Giáo hoàng Leo XIV, tên khai sinh Robert Francis Prevost, đã làm nên lịch sử khi trở thành người Mỹ đầu tiên đứng đầu Giáo hội Công giáo toàn cầu, một tổ chức tôn giáo với khoảng 1,4 tỷ tín đồ. Bên cạnh vai trò lãnh đạo tinh thần, Giáo hoàng còn là người đứng đầu Vatican, quốc gia nhỏ nhất thế giới với diện tích vỏn vẹn 0,44 km2 và dân số chưa đến 900 người (thống kê năm 2024). Vatican chính thức trở thành một quốc gia độc lập từ năm 1929, theo hiệp ước ký kết giữa Italy và Tòa thánh.
Sinh năm 1955 tại Chicago, Illinois, cha mẹ Giáo hoàng Leo XIV là người gốc Tây Ban Nha, Pháp và Italy. Sau này, ông chuyển đến Peru để làm linh mục và nhập quốc tịch Peru. Việc một công dân Mỹ và Peru đảm nhận vai trò nguyên thủ quốc gia Vatican đã làm nảy sinh những câu hỏi về việc liệu ông có cần từ bỏ quốc tịch gốc của mình hay không.
Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, việc công dân Mỹ làm việc cho chính phủ nước ngoài không nhất thiết dẫn đến việc tước quốc tịch. Tuy nhiên, cơ quan này có thể “xem xét” vấn đề này nếu công dân Mỹ trở thành nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu chính phủ hoặc bộ trưởng ngoại giao của một quốc gia khác. Chính sách này nêu rõ rằng những trường hợp như vậy đặt ra những câu hỏi phức tạp về luật pháp quốc tế, bao gồm cả vấn đề về mức độ miễn trừ mà người giữ các vị trí đó có thể được hưởng theo luật pháp Mỹ. Mặc dù vậy, Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận cụ thể về trường hợp của Giáo hoàng Leo XIV, viện dẫn chính sách không thảo luận về quyền công dân của cá nhân.
Peter Spiro, giáo sư luật tại Đại học Temple và là chuyên gia về luật công dân, cho rằng vấn đề then chốt là liệu các nhà lãnh đạo như vậy có nên giữ quốc tịch Mỹ hay không, khi họ được hưởng quyền miễn trừ rộng rãi theo luật pháp Mỹ. Việc các nguyên thủ được hưởng quyền miễn trừ có thể xung đột với nguyên tắc hiến pháp Mỹ rằng không công dân nào được đứng trên pháp luật. Tuy nhiên, việc tước quốc tịch cũng phức tạp và có thể trái với quy định của luật pháp Mỹ.
Tòa án Tối cao Mỹ đã ra phán quyết năm 1980 khẳng định rằng công dân Mỹ không thể bị tước quyền công dân trừ khi họ cố tình từ bỏ nó. Giáo sư Spiro nhận định rằng Bộ Ngoại giao Mỹ sẽ không bao giờ tự ý cho rằng một người có ý định từ bỏ quốc tịch trừ khi chính người đó tuyên bố điều đó. Ông cho rằng khó có thể lập luận rằng ông Robert Francis Prevost đã chấp nhận từ bỏ quốc tịch Mỹ khi nhậm chức Giáo hoàng. Do đó, Giáo hoàng Leo XIV có thể vẫn là công dân Mỹ nếu không có tuyên bố từ bỏ quốc tịch.
Trong trường hợp không từ bỏ quốc tịch Mỹ, Giáo hoàng vẫn phải tuân thủ luật thuế của Mỹ, yêu cầu công dân phải nộp thuế thu nhập cá nhân bất kể nơi cư trú. Theo Fortune, vị trí Giáo hoàng có mức lương khoảng 33.800 USD mỗi tháng, mặc dù Giáo hoàng Francis trước đây đã quyên góp toàn bộ số tiền này cho những người khó khăn.
Về quốc tịch Peru, luật pháp nước này không có điều khoản nào quy định tước quyền công dân đã cấp cho Robert Francis Prevost sau khi ông được bầu làm Giáo hoàng, theo ông Jorge Puch, phó giám đốc Cơ quan đăng ký quốc gia về Căn cước và Tình trạng Công dân Peru. Ông Prevost được cấp quốc tịch Peru vào tháng 8 năm 2015, một tháng trước khi Giáo hoàng Francis bổ nhiệm ông làm giám mục Chiclayo, một khu vực ở phía bắc Peru. Để được cấp quốc tịch, ông phải sống ở Peru ít nhất hai năm và vượt qua bài kiểm tra công dân. Theo luật pháp Peru, những công dân trưởng thành đến 69 tuổi, bao gồm cả công dân nhập tịch, được yêu cầu bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử. Tuy nhiên, Giáo hoàng Leo XIV sẽ không bắt buộc phải bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống Peru vào tháng 4 năm sau vì ông sẽ bước sang tuổi 70 vào tháng 9.
Thông tin về tình trạng công dân của các giáo hoàng tiền nhiệm khá hiếm hoi. Giáo hoàng Francis được biết đã gia hạn hộ chiếu Argentina vào năm 2014, một năm sau khi trở thành lãnh đạo Tòa thánh Vatican. Giáo hoàng Benedict XVI sinh ra ở Đức, và Giáo hoàng John Paul II gốc Ba Lan chưa bao giờ công khai từ bỏ quyền công dân của họ. Giáo hoàng John Paul II là lãnh đạo Vatican đầu tiên không phải người Italy trong 455 năm.
Trong lịch sử, một số người Mỹ đã từ bỏ quốc tịch khi trở thành lãnh đạo nước ngoài. Ví dụ, cựu thủ tướng Anh Boris Johnson sinh ra ở New York năm 1964, nhưng đã rời Mỹ từ khi còn nhỏ và từ bỏ quốc tịch Mỹ vào năm 2016, khi đang giữ chức ngoại trưởng Anh. Mohamed Abdullahi Mohamed, người từng là công dân Mỹ, đã từ bỏ quốc tịch của mình sau hai năm làm tổng thống Somalia. Tương tự, Valdas Adamkus đã từ bỏ quốc tịch Mỹ sau khi trở về Litva và đắc cử tổng thống.
Margaret Susan Thompson, giáo sư sử học tại Đại học Syracuse và là chuyên gia về Công giáo Mỹ, cho rằng Giáo hoàng Leo XIV có thể sẽ không từ bỏ quốc tịch Mỹ. Bà tin rằng việc Giáo hoàng có bài phát biểu đầu tiên bằng tiếng Italy và Tây Ban Nha, thay vì tiếng Anh, đã gửi một thông điệp quan trọng. Theo bà, Giáo hoàng muốn nhấn mạnh rằng ông là lãnh đạo của Giáo hội Công giáo toàn cầu, chứ không phải một người Mỹ đơn thuần đang giữ vị trí này.
Admin
Nguồn: VnExpress
