Trong môi trường công sở hiện đại, cách giao tiếp qua tin nhắn của cấp trên có thể vô tình tạo áp lực lớn cho nhân viên. Khải, 25 tuổi, làm việc tại Hà Nội, chia sẻ rằng anh dần “đọc vị” được sếp qua tin nhắn: khi hài lòng, tin nhắn thường dài và có chút hài hước; ngược lại, những phản hồi ngắn gọn như “Ừ”, “OK” hoặc thậm chí chỉ xem mà không trả lời, thường báo hiệu anh đã mắc lỗi.
“Mỗi khi nhận được những tin nhắn cộc lốc như vậy, tôi cảm thấy vô cùng căng thẳng,” Khải tâm sự. Anh thường phải xem lại toàn bộ email và tài liệu làm việc để tìm ra sai sót, ngay cả khi sếp chưa hề nhắc nhở. Sự lo lắng và bất an này khiến anh mất tập trung và thường xuyên phải để ý đến tâm trạng của sếp.
Không chỉ với cấp trên, ngay cả những tin nhắn từ khách hàng cũng khiến Khải giật mình. Cụm từ “Em ơi” có thể khiến anh lo sợ về những yêu cầu sửa gấp, phàn nàn về chất lượng sản phẩm, hoặc thậm chí là hủy hợp đồng. Dù nhiều khi khách hàng chỉ đơn giản khen sản phẩm, anh vẫn không tránh khỏi cảm giác bất an mỗi khi nhận tin. “Tôi bị cuốn vào vòng xoáy suy diễn, và tâm trạng trong ngày hoàn toàn phụ thuộc vào cách người khác trả lời tin nhắn,” Khải thừa nhận.
Tương tự, Bích Quyên, 23 tuổi, ở Nam Định, cũng thường xuyên cảm thấy bất an bởi những tin nhắn có cú pháp lạ từ bạn bè hoặc người yêu. Cô kể rằng, có lần bạn trai đang trò chuyện bỗng dưng trả lời cụt lủn, không còn kéo dài chữ cái cuối câu như thói quen, khiến Quyên ngay lập tức suy diễn tiêu cực. Cô bỏ qua khả năng anh đang bận và chỉ nghĩ đến những điều tồi tệ. Sự nhạy cảm quá mức này đã khiến một vài mối quan hệ của Quyên tan vỡ, và tình bạn trở nên xa cách. Việc liên tục phân tích câu chữ của người khác khiến cô luôn lo lắng và dễ xảy ra mâu thuẫn với những người thân yêu.
Khải và Quyên là những ví dụ điển hình của hội chứng “nghĩ quá nhiều” (overthinking), một trạng thái tâm lý phổ biến ở giới trẻ hiện nay. Một nghiên cứu của Đại học Michigan (Mỹ) vào năm 2023 cho thấy có tới 73% người trong độ tuổi 25-35 thường xuyên rơi vào trạng thái overthinking. Việc suy diễn và dò đoán thái độ của người khác qua tin nhắn, hay cách sử dụng biểu tượng cảm xúc trên mạng xã hội, là một biểu hiện nặng hơn của hội chứng này. Người mắc phải hội chứng này thường xuyên cảm thấy bất an, mệt mỏi, dễ bị kích động và sức khỏe tinh thần bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Tiến sĩ giáo dục Vũ Thu Hương, nguyên giảng viên Đại học Sư phạm Hà Nội, cho rằng một trong những nguyên nhân chính là do thế hệ Gen Z (sinh từ năm 1997 đến 2012) lớn lên trong kỷ nguyên số, nơi giao tiếp chủ yếu diễn ra qua tin nhắn. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn so với giao tiếp trực tiếp, nơi các giác quan có thể cảm nhận đầy đủ sắc thái của đối phương qua giọng điệu và biểu cảm.
“Khi thiếu vắng thông tin trực quan và cảm xúc, việc chỉ dựa vào con chữ khiến người trẻ khó đoán định được cảm xúc và hàm ý của đối phương, dẫn đến sự nghi ngờ và lo lắng,” bà Hương nói. “Họ buộc phải dựa vào những khuôn mẫu nhắn tin quen thuộc để ‘đoán’ suy nghĩ của người kia.”
Một nghiên cứu trên gần 500 trẻ vị thành niên vào năm 2021 của Đại học North Carolina (Mỹ) cho thấy những người thường xuyên giao tiếp qua mạng xã hội có khả năng thấu hiểu kém hơn đáng kể.
Chuyên gia cũng chỉ ra rằng đặc thù của tiếng Việt là đa nghĩa và giàu sắc thái. “Một câu nói đùa vui vẻ có thể trở nên nghiêm trọng, thậm chí gây tổn thương nếu chỉ được truyền tải qua một dòng tin nhắn thiếu ngữ điệu,” bà Hương nhấn mạnh.
Nguyên nhân sâu xa hơn, theo bà Hương, là do người trẻ ngày nay giao tiếp trên mạng quá nhiều, dẫn đến thiếu kinh nghiệm thực tế để hiểu rằng mỗi người có một phong cách riêng. Họ có thể không nhận ra rằng nhiều người vốn kiệm lời khi nhắn tin nhưng lại rất cởi mở ngoài đời, đơn giản vì họ xem tin nhắn chỉ là một công cụ để truyền đạt thông tin. Chính sự thiếu kinh nghiệm này khiến nhiều bạn trẻ dễ suy diễn tiêu cực.
Bên cạnh đó, việc phụ huynh cho con em tiếp xúc với thiết bị điện tử từ quá sớm cũng góp phần tạo ra một thế hệ phụ thuộc vào công nghệ, quen với việc tìm hiểu mọi thứ qua Internet thay vì khám phá thế giới thực. Điều này hạn chế kỹ năng sống, khả năng phán đoán và “đọc” cảm xúc, thái độ của người khác qua giao tiếp trực tiếp ở một bộ phận giới trẻ.
Mặc dù đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy giao tiếp trực tuyến, bà Hương lưu ý rằng những người có kỹ năng xã hội tốt vẫn dễ dàng thích ứng khi cuộc sống trở lại bình thường. Ngược lại, những người đã quá quen với giao tiếp ảo sẽ càng gia tăng nỗi lo lắng khi tương tác qua tin nhắn.
Đồng quan điểm, thạc sĩ Vương Nguyễn Toàn Thiện, Giám đốc chuyên môn Trung tâm Tham vấn và trị liệu tâm lý Lumos, từng chia sẻ trên VnExpress rằng overthinking ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, gây mất ngủ, dễ dẫn đến trầm cảm và rối loạn lo âu. Nó còn làm giảm năng suất làm việc, sự tự tin, khả năng tập trung, ra quyết định và có thể khiến người ta cảm thấy cô đơn. Với những người xung quanh, hội chứng overthinking có thể làm tăng căng thẳng, gây khó chịu, cảm giác bất lực và khó hiểu, từ đó làm suy giảm các mối quan hệ.
Anh Huy Bảo, 40 tuổi, trưởng phòng marketing tại một doanh nghiệp ở Hà Nội, cho biết anh không quá để ý đến những chi tiết nhỏ khi nhắn tin. “Với chúng tôi, ‘ừ’ hay ‘ok’ đều là những phản hồi và không mang ý nghĩa gì khác,” anh nói. Sau khi hiểu rõ hơn về những tác động không mong muốn của cách nhắn tin này đối với nhân viên, anh Bảo cho biết sẽ thận trọng hơn trong giao tiếp.
Ngược lại, Ngọc Mai, 24 tuổi, ở TP HCM, cho rằng việc nhắn tin ngắn gọn hay dài dòng là sở thích của mỗi người và người nhận không nên suy diễn. “Tôi trả lời nghĩa là tôi vẫn quan tâm, chứ không phải giận dỗi,” cô nói.
Để thoát khỏi vòng xoáy suy diễn, Đức Khải đang tập làm quen với nhiều kiểu tin nhắn khác nhau từ cấp trên và cố gắng không để tâm trạng bị ảnh hưởng. Anh cũng chủ động trò chuyện thẳng thắn với sếp khi thấy sếp vui vẻ. “Tôi cần tôn trọng bản thân và không để mình chạy theo cảm xúc của người khác,” Khải chia sẻ.
Bích Quyên thì chọn cách đáp trả. Với những người nhắn tin cụt lủn, cô cũng phản hồi tương tự. “Tôi muốn họ hiểu được cảm giác của tôi khi nhận được những tin nhắn như vậy,” Quyên nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
