Trong môi trường công sở hiện đại, cách giao tiếp qua tin nhắn của cấp trên và đồng nghiệp đôi khi lại trở thành nguồn cơn của sự căng thẳng và lo lắng, đặc biệt đối với những người trẻ tuổi.
Khải, 25 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, chia sẻ rằng anh dần “đọc vị” được thói quen nhắn tin của sếp. Khi sếp hài lòng, tin nhắn thường dài và có chút hài hước. Ngược lại, những phản hồi ngắn gọn như “Ừ”, “OK” hoặc thậm chí chỉ xem mà không trả lời, thường là dấu hiệu cho thấy anh đã mắc lỗi. “Mỗi khi nhận được những tin nhắn cộc lốc như vậy, tôi cảm thấy đầu óc mình căng như dây đàn,” Khải tâm sự. Anh cho biết, mỗi lần như vậy, anh lại phải cẩn thận rà soát lại email và các file công việc để tìm lỗi, dù sếp chưa hề trách mắng. Sự bất an này khiến anh mất tập trung và thường xuyên phải để ý đến vẻ mặt của sếp để đoán tâm trạng.
Không chỉ với cấp trên, ngay cả những tin nhắn từ khách hàng cũng khiến Khải giật mình. Dù nhiều khi khách hàng chỉ khen sản phẩm, anh vẫn không tránh khỏi cảm giác lo lắng mỗi khi nhận được tin nhắn, sợ rằng họ sẽ phàn nàn, yêu cầu sửa gấp hoặc thậm chí hủy hợp đồng. “Tôi bị cuốn vào vòng xoáy của những suy diễn, và tâm trạng của tôi trong ngày hoàn toàn phụ thuộc vào cách người khác phản hồi tin nhắn,” Khải thừa nhận.
Tương tự, Bích Quyên, 23 tuổi, ở Nam Định, cũng thường xuyên rơi vào trạng thái bất an vì những tin nhắn “lạ” từ bạn bè và người yêu. Cô kể rằng, có lần bạn trai đang trò chuyện vui vẻ bỗng dưng trả lời cụt lủn, không còn kéo dài chữ cái cuối câu như mọi khi, khiến cô lập tức suy diễn tiêu cực. Thay vì nghĩ rằng anh có thể đang bận, Quyên lại đinh ninh rằng có chuyện chẳng lành xảy ra. Sự nhạy cảm quá mức này đã khiến một vài mối quan hệ của Quyên tan vỡ. Việc liên tục phân tích câu chữ của người khác khiến cô luôn lo lắng và dễ xảy ra mâu thuẫn với cả những người thân yêu.
Khải và Quyên chỉ là hai trong số rất nhiều người trẻ hiện nay đang phải đối mặt với hội chứng “nghĩ quá nhiều” (overthinking). Một nghiên cứu của Đại học Michigan (Mỹ) vào năm 2023 cho thấy có tới 73% người trong độ tuổi 25-35 thường xuyên rơi vào trạng thái này. Việc suy diễn và cố gắng đoán ý người khác qua tin nhắn và biểu tượng cảm xúc trên mạng là một biểu hiện phổ biến của overthinking. Những người mắc hội chứng này thường cảm thấy bất an, mệt mỏi, dễ bị kích động và sức khỏe tinh thần bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Tiến sĩ giáo dục Vũ Thu Hương, nguyên giảng viên Đại học Sư phạm Hà Nội, cho rằng một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do thế hệ Gen Z (sinh năm 1997-2012) lớn lên trong thời đại kỹ thuật số, nơi giao tiếp chủ yếu diễn ra qua tin nhắn. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn so với giao tiếp trực tiếp, nơi chúng ta có thể cảm nhận được đầy đủ sắc thái của đối phương qua giọng điệu và biểu cảm. “Khi thiếu vắng thông tin trực quan và cảm xúc, việc chỉ dựa vào con chữ khiến người trẻ khó đoán định được cảm xúc và hàm ý của người khác, dẫn đến sự nghi ngờ và lo lắng,” bà Hương nhận định. “Họ buộc phải dựa vào những khuôn mẫu nhắn tin thường thấy để ‘đoán’ suy nghĩ của người kia.”
Một nghiên cứu năm 2021 của Đại học North Carolina (Mỹ) trên gần 500 trẻ vị thành niên cho thấy, những người thường xuyên giao tiếp qua mạng xã hội có khả năng thấu hiểu kém hơn so với những người khác. Chuyên gia cũng chỉ ra rằng, đặc thù của tiếng Việt là đa nghĩa và giàu sắc thái. “Một câu nói đùa vui vẻ có thể trở nên nghiêm trọng, thậm chí gây tổn thương nếu chỉ được truyền tải qua một dòng tin nhắn thiếu ngữ điệu,” bà Hương nhấn mạnh.
Theo bà Hương, nguyên nhân sâu xa hơn là do người trẻ ngày nay giao tiếp trên mạng quá nhiều, dẫn đến việc thiếu trải nghiệm thực tế để hiểu rằng mỗi người có một phong cách giao tiếp riêng. Họ có thể không nhận ra rằng nhiều người vốn kiệm lời khi nhắn tin nhưng lại rất cởi mở ngoài đời, đơn giản vì họ xem tin nhắn chỉ là một công cụ để truyền đạt thông tin. Chính sự thiếu trải nghiệm này khiến nhiều bạn trẻ dễ suy diễn tiêu cực. Bên cạnh đó, việc phụ huynh cho con em tiếp xúc với các thiết bị điện tử từ quá sớm cũng góp phần tạo ra một thế hệ phụ thuộc vào công nghệ, quen với việc tìm hiểu mọi thứ qua Internet thay vì khám phá thế giới thực. Điều này hạn chế kỹ năng sống, khả năng phán đoán và “đọc vị” cảm xúc của người khác qua giao tiếp trực tiếp.
Mặc dù đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy giao tiếp trực tuyến, bà Hương lưu ý rằng những người có kỹ năng xã hội tốt vẫn dễ dàng thích ứng khi cuộc sống trở lại bình thường. Ngược lại, những người đã quá quen với giao tiếp ảo sẽ càng gia tăng nỗi lo lắng khi tương tác qua tin nhắn.
Thạc sĩ Vương Nguyễn Toàn Thiện, Giám đốc chuyên môn Trung tâm Tham vấn và trị liệu tâm lý Lumos, cũng đồng tình với quan điểm này. Ông cho biết overthinking có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, dẫn đến mất ngủ, trầm cảm và rối loạn lo âu. Nó còn làm giảm năng suất làm việc, sự tự tin, khả năng tập trung và ra quyết định, đồng thời khiến người bệnh cảm thấy cô đơn. Đối với những người xung quanh, overthinking có thể làm tăng căng thẳng, gây khó chịu, cảm giác bất lực và khó hiểu, từ đó làm suy giảm các mối quan hệ.
Anh Huy Bảo, 40 tuổi, trưởng phòng marketing tại Hà Nội, cho biết anh không quá để ý đến những chi tiết nhỏ khi nhắn tin. “Với chúng tôi, ‘ừ’ hay ‘ok’ đều là những phản hồi và không mang ý nghĩa gì khác,” anh nói. Sau khi hiểu rõ hơn về những tác động tiêu cực của cách nhắn tin đối với nhân viên, anh Bảo cho biết sẽ cẩn trọng hơn trong giao tiếp.
Ngược lại, Ngọc Mai, 24 tuổi, ở TP.HCM, cho rằng việc nhắn tin ngắn gọn hay dài dòng là sở thích của mỗi người và người nhận không nên suy diễn. “Tôi trả lời có nghĩa là tôi vẫn quan tâm và không giận dỗi,” cô nói.
Để thoát khỏi vòng xoáy của những suy diễn, Đức Khải đang cố gắng làm quen với nhiều kiểu tin nhắn khác nhau từ cấp trên và không để tâm trạng của mình bị ảnh hưởng. Anh cũng chủ động trò chuyện thẳng thắn với sếp khi thấy họ vui vẻ. “Tôi cần tôn trọng bản thân và không để mình chạy theo cảm xúc của người khác,” Khải chia sẻ.
Trong khi đó, Bích Quyên lại chọn cách đáp trả. Với những người nhắn tin cộc lốc, cô cũng phản hồi tương tự. “Tôi muốn họ hiểu cảm giác của tôi khi nhận được những tin nhắn như vậy,” Quyên nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
