Tại Hà Nội, nhiều giáo viên THCS và THPT bày tỏ lo ngại về tình trạng học sinh lạm dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT để làm bài tập. Thay vì tự giải quyết vấn đề, các em có xu hướng sao chép nguyên văn lời giải do AI cung cấp mà không cần hiểu rõ bản chất hay phương pháp giải.
Thầy Chung, một giáo viên Toán tại một trường THCS tư thục ở Hà Nội, cho biết tình trạng này diễn ra ở tất cả các lớp thầy dạy, từ lớp 6 đến lớp 9. Thầy nhận thấy học sinh thường sử dụng các phương pháp giải vượt quá trình độ, không phù hợp với chương trình học. Dù đã nhiều lần nhắc nhở và cảnh báo phụ huynh, tình trạng này vẫn không giảm mà có dấu hiệu gia tăng.
Cô Lưu Thị Thu Hà, giáo viên Ngữ văn tại trường THPT Việt Đức, Hà Nội, cũng chia sẻ sự lo lắng khi nhận thấy các bài làm của học sinh lạc đề, có diễn đạt hoa mỹ, xa lạ, hoặc “tốt bất thường”. Cô Hà nhận định rằng học sinh đã sử dụng AI và chép lại nguyên văn mà không có sự điều chỉnh phù hợp với yêu cầu của đề bài. Tình trạng này thường xảy ra ở các lớp dưới, đặc biệt với những học sinh có học lực trung bình, khá và ngại suy nghĩ.
Mặc dù chưa có nghiên cứu cụ thể về mức độ học sinh lạm dụng AI tại Việt Nam, các nhà giáo dục đều nhận định rằng tình trạng này ngày càng trở nên phổ biến.
PGS.TS Trần Thành Nam, Phó hiệu trưởng trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, dẫn một khảo sát cho thấy khoảng 40% học sinh tại các quốc gia phát triển thừa nhận sử dụng AI để làm bài tập mà không trải qua quá trình tư duy độc lập. Ông Nam cho rằng áp lực học tập, sự căng thẳng khi đối mặt với khối lượng bài tập lớn, cùng với kỳ vọng của bố mẹ và thầy cô là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Bên cạnh đó, học sinh có thể chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng để đánh giá và sử dụng AI một cách hiệu quả, dẫn đến việc tin tưởng AI một cách mù quáng. Sự thiếu hụt các quy định về đạo đức và pháp lý liên quan đến việc sử dụng AI trong giáo dục cũng là một yếu tố góp phần vào tình trạng này.
Ông Lê Anh Dũng, cố vấn công ty phần mềm ZTO Labs, cho rằng tốc độ trả lời nhanh và sự tự tin của AI khiến nhiều học sinh dễ dàng chấp nhận đáp án mà công cụ này đưa ra, dẫn đến sự phụ thuộc vào AI.
Cô Thu Hà nhấn mạnh rằng việc lạm dụng AI gây ra những tác hại nghiêm trọng đối với học sinh phổ thông. Các em trở nên thụ động, lười biếng và ngại suy nghĩ, thích đi đường tắt thay vì hiểu rõ bản chất vấn đề. Điều này làm mất đi quá trình động não, suy nghĩ, vốn rất quan trọng để hình thành tư duy phản biện.
Các nhà giáo dục và chuyên gia công nghệ đều thống nhất rằng việc cấm học sinh sử dụng AI là không thực tế. Thay vào đó, cần hướng dẫn các em sử dụng AI một cách hiệu quả. Để làm được điều này, cả phụ huynh và giáo viên cần nâng cao kỹ năng AI của mình.
Ông Dũng gợi ý giáo viên nên dạy học sinh cách đặt câu hỏi cho AI, kỹ năng kiểm tra thông tin và chia sẻ về các giai đoạn, dạng bài phù hợp để sử dụng AI, chẳng hạn như gợi ý ý tưởng. Thầy cô cũng có thể sử dụng các phần mềm kiểm tra đạo văn để giúp học sinh nhận thấy những hạn chế của AI trong việc sao chép nội dung.
Về lâu dài, ông Nam cho rằng các trường cần ban hành quy chế sử dụng AI, tập huấn cho giáo viên và nhấn mạnh vai trò của thầy cô trong việc định hướng học sinh sử dụng AI đúng mục đích và có trách nhiệm. Các trường cũng cần nâng cao nhận thức cho học sinh và phụ huynh về lợi ích và rủi ro của AI.
Trong khi chờ đợi các quy định chính thức về sử dụng AI, cô Thu Hà áp dụng giải pháp sử dụng các bài kiểm tra trên lớp, khi học sinh không có máy tính hoặc điện thoại thông minh. Đối với những học sinh có dấu hiệu ỷ lại vào AI, cô Hà thông báo với phụ huynh để gia đình có biện pháp giáo dục phù hợp.
Thầy Chung đang xây dựng bộ câu hỏi “mệnh lệnh” gợi mở để hướng dẫn học sinh sử dụng AI một cách hiệu quả. Thay vì yêu cầu AI giải bài tập, học sinh có thể hỏi “nên dùng công thức, phương pháp nào để giải bài này?” kèm theo thông tin về cấp độ. Thầy cũng hướng dẫn các em sử dụng AI để thu thập tài liệu và các bài tập liên quan để luyện tập.
Thầy Chung kết luận rằng nếu biết cách biến AI thành công cụ hỗ trợ thay vì lệ thuộc vào nó, học sinh vừa tiết kiệm được thời gian học, hiểu bài hơn mà tư duy không bị ảnh hưởng.
Admin
Nguồn: VnExpress
