Ngày 22/5, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật ngân sách đồ sộ, dài hơn 1.000 trang, với kết quả bỏ phiếu sít sao 215 phiếu thuận và 214 phiếu chống. Dự luật này sẽ được chuyển lên Thượng viện, nơi do đảng Cộng hòa kiểm soát, để xem xét phê duyệt trước khi trình lên Tổng thống Donald Trump ký ban hành.
Dự luật bao gồm nhiều điều khoản điều chỉnh chi tiêu và thu nhập, tạo nền tảng ngân sách để Tổng thống Trump thực hiện các cam kết tranh cử, bao gồm gia hạn chính sách giảm thuế cho doanh nghiệp và cá nhân được ban hành từ năm 2017, tăng ngân sách quốc phòng và tăng cường kiểm soát biên giới. Bên cạnh đó, dự luật cũng chứa đựng một số nội dung gây tranh cãi như điều chỉnh chương trình hỗ trợ y tế Medicaid cho người có thu nhập thấp, và có thể làm tăng nợ công của Mỹ thêm 3.800 tỷ USD.
Giới phân tích nhận định, dự luật này có thể trở thành “mục tiêu” để đảng Dân chủ công kích, từ đó thay đổi cục diện tại cả hai viện quốc hội trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026.
Cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Barack Obama, ông Rahm Emanuel, nhận xét: “Đảng Cộng hòa đã trao cho đảng Dân chủ một món quà chính trị, nếu họ biết cách tận dụng cơ hội”. Ông Emanuel cho rằng dự luật gây tranh cãi này là “cơ hội chín muồi” để đảng Dân chủ có thể “xóa tan màn sương mù và định hình cuộc đua bầu cử giữa kỳ năm 2026”. Theo ông, “màn sương mù” mà ông đề cập đến là hàng loạt các động thái hành pháp liên tục từ Tổng thống Trump, khiến dư luận khó nắm bắt.
Trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11/2026, cử tri Mỹ sẽ bầu lại toàn bộ 435 ghế Hạ viện và khoảng 1/3 trong tổng số 100 ghế Thượng viện. Hiện tại, đảng Cộng hòa đang chiếm đa số sít sao tại Hạ viện với tỷ lệ 220-215 và tại Thượng viện là 53-47.
Thông thường, bầu cử giữa kỳ được xem là dịp để cử tri Mỹ “trừng phạt” đảng đang nắm quyền. Điều này đã khiến cán cân quyền lực giữa Hạ viện, Thượng viện và Nhà Trắng liên tục thay đổi sau các cuộc bầu cử kể từ năm 2006, ngoại trừ năm 2012. Đảng Dân chủ từng nắm quyền kiểm soát Hạ viện năm 2006, để mất năm 2010, giành lại năm 2018 và lại để mất vào năm 2022. Tương tự, đảng Cộng hòa mất quyền kiểm soát Thượng viện năm 2006, giành lại năm 2014, mất lại năm 2020 và giành lại trong cuộc bầu cử năm 2024.
Trong cuộc bầu cử giữa kỳ sắp tới, đảng Cộng hòa có khả năng cao vẫn giữ được quyền kiểm soát Thượng viện, vì chỉ có 1/3 số ghế được bầu lại và phần lớn các khu vực này là “bang đỏ”, tức có xu hướng ủng hộ đảng này. Tuy nhiên, tại Hạ viện, đảng Dân chủ chỉ cần giành thêm ba ghế để xoay chuyển cục diện. Số ghế Hạ viện thay đổi trong các cuộc bầu cử giữa kỳ thường cao hơn nhiều so với con số này.
Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ, ông Ken Martin, tuyên bố: “Đảng Dân chủ sẽ làm mọi thứ có thể để khiến những nghị sĩ soạn thảo và phê duyệt dự luật này mất ghế. Chúng tôi có người dân Mỹ ủng hộ. Cuộc bỏ phiếu về dự luật này sẽ khiến nhiều hạ nghị sĩ Cộng hòa thất cử vào năm sau”.
Các tổ chức ủng hộ đảng Dân chủ đã bắt đầu hành động. Tổ chức phi lợi nhuận House Majority Forward (HMF) đã công bố “hướng dẫn truyền thông” về cách mà các chiến lược gia hàng đầu của đảng Dân chủ tin là hiệu quả nhất để công kích đối thủ. HMF đã chi hàng trăm nghìn USD để chạy quảng cáo tại 7 khu vực bầu hạ nghị sĩ, bao gồm cả ở bang Colorado, để chỉ trích hạ nghị sĩ Cộng hòa đương nhiệm Gabe Evans vì đã ủng hộ “siêu dự luật”.
Một quảng cáo cho rằng “Gabe Evans được bầu để cắt giảm chi phí, nhưng ông ấy lại bỏ phiếu đe dọa chương trình chăm sóc y tế”, đồng thời chỉ trích đảng Cộng hòa “vì cắt giảm Medicaid, khiến dịch vụ y tế đắt đỏ hơn để giới triệu phú đóng ít thuế hơn”.
Lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện, ông Hakeem Jeffries, nhận định: “Khi cuộc bầu cử giữa kỳ diễn ra vào tháng 11 năm sau, đó rất có thể là ngày đảng Cộng hòa mất quyền kiểm soát Hạ viện”.
Chiến lược gia Karl Rove, người từng góp phần giúp ông George W. Bush đắc cử hai nhiệm kỳ, cảnh báo đảng Cộng hòa không nên né tránh tranh luận về vấn đề Medicaid. Ông viết trên tờ Wall Street Journal: “Sự im lặng sẽ khiến đòn tấn công của đảng Dân chủ mạnh mẽ hơn”. Theo ông, đảng Cộng hòa nên thúc đẩy các cải cách đối với Medicaid và chỉ trích đảng Dân chủ vì đã không giải quyết tình trạng gian lận trong chương trình này. Nhiều chiến lược gia khác cũng có chung quan điểm, cho rằng đảng Cộng hòa “phải chuyển sang thế công ngay, đừng chờ đến năm 2026”.
Tổ chức phi lợi nhuận American Action Network, ủng hộ đảng Cộng hòa tại Hạ viện, đã chạy quảng cáo ở các bang chiến trường để đáp trả những nỗ lực từ đảng Dân chủ, bao gồm cả khu vực mà hạ nghị sĩ Evans đại diện.
Chiến lược gia đảng Cộng hòa Kristin Davison đánh giá: “Có những điểm tốt đẹp trong dự luật to lớn này, những điều mà cử tri Mỹ đã bỏ phiếu vì chúng. Chính sách thuế quan có mặt tích cực. Đảng Dân chủ chưa thực sự đoàn kết hành động, đây là cơ hội cho đảng Cộng hòa”.
Tuy nhiên, cũng có những quan điểm trái chiều. Nhà thăm dò Whit Ayres, thuộc đảng Cộng hòa, bày tỏ lo ngại về tình hình hiện tại. Ông nhận định: “Hãy chờ xem. Giá cả tăng vì chính sách thuế quan, hàng triệu cử tri ủng hộ ông Trump đang có nguy cơ mất quyền lợi từ Medicaid. Tôi nghĩ đảng Dân chủ sẽ làm được điều gì đó trong bối cảnh này”.
Admin
Nguồn: VnExpress
