Mỗi buổi sáng, Harmeet Dhillon, người đứng đầu bộ phận dân quyền của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, bắt đầu ngày làm việc bằng việc rà soát mạng xã hội X để tìm kiếm các khiếu nại về phân biệt đối xử. Bà cho biết phần lớn các bài đăng đều liên quan đến các trường đại học ở Mỹ.
“Sau khi điểm qua những thông tin tiêu cực mới, tôi liên lạc với các cấp phó, phân công xử lý từng vụ việc và bắt tay vào công việc,” bà Dhillon chia sẻ.
Đây là một phần trong chiến dịch mà chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump triển khai, nhắm vào các trường đại học bị cáo buộc dung túng cho chủ nghĩa bài Do Thái. Điển hình là việc cắt giảm hàng tỷ đô la tài trợ liên bang đối với Đại học Harvard và nhiều trường danh tiếng khác. Nhà Trắng cáo buộc các trường này không bảo vệ sinh viên Do Thái trong các cuộc biểu tình phản đối chiến dịch quân sự của Israel ở Dải Gaza.
Tuy nhiên, ý tưởng trừng phạt các trường đại học danh giá bằng cách cắt giảm tài trợ liên bang đã được ấp ủ từ nhiều năm trước. Khi đó, phe bảo thủ tìm cách chống lại những gì họ coi là “tệ nạn” bài xích phương Tây và khuynh hướng tự do trong nền giáo dục đại học Mỹ. Một số người trong nhóm này hiện đã trở thành quan chức trong chính quyền ông Trump và đang thúc đẩy nỗ lực này.
Harmeet Dhillon từng là người phụ trách tờ báo bảo thủ khi còn là sinh viên Đại học Dartmouth. Tờ báo này đã kiện trường về vấn đề quyền tự do ngôn luận và thắng kiện, điều này củng cố con đường sự nghiệp của bà. Năm 2018, bà Dhillon là luật sư trong vụ kiện chống lại Đại học California tại Berkeley (UC Berkeley), buộc trường phải cải tổ chính sách về diễn giả.
Theo các quan chức chính quyền, cựu Tổng thống Trump bắt đầu quan tâm đến việc gây ảnh hưởng đến các trường đại học Mỹ, đặc biệt là Harvard. Cựu cố vấn của ông Trump, Steven Bannon, cho biết cố vấn chính sách đối nội hàng đầu Stephen Miller và một số người khác đã đề cập đến việc tăng cường kiểm soát các trường đại học ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống.
Các cố vấn của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu cho rằng nhiều trường đại học Mỹ đã đi quá xa theo hướng cấp tiến, và những thay đổi nhỏ sẽ không đủ. Họ cho rằng các cơ quan liên bang phải có hành động quyết liệt để tạo ra sự thay đổi lớn về văn hóa. Tuy nhiên, trong nhiều năm, những nỗ lực này không đạt được kết quả đáng kể.
Ông Bannon, người từng tốt nghiệp Đại học Georgetown và Harvard, cho biết: “Ý tưởng này lúc đó mới chỉ là một khái niệm, thậm chí còn chưa thể gọi là một ý tưởng.”
Một sự kiện đã thu hút sự chú ý của ông Trump, đó là vụ ẩu đả liên quan đến nhà hoạt động bảo thủ Hayden William.
Ngày 19/2/2019, William đến UC Berkeley để kêu gọi sinh viên tham gia phong trào bảo thủ Turning Point USA do nhà hoạt động Charlie Kirk thành lập. Anh bày các vật phẩm trên bàn và cầm tấm biển có dòng chữ “Hãy ủng hộ Tổng thống Trump của chúng ta”.
Zachary Greenberg, một người đàn ông không phải là sinh viên của UC Berkeley, đã đến trước mặt William, cãi cọ, chế nhạo và bất ngờ đấm vào mặt anh.
Video về vụ ẩu đả lan truyền nhanh chóng trên mạng. Ngày 22/2/2019, William, với một bên mắt bầm tím, xuất hiện trên chương trình của Fox News, kênh truyền hình được cựu Tổng thống Trump yêu thích.
Charlie Kirk nhớ lại rằng sau khi xem chương trình, cựu Tổng thống Trump đã nói: “Chúng ta phải làm gì đó về vấn đề này.” Kirk nói với ông Trump rằng đây là cơ hội để bảo vệ sinh viên bảo thủ và họ đã thảo luận về việc cắt tài trợ liên bang cho những trường vi phạm quyền tự do ngôn luận.
Khoảng hai tuần sau vụ ẩu đả, ông Trump mời William lên sân khấu Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ và tuyên bố sẽ ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu các trường đại học Mỹ phải đảm bảo quyền tự do ngôn luận nếu muốn tiếp tục nhận tài trợ nghiên cứu của chính phủ.
“Nếu họ không làm vậy, cái giá phải trả sẽ rất đắt,” ông Trump tuyên bố.
Ngay sau đó, ông ký sắc lệnh hành pháp. Tuy nhiên, sắc lệnh này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ cả những người thuộc đảng Cộng hòa trong quốc hội và một số thành viên Nhà Trắng. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lamar Alexander, chủ tịch ủy ban giáo dục Thượng viện khi đó, đặt câu hỏi về tính hợp hiến của sắc lệnh.
“Tôi không muốn thấy quốc hội, Tổng thống hoặc bất kỳ bộ nào tạo ra quy tắc về ngôn luận để quy định những gì mọi người có thể nói trong khuôn viên trường học,” ông Alexander nói.
Sắc lệnh này không tạo ra bất kỳ thay đổi nào cho đến khi ông Trump kết thúc nhiệm kỳ đầu tiên vào đầu năm 2021, nhưng nó được coi là khởi đầu cho cuộc chiến hiện tại của chính quyền Trump với các trường đại học Mỹ.
Trong bốn năm nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, một số cựu quan chức chính quyền Trump vẫn âm thầm lên kế hoạch cho một chiến dịch lớn nhằm cải tổ nền giáo dục đại học Mỹ. Họ nhận ra rằng nếu ông Trump tái đắc cử, họ có thể sử dụng quyền lực hành pháp để trừng phạt các trường đại học mà không cần sự phê chuẩn của quốc hội.
Phó Tổng thống Mỹ hiện tại, JD Vance, người từng tốt nghiệp Trường Luật Yale, đã phát biểu tại Hội nghị Bảo thủ Quốc gia năm 2021 rằng “các trường đại học là kẻ thù” của phe bảo thủ.
Xung đột ở Dải Gaza giữa Israel và Hamas bùng nổ vào tháng 10/2023, gây ra làn sóng biểu tình phản chiến tại các trường đại học Mỹ. Sinh viên dựng lều trại trong khuôn viên trường trong nhiều tuần và đụng độ với cảnh sát. Điều này đã tạo thêm động lực cho phe bảo thủ trong cuộc chiến nhắm vào các trường đại học.
Trong phiên điều trần tại quốc hội vào tháng 12 năm đó, các thành viên Hạ viện đã chất vấn hiệu trưởng ba trường đại học hàng đầu của Mỹ về tình trạng bài Do Thái. Nghị sĩ Cộng hòa Elise Stefanik, đồng minh hàng đầu của ông Trump và là cựu sinh viên Harvard, đã gây chú ý khi tiến hành cuộc điều tra về vấn đề này.
Bà Stefanik hỏi hiệu trưởng MIT Sally Kornbluth: “Việc kêu gọi diệt chủng người Do Thái có vi phạm quy tắc ứng xử hoặc quy định của MIT về vấn đề bắt nạt và quấy rối hay không?”
Bà Kornbluth và hai hiệu trưởng còn lại không cho rằng đó là hành động vi phạm quy định của trường. Bà Stefanik sau đó nói rằng Claudine Gay, hiệu trưởng Harvard khi đó, nên từ chức.
Nghị sĩ Cộng hòa cho biết video về phiên điều trần đã thu hút hàng tỷ lượt xem. Cả bà Gay và Liz Magill, hiệu trưởng Đại học Pennsylvania, đều từ chức sau những lời chỉ trích.
Bà Stefanik nhận định: “Điều đó cho thấy một thời khắc quan trọng, nó đã gây ra một trận động đất trong nền giáo dục đại học.”
Các nhóm nghiên cứu bảo thủ, bao gồm nhiều đồng minh của ông Trump, đã nắm bắt cơ hội này. Tháng 1/2024, Quỹ Di sản đã tổ chức sự kiện ra mắt Lực lượng Chuyên trách Quốc gia chống chủ nghĩa bài xích Do Thái (NTFCA). Một số quan chức trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, bao gồm cựu đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman, đã tham gia NTFCA.
Ông Friedman mô tả chủ nghĩa bài Do Thái như “đám cháy cấp 5” đang lan rộng trong Ivy League, nhóm các trường đại học tư thục danh giá ở Mỹ.
Ông Friedman phát biểu trong video tại sự kiện ra mắt NTFCA: “Nếu bạn đến một bữa tiệc ở Manhattan và đưa ra những bình luận ủng hộ Đức Quốc xã, bạn sẽ bị đuổi cổ ra ngoài. Nhưng nếu bạn bày tỏ quan điểm rằng Israel không nên tồn tại, bạn có thể được mời một ly rượu.”
Ông đề xuất kế hoạch giải quyết vấn đề tại các trường đại học, bắt đầu bằng việc “cắt nguồn tiền của họ”. Ông nói: “Các nhóm thù hận phải mất quyền miễn thuế và các trường đại học không bảo vệ sinh viên phải bị cắt tài trợ của chính phủ.”
Nỗ lực chống lại các trường đại học được tăng cường sau chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử năm 2024 và thu hút thêm nhiều người tham gia. Morton Klein, chủ tịch Tổ chức Phục quốc Do Thái của Mỹ, tin rằng ông có thể tìm được sự đồng tình trong chính quyền nhiệm kỳ hai của ông Trump.
Ông Klein đã cung cấp danh sách các trường mà ông cho rằng cần phải bị điều tra, một phần dựa trên những trải nghiệm không tốt của chính ông khi phát biểu tại đó. Danh sách này bao gồm các trường đại học Harvard, Columbia, Duke, New York, Pennsylvania, California và Irvine.
Trong vòng hai tuần sau khi ông Trump nhậm chức, Bộ Tư pháp đã thành lập Lực lượng Chuyên trách chống chủ nghĩa bài xích Do Thái mới. Sau đó, Bộ Tư pháp công bố danh sách 10 trường đại học nằm trong tầm ngắm, bao gồm một số trường trong danh sách của ông Klein.
Cựu Tổng thống Trump gần đây đã nói rằng ông muốn chuyển tài trợ liên bang cho các trường danh giá sang các trường dạy nghề, đồng thời yêu cầu nhân viên đưa ra đề xuất về cách thực hiện. Ông đã nhắm vào các khoản tài trợ liên bang trị giá gần 9 tỷ đô la Mỹ cho Harvard, và nói với các trợ lý rằng một trong những trường đại học giàu nhất đất nước không cần thêm tiền từ liên bang.
Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon nói: “Tôi nghĩ rằng việc điều tra và xem xét toàn diện là điều đúng đắn.”
Charlie Kirk cho biết ông thường xuyên nói chuyện với cựu Tổng thống Trump, khuyến khích ông “đè bẹp những trường đại học này bằng quyền lực mà ông có.” Ông cũng có mặt tại Phòng Bầu dục vào ngày 28/5, khi ông Trump nói về Harvard.
Ông Trump nói: “Harvard muốn chiến đấu. Họ muốn thể hiện mình thông minh như thế nào, nhưng họ đang bị đánh bại.”
Các quan chức cấp cao của chính quyền đang theo dõi chặt chẽ từng phát biểu và hành động của lãnh đạo các trường. Trong bài phát biểu khai giảng gần đây, quyền Chủ tịch Đại học Columbia Claire Shipman đã đề cập đến sinh viên Mahmoud Khalil, người đang bị Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ giam giữ.
Ngày hôm sau, trường đại học ngay lập tức nhận được thông báo về hành vi vi phạm quyền công dân. Các quan chức Nhà Trắng nói với trường rằng nên xem xét lại quá trình tìm kiếm chủ tịch chính thức, đồng thời cảnh báo những bình luận như vậy từ lãnh đạo trường có thể đe dọa nguồn tài trợ liên bang, theo nguồn tin am hiểu vấn đề.
Bà Dhillon, quan chức của Bộ Tư pháp, cho biết cả Harvard và Columbia đều nằm trong tầm ngắm vì có những hành vi sai trái. Tuy nhiên, Harvard chọn cách đáp trả quyết liệt, trong khi Columbia đang “giả chết”.
Bà Dhillon nói: “Điều đó không có nghĩa là ý định của họ khác nhau.”
Admin
Nguồn: VnExpress
