Nghệ sĩ Ưu tú Mai Châu, một gương mặt quen thuộc của điện ảnh Việt Nam, đã qua đời ở tuổi 98 vào ngày 24/5, để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng gia đình, đồng nghiệp và khán giả. Theo tâm nguyện của bà, di ảnh trên bia mộ sẽ là một bức hình tươi tắn, rạng rỡ, ghi rõ “Diễn viên, Nghệ sĩ Ưu tú Mai Châu” – niềm tự hào lớn lao của bà. Gia đình đã chọn bức ảnh bà mặc áo dài tím, nở nụ cười hiền hậu để làm di ảnh.
Lễ viếng diễn ra trang nghiêm, ấm cúng, đúng theo ý nguyện của người đã khuất. Trong ký ức của những người thân yêu, nghệ sĩ Mai Châu là một người mẹ, người bà tần tảo, đảm đang. Chồng bà, Đại tá Vũ Kỳ Lân, thường xuyên công tác xa nhà, một mình bà gánh vác trách nhiệm chăm sóc, nuôi dạy các con trong những năm tháng chiến tranh và thời kỳ đất nước còn nhiều khó khăn. Bước sang thời kỳ Đổi mới, bà còn gây dựng chuỗi cửa hàng áo cưới Mai Châu nổi tiếng ở Hà Nội những năm 1980, giúp gia đình có cuộc sống ổn định.
Do tuổi cao, nhiều bạn bè cùng thời với nghệ sĩ Mai Châu đã không còn. Lễ tang của bà chủ yếu có sự tham gia của các đồng nghiệp thuộc thế hệ sau. Nghệ sĩ Đức Lưu, người từng đóng chung với bà trong các phim “Cô gái công trường” (1960) và “Làng Vũ Đại ngày ấy” (1982), chia sẻ những kỷ niệm đáng nhớ về bà. Trong thời gian đóng phim, các diễn viên thường ở nhờ nhà dân, cùng nhau làm việc nhà giúp đỡ gia chủ. Bà Mai Châu thường đảm nhận việc nấu cơm, dọn dẹp, còn nghệ sĩ Đức Lưu thì trông trẻ con.
Nghệ sĩ Đức Lưu bồi hồi nhớ lại: “Khi đóng ‘Cô gái công trường’, chị Châu đã có gia đình, còn chúng tôi vẫn còn trẻ. Chị tháo vát, giỏi giang, như một người chị cả quán xuyến mọi việc. Chị cũng nghiêm khắc góp ý cho chúng tôi nhiều điều trong công việc và cuộc sống. Thời kỳ đoàn phim gặp khó khăn về kinh tế, chị Mai Châu là một trong những người được bầu chọn để lo liệu công việc hậu cần, kiếm tiền nuôi sống cả đoàn”.
Biên kịch Phạm Nhuệ Giang, con gái của đạo diễn Phạm Văn Khoa, người từng hợp tác với nghệ sĩ Mai Châu trong các phim “Tắt đèn”, “Làng Vũ Đại ngày ấy”, bày tỏ sự yêu mến đối với bà bởi tính cách kín đáo, giàu tình cảm. Bà Giang xúc động kể: “Khi bố tôi bị bệnh nặng, cô Châu thường xuyên đến thăm hỏi. Cô không thể hiện nhiều cảm xúc, chỉ lẳng lặng quan tâm. Trên màn ảnh, cô đóng nhiều vai phản diện nhưng ngoài đời lại rất hiền lành, tốt bụng. Cô thường tài trợ váy cưới cho con cái bạn bè trong nghề. Thời đó, cô có rất nhiều váy áo đẹp, hợp thời trang, đến nỗi chúng tôi còn ngại ngùng khi mặc”.
Diễn viên Bùi Bài Bình, người kém nghệ sĩ Mai Châu gần 20 tuổi và từng đóng vai con của bà trong một số vở kịch, nhớ về bà với sự kính trọng và yêu mến. Ông chia sẻ rằng bà sống rất chân tình, hòa đồng, đặc biệt quan tâm đến những diễn viên trẻ mới vào nghề. Nghệ sĩ Như Quỳnh, người từng hợp tác với bà trong một số bộ phim video đầu tiên, nhớ về bà như một người phụ nữ trầm lặng ngoài đời nhưng lại tràn đầy năng lượng và nhiệt huyết trước ống kính.
Nghệ sĩ Mai Châu tên thật là Mai Thị Châu, sinh ra trong một gia đình giàu có và nổi tiếng ở thành phố Vinh, Nghệ An. Tuy nhiên, bà không chọn con đường kinh doanh của gia đình mà quyết định đi theo cách mạng, tham gia các hoạt động đoàn thể tại quê nhà.
Tháng 9/1945, bà nhập ngũ và đi biểu diễn khắp các chiến trường Liên khu 5 để động viên tinh thần chiến sĩ. Năm 1946, bà được điều động sang đoàn kịch tuyên truyền của quân đội miền Nam, sau đó chuyển ra Quân khu 4, làm thư ký cho Lưỡng quốc tướng quân Nguyễn Sơn. Năm 1947, bà gia nhập “Đoàn kịch Tuyền tuyến” do nhà văn Nguyễn Tuân làm trưởng đoàn, trở thành một trong những diễn viên đầu tiên trưởng thành từ phong trào văn công kháng chiến. Sau này, bà chuyển sang Đoàn Kịch Điện ảnh và tham gia lồng tiếng cho nhiều bộ phim nước ngoài. Năm 1959, bà trở thành diễn viên của Xưởng Phim truyện Việt Nam.
Nghệ sĩ Mai Châu tham gia bộ phim điện ảnh cách mạng đầu tiên của Việt Nam – “Chung một dòng sông” (1959) – và các phim nổi tiếng khác như “Cô gái công trường” (1960), “Chị Tư Hậu” (1963), “Đi bước nữa” (1964). Đặc biệt, vai Lệ Mỹ trong “Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn” (1966) đã giúp bà khắc họa thành công hình tượng một nữ gián điệp xinh đẹp, ngoan cường.
Trong giai đoạn hoàng kim của điện ảnh cách mạng những năm 1970-1980, bà tham gia khoảng 30 vai diễn lớn nhỏ trong các phim điện ảnh và truyền hình, nhiều tác phẩm trong số đó đã trở thành kinh điển của Xưởng Phim truyện Việt Nam.
Một trong những vai diễn nổi bật nhất của bà là vợ Nghị Quế trong phim “Chị Dậu” – một người phụ nữ mưu mô, thủ đoạn. Thành công của vai diễn này đã khiến bà liên tục được giao các vai phản diện như Phó Đoan trong “Sao Tháng Tám”, vợ Bá Kiến trong “Làng Vũ Đại ngày ấy”, Hoàng Thái Hậu trong “Đêm hội Long Trì”.
Ngoài diễn xuất, nghệ sĩ Mai Châu còn là một đạo diễn lồng tiếng tài năng từ năm 1956, tham gia nhiều chương trình kịch truyền thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam. Bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú vào năm 1996.
Trong điếu văn tiễn biệt, biên kịch Hồng Ngát đã nhấn mạnh: “Với bà, điều quý giá hơn tất cả là tình cảm yêu mến, sự quan tâm và ghi nhận của khán giả, sự kính trọng của những người làm nghề”. Sự ra đi của Nghệ sĩ Ưu tú Mai Châu là một mất mát lớn đối với nền điện ảnh Việt Nam, nhưng những đóng góp và cống hiến của bà sẽ mãi được ghi nhớ và trân trọng.
Admin
Nguồn: VnExpress
