Một siêu mảng đá nóng khổng lồ đang trồi lên bên dưới lục địa châu Phi, gây ra hoạt động núi lửa mạnh mẽ và quá trình tách đôi lục địa, theo báo cáo của Live Science hôm 27/5. Hiện tượng này diễn ra tại Đới tách giãn Đông Phi (EARS), một khu vực mà các nhà địa chất học từ lâu đã biết là đang dần tách ra. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác thúc đẩy quá trình địa chất này vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi.
Một nghiên cứu mới, được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, đã cung cấp bằng chứng địa hóa học cho thấy một siêu mảng đá nóng đang đẩy lên, gây ra sự nứt vỡ của vỏ Trái Đất tại châu Phi. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng khí tại trường địa nhiệt Meengai ở trung tâm Kenya mang những dấu hiệu hóa học đặc trưng, xuất phát từ sâu bên trong lớp phủ của Trái Đất, có khả năng từ khu vực giữa đáy lớp phủ và lõi Trái Đất.
Theo thông báo từ Đại học Glasgow ở Scotland, dấu hiệu này tương đồng với khí được tìm thấy trong đá núi lửa ở phía bắc Biển Đỏ và phía nam Malawi, cho thấy tất cả những khu vực này đều nằm trên cùng một lớp đá sâu trong lớp phủ.
Biying Chen, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Trường Địa chất học thuộc Đại học Edinburgh ở Scotland, cho biết: “Các dấu hiệu từ sâu trong lớp phủ được quan sát thấy ở những đoạn khác nhau của EARS rất giống nhau, điều này chứng tỏ chúng đều đến từ một nguồn chung rất sâu.”
EARS là hệ thống đứt gãy lục địa lớn nhất đang hoạt động trên Trái Đất, kéo dài khoảng 3.500 km qua châu Phi. Trong khoảng 35 triệu năm qua, thạch quyển, bao gồm lớp vỏ đá và phần trên của lớp phủ Trái Đất, đã dần tách ra qua đứt gãy này. Quá trình này tạo ra một mạng lưới các thung lũng cắt ngang qua đỉnh của lục địa, kéo dài từ Biển Đỏ ở đông bắc châu Phi đến Mozambique ở phía nam.
Các nghiên cứu trước đây đã xác định dấu hiệu của mảng đá sâu trong lớp phủ dưới EARS thông qua các khí hiếm. Các khí như heli và neon rất hiếm và trơ, có nghĩa là chúng thường không phản ứng hóa học với các hợp chất khác. Do đó, chúng tồn tại lâu dài, cho phép các nhà nghiên cứu sử dụng chúng để theo dõi các quá trình địa chất dài hạn. Tuy nhiên, Chen nhấn mạnh rằng những dấu hiệu địa hóa học này cực kỳ khan hiếm và thường gây ra tranh cãi.
Để làm rõ những hoạt động đang diễn ra bên dưới EARS, nhóm nghiên cứu đã sử dụng thiết bị có độ chính xác cao để tìm kiếm đồng vị neon (Ne) trong các khí ở Kenya. Họ đã phát hiện ra một dấu hiệu từ sâu trong lớp phủ, rất giống với dấu hiệu bề mặt cổ xưa nhất ở Hawaii, một khu vực cũng nằm trên một mảng đá sâu trong lớp phủ.
Sau khi đánh giá kỹ lưỡng dữ liệu, nhóm nghiên cứu tin chắc rằng dấu hiệu này là chính xác và tương đồng với dấu hiệu được tìm thấy ở nhiều nơi khác của đứt gãy. Theo Chen, mảng đá EARS có khả năng bắt nguồn từ ranh giới giữa lớp lõi và lớp phủ, ở độ sâu khoảng 2.900 km bên trong Trái Đất.
Chen giải thích: “Nhiều khả năng một khối lượng lớn vật liệu nóng nổi lên từ sâu trong Trái Đất đã thay thế lớp phủ ban đầu bên dưới EARS. Khi nó dâng lên và gặp thạch quyển rắn lạnh hơn, nó lan rộng, tạo ra đủ lực để làm nứt thạch quyển mỏng, dẫn đến hoạt động núi lửa mạnh mẽ trong khu vực.”
Admin
Nguồn: VnExpress
