Trong phiên thảo luận về dự án Luật Ngân sách sửa đổi ngày 26/5, Quốc hội đã xem xét đề xuất điều chỉnh nguyên tắc phân chia ngân sách giữa trung ương và địa phương, một nội dung quan trọng nhằm đảm bảo nguồn lực cho các địa phương thực hiện nhiệm vụ được giao.
Theo dự thảo, các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng có thể sẽ không còn được giữ lại 100% tiền sử dụng đất và cho thuê đất như hiện hành. Thay vào đó, họ có thể phải nộp lên ngân sách trung ương từ 20-30% khoản thu này, chỉ được giữ lại 70-80% (ngoại trừ các khoản thu từ đất gắn liền với tài sản của các cơ quan, đơn vị do trung ương quản lý).
Đại biểu Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, nhất trí với việc điều chỉnh mức phân chia để đảm bảo cân đối đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, ông cho rằng việc TP HCM chỉ được giữ lại 70% nguồn thu từ đất là không phù hợp. Ông Ngân phân tích, TP HCM cần huy động 1,1 triệu tỷ đồng vốn ngân sách để đáp ứng nhu cầu đầu tư công đến năm 2030. Nếu phải điều tiết 30% nguồn thu từ đất (ước tính 550.000 tỷ đồng) về ngân sách trung ương, thành phố sẽ hụt thu hơn 33.000 tỷ đồng mỗi năm. Điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến các dự án đầu tư công trọng điểm, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị (vốn đầu tư lên tới 40 tỷ USD) và các dự án mở rộng đường kết nối với các tỉnh lân cận. Ông Ngân đề xuất nên tạm thời giữ nguyên tỷ lệ phân chia trong 10 năm tới, hoặc chỉ điều chỉnh ở mức 5-10%. Ông nhấn mạnh rằng việc giữ nguyên tỷ lệ này sẽ giúp phát huy tiềm năng của các địa phương, đặc biệt là Hà Nội và TP HCM, nơi có nhiều dự án đầu tư lớn.
Đồng quan điểm về việc cần giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn thu từ đất, đại biểu Nguyễn Thành Nam, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Phú Thọ, ủng hộ các địa phương tìm kiếm giải pháp quy hoạch và quản lý đất đai bền vững, minh bạch hơn. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng trong ngắn hạn, đặc biệt đối với các tỉnh chưa tự cân đối được ngân sách, nguồn thu từ đất vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc chi cho đầu tư phát triển. Ông Nam cho rằng, việc áp dụng tỷ lệ phân chia mới có thể gây khó khăn cho các địa phương này, làm tăng chi phí hành chính và đi ngược lại chủ trương phân cấp, phân quyền. Vì vậy, ông đề nghị giữ nguyên tỷ lệ 100% nguồn thu từ đất cho các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách để đảm bảo nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ quan trọng, đặc biệt là sắp xếp đơn vị hành chính. Ông cũng đề xuất Quốc hội giao Chính phủ quy định chi tiết về vấn đề này để phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương trong từng giai đoạn cụ thể.
Đại biểu Thạch Phước Bình, Phó đoàn Trà Vinh, đề xuất mở rộng quyền tự chủ ngân sách gắn với năng lực quản trị của địa phương. Ông cho rằng, các địa phương đang phải đối mặt với nhiều nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội quan trọng nhưng lại bị giới hạn trong cơ chế phân bổ và điều hành ngân sách. Ông Bình đề xuất phân quyền ngân sách theo mức độ tự chủ tài khóa, cho phép các tỉnh có tỷ lệ cân đối từ 80% trở lên được tự quyết định một số khoản thu chi và điều chỉnh định mức nội bộ. Ông cũng đề nghị thiết lập khung ngân sách linh hoạt tại một số địa phương thí điểm như TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, bao gồm cơ chế luân chuyển nguồn lực, ngân sách lũy kế và đầu tư theo kết quả đầu ra.
Giải trình về các ý kiến đóng góp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết sẽ tiếp thu và rà soát để báo cáo Chính phủ, trình Quốc hội tỷ lệ phân chia phù hợp giữa ngân sách trung ương và địa phương (sau khi trừ tiền thu từ đất) trong năm 2026, thời điểm Luật Ngân sách (sửa đổi) có hiệu lực. Bộ trưởng cam kết sẽ tham mưu Chính phủ trình Quốc hội tỷ lệ phân chia hợp lý, đảm bảo sự ổn định và phát triển lâu dài cho cả trung ương và địa phương.
Admin
Nguồn: VnExpress
