**
Tài liệu “Museum Security: The Art of Alarms” đã phá vỡ lầm tưởng thường thấy trong phim hành động khi khẳng định: “Kẻ trộm thường không lẻn qua cảm biến trong các vụ trộm bảo tàng”. Thay vào đó, chúng trà trộn vào đám đông, nấp sau rèm cửa hoặc dưới ghế sau giờ đóng cửa, rồi phá cửa sổ để tẩu thoát.
Do đó, nhiều bảo tàng đã sử dụng hệ thống cảm biến chuyển động. Ví dụ, khi khách đến quá gần một bức tranh, một tiếng bíp lớn sẽ vang lên. Hệ thống này cũng được lắp đặt ở lối ra vào, cửa sổ, ống thông gió để phát hiện kẻ xâm nhập sau giờ đóng cửa.
Đối với những kẻ cố tình nán lại sau giờ tham quan, cảm biến chuyển động bão hòa được sử dụng. Thay vì chỉ giám sát lối ra vào, hệ thống này bao phủ toàn bộ căn phòng, phát hiện bất kỳ ai bước vào khu vực triển lãm, loại bỏ mọi “điểm mù” mà kẻ trộm có thể lợi dụng.
Với sự kết hợp của công nghệ hiện đại và các biện pháp phòng ngừa tỉ mỉ, các bảo tàng trên thế giới đang nỗ lực hết mình để bảo vệ những di sản văn hóa vô giá cho các thế hệ mai sau.
Admin
Nguồn: VnExpress
