Trong bối cảnh tỷ lệ mắc bệnh không lây nhiễm và tình trạng thừa cân, béo phì gia tăng đáng báo động tại Việt Nam, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa đưa ra khuyến cáo về việc áp thuế đối với đồ uống có đường. Theo thống kê, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở Việt Nam đã tăng từ 15,6% năm 2015 lên 19,6% năm 2020, đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ em và thanh thiếu niên (5-19 tuổi), khi tỷ lệ này đã tăng gấp đôi trong 10 năm qua.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc tiêu thụ đồ uống có đường thường xuyên làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tiểu đường type 2, bệnh tim, đột quỵ và ung thư. Thói quen này cũng liên quan mật thiết đến tình trạng tăng cân và béo phì ở cả trẻ em và người lớn, vốn là những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến nhiều bệnh tật, gây ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ em.
Thực tế cho thấy, mức tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đã tăng trưởng nhanh chóng trong 15 năm qua. Năm 2023, người Việt Nam uống lượng đồ uống có đường gấp bốn lần so với năm 2009, với mức tiêu thụ trung bình gần 70 lít/người/năm, tương đương 1,3 lít/người/tuần.
Để giảm thiểu tình trạng này, WHO khuyến nghị áp dụng thuế đối với đồ uống có đường nhằm tăng giá thành, từ đó hạn chế tiêu dùng. Biện pháp này được cho là đặc biệt hiệu quả trong việc thay đổi thói quen của trẻ em và thanh thiếu niên, nhóm đối tượng nhạy cảm hơn với biến động giá cả. Trên thế giới, đã có khoảng 110 quốc gia áp dụng thuế đối với đồ uống có đường, cho thấy đây là một giải pháp mang lại lợi ích kép: vừa cải thiện sức khỏe cộng đồng, giảm chi phí y tế, vừa tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Tiến sĩ Angela Pratt nhận định, việc Quốc hội đang xem xét sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt là cơ hội tốt để đưa đồ uống có đường vào diện chịu thuế. Nếu không có những hành động can thiệp kịp thời, xu hướng tiêu thụ đồ uống có đường sẽ tiếp tục tăng, gây ra những hệ lụy tiêu cực cho trẻ em, thanh thiếu niên, người trưởng thành và toàn xã hội.
Trước đó, tại phiên giải trình trước Quốc hội về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vào ngày 9/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải đánh thuế nước ngọt sớm hơn để ngăn ngừa tình trạng béo phì và các bệnh liên quan ở thế hệ tương lai.
Theo dự thảo, các loại nước giải khát có hàm lượng đường trên 5 gram/100 ml sẽ phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 2027, lùi một năm so với dự kiến ban đầu. Mức thuế dự kiến áp dụng trong năm đầu tiên là 8%, sau đó tăng lên 10% từ năm 2028.
Bên cạnh việc áp thuế, WHO cũng khuyến nghị nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của đồ uống có đường. Ví dụ, nhiều người không biết rằng một lon nước ngọt có ga 330 ml có thể chứa tới 10 muỗng cà phê đường, tương đương 40 gram. Việc kết hợp áp thuế với các biện pháp nâng cao nhận thức về chế độ ăn uống lành mạnh, cùng với các biện pháp giảm thiểu các yếu tố nguy cơ khác như hút thuốc và uống rượu, sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm gánh nặng bệnh tật không lây nhiễm tại Việt Nam.
Tiến sĩ Angela Pratt cũng lưu ý rằng, kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, những lo ngại về tổn thất kinh tế do thuế đồ uống có đường là không có cơ sở. Thực tế, khi thuế được áp dụng, người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang các loại đồ uống ít đường hoặc không đường, mang lại lợi ích sức khỏe lớn hơn. Các nhà sản xuất cũng sẽ linh hoạt hơn trong việc cải tiến sản phẩm để đáp ứng nhu cầu mới của thị trường.
Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới mục tiêu khám sức khỏe miễn phí hàng năm cho người dân vào năm 2030 nhằm phát hiện sớm bệnh tật, giảm chi phí điều trị và nâng cao sức khỏe cộng đồng, việc áp dụng thuế đối với đồ uống có đường có thể tạo ra nguồn tài chính quan trọng. “Việt Nam có nhiều lựa chọn khác nhau để tài trợ cho việc này, bao gồm cả việc dành riêng doanh thu từ thuế thuốc lá, rượu bia, hoặc thuế đồ uống có đường, nếu nó sớm được áp dụng”, bà Angela Pratt cho biết.
Admin
Nguồn: VnExpress
