Tòa án Thương mại Quốc tế (CIT) tại Manhattan vừa đưa ra phán quyết chặn đứng các chính sách thuế nhập khẩu mà cựu Tổng thống Donald Trump đã công bố, dựa trên Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA). Quyết định này đã gây ra nhiều tranh luận về quyền hạn của tổng thống trong lĩnh vực thương mại.
Theo đó, các mức thuế đối ứng và thuế áp lên Mexico, Canada, Trung Quốc liên quan đến vấn đề nhập cư và fentanyl đều bị tòa án chặn lại. CIT, một tòa án liên bang chuyên xử lý các vụ kiện dân sự liên quan đến luật thương mại quốc tế, khẳng định rằng ông Trump đã vượt quá quyền hạn của mình khi áp thuế. Tòa án nhấn mạnh rằng Đạo luật IEEPA không trao cho tổng thống quyền này.
Tòa án cũng giải thích rằng Hiến pháp Mỹ trao quyền điều tiết thương mại với nước ngoài cho Quốc hội, và quyền này không thể bị lấn át bởi quyền khẩn cấp của tổng thống nhằm bảo vệ kinh tế quốc gia. Hội đồng thẩm phán CIT nhấn mạnh rằng việc áp thuế không bị cấm vì kém hiệu quả hay khôn ngoan, mà vì luật liên bang không cho phép điều đó.
Quyền đánh thuế thông thường thuộc về Quốc hội và phải được cơ quan này thông qua. Tuy nhiên, nhiều quyền hạn liên quan đến vấn đề này đã được chuyển giao cho tổng thống trong những thập kỷ qua. Trước đó, ông Trump từng tuyên bố rằng ông có quyền hành động để đối phó với thâm hụt thương mại, coi đây là tình trạng khẩn cấp quốc gia, gây ảnh hưởng đến nền kinh tế.
CIT cho rằng việc Quốc hội trao cho tổng thống quyền áp thuế không giới hạn là “vi hiến”. Quốc hội đã thiết lập các hạn chế về thời điểm và cách thức tổng thống có thể viện dẫn IEEPA để áp thuế. Hội đồng cũng cho rằng thâm hụt thương mại không phù hợp với định nghĩa “mối đe dọa bất thường và nghiêm trọng” trong luật.
Phán quyết này được đưa ra sau vụ kiện do Liberty Justice Home, một tổ chức phi đảng phái, đệ đơn thay mặt cho năm doanh nghiệp nhỏ tại Mỹ. Các doanh nghiệp này cho rằng thuế đối ứng của tổng thống sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động kinh doanh của họ.
Tổng chưởng lý bang New York Letitia James hoan nghênh phán quyết này, gọi đây là “một chiến thắng lớn cho người lao động, doanh nghiệp và pháp luật”. Bà nhấn mạnh rằng tổng thống không thể phớt lờ hiến pháp để áp mức thuế khổng lồ lên người dân Mỹ.
Ngay lập tức, chính quyền Trump đã nộp đơn kháng cáo. Bộ Tư pháp Mỹ lập luận rằng các vụ kiện nên bị bác bỏ vì nguyên đơn chưa thiệt hại do chưa phải nộp thuế. Bên cạnh đó, Quốc hội, chứ không phải doanh nghiệp tư nhân, mới có quyền thách thức tình trạng khẩn cấp do tổng thống ban bố theo IEEPA.
Trong quá khứ, ông Trump luôn khẳng định mình có quyền hạn lớn để áp thuế theo IEEPA. Tuy nhiên, đạo luật này thường được sử dụng để phong tỏa tài sản hoặc trừng phạt các đối thủ của Mỹ. Ông Trump là tổng thống đầu tiên sử dụng IEEPA để áp thuế nhập khẩu.
Các phán quyết của Tòa án Thương mại Quốc tế có thể được kháng cáo lên Tòa phúc thẩm Liên bang tại Washington và cuối cùng là Tòa án Tối cao Mỹ. Nếu được giữ nguyên, phán quyết này sẽ gây khó khăn cho chiến lược sử dụng thuế cao để gây áp lực lên các đối tác thương mại của ông Trump.
Reuters nhận định rằng nếu không được viện dẫn IEEPA, chính quyền Trump sẽ phải mất nhiều thời gian hơn và sử dụng các cuộc điều tra theo luật thương mại khác nếu muốn duy trì chính sách thuế hiện tại. Các nhà phân tích cho rằng ông Trump có thể không còn khả năng đe dọa áp thuế nhập khẩu một cách dễ dàng, vì việc này cần sự phê chuẩn của Quốc hội.
Tuy nhiên, tổng thống vẫn có quyền áp thuế tạm thời 15% trong 150 ngày đối với các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ, theo Mục 122 của Đạo luật Thương mại năm 1974. Phán quyết của CIT không ảnh hưởng đến các mức thuế mà ông Trump áp dụng theo Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, liên quan đến thuế đối với ô tô, linh kiện nhập khẩu, thép và nhôm.
Phán quyết của CIT có thể làm phức tạp các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra giữa Mỹ với nhiều đối tác, đồng thời gây ra những dấu hỏi về các thỏa thuận gần đây của Mỹ với Anh và Trung Quốc.
Hiện tại, ông Trump đang đối mặt với ít nhất 7 vụ kiện chống lại chính sách thuế của mình. Các đơn kiện khác lập luận rằng luật quyền lực khẩn cấp không cho phép tổng thống sử dụng thuế nhập khẩu, và thâm hụt thương mại không thể được coi là tình trạng khẩn cấp.
Từ khi nhậm chức, ông Trump đã áp thuế nhập khẩu với nhiều đối tác thương mại của Mỹ, gây ra những biến động trên thị trường tài chính toàn cầu và buộc các nhà kinh tế phải hạ dự báo tăng trưởng của Mỹ.
Admin
Nguồn: VnExpress
