Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 27/5 vừa qua cho biết ông đang theo dõi những tiến triển “tích cực” trong các cuộc đàm phán thương mại với Liên minh châu Âu (EU). Tuyên bố này được đưa ra sau khi Mỹ quyết định lùi thời hạn áp thuế 50% lên hàng hóa EU từ ngày 1/6 sang ngày 9/7, tạo điều kiện cho việc tìm kiếm một thỏa thuận chung.
Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và EU có dấu hiệu hạ nhiệt sau cuộc điện đàm giữa Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen và các quan chức Mỹ. Bà von der Leyen khẳng định EU “sẵn sàng tăng tốc đàm phán”. Động thái này diễn ra sau khi Tổng thống Trump đề xuất áp thuế nhập khẩu 50% lên hàng hóa EU từ ngày 1/6, với lý do EU “rất khó đàm phán” và các cuộc thảo luận “không có tiến triển”.
Tuy nhiên, thiện chí đàm phán mới chỉ là bước khởi đầu. Trước đó, các đề xuất nhượng bộ thương mại của EU chưa đủ sức thuyết phục ông Trump. Nhiều chuyên gia cho rằng EU đang gặp khó khăn trong việc xác định chính xác những gì Tổng thống Mỹ thực sự mong muốn.
Bruce Stokes, thành viên cấp cao tại Quỹ Marshall (Mỹ), nhận định các nhà đàm phán châu Âu vẫn đang phải đối mặt với những đe dọa thuế quan khó lường từ ông Trump và cần “đưa ra một điều gì đó để xoa dịu ông ấy”. Vậy, ông Trump thực sự muốn mối quan hệ với châu Âu thay đổi như thế nào, và EU có thể đáp ứng đến mức nào? Dưới đây là những vấn đề “hóc búa” hàng đầu trên bàn đàm phán, theo nhận định của giới phân tích.
Một trong những ưu tiên của Tổng thống Trump là yêu cầu EU mua thêm hàng hóa từ Mỹ. Ông Trump thường xuyên phàn nàn về việc châu Âu bán nhiều hàng hóa cho Mỹ hơn là mua từ nước này, dẫn đến thâm hụt thương mại hàng hóa năm 2024 lên tới 157 tỷ euro (178 tỷ USD). Tuy nhiên, EU phản biện rằng họ đang chịu thâm hụt trong lĩnh vực dịch vụ, như quảng cáo trực tuyến và điện toán đám mây, từ Mỹ. Do đó, thâm hụt thương mại tổng thể chỉ là 48 tỷ euro, tương đương khoảng 3% tổng kim ngạch thương mại. Ủy ban Châu Âu (EC) cho rằng thương mại hiện đang “cân bằng”.
Dù vậy, để giải quyết những phàn nàn của ông Trump, EU có thể phải tăng cường mua sắm từ Mỹ. Một giải pháp tiềm năng là giảm lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga và thay thế bằng khí hóa lỏng từ Mỹ. Năm ngoái, châu Âu vẫn nhập khoảng 19% lượng khí đốt từ Nga, và EC đang chuẩn bị luật để chấm dứt các giao dịch này vào cuối năm 2027.
Tuy nhiên, ngay cả khi cấm nhập khẩu khí đốt từ Nga, các doanh nghiệp vẫn có quyền tự do lựa chọn các nguồn cung khác, không nhất thiết phải là Mỹ. EC chỉ có thể khuyến khích, chứ không thể ép buộc các doanh nghiệp chuyển sang nguồn cung từ Mỹ. Theo Simone Tagliapietra, nhà phân tích năng lượng tại tổ chức tư vấn Bruegel (Bỉ), đây không phải là một giải pháp toàn diện và nhanh chóng.
Một lựa chọn khác là tăng cường mua vũ khí từ Mỹ, theo Carsten Brzeski, Giám đốc toàn cầu về vĩ mô tại ngân hàng ING (Hà Lan). Tuy nhiên, nếu EU muốn tăng tổng chi tiêu quốc phòng, người dân của họ có thể ưu tiên mua sắm từ các nhà sản xuất trong khối, theo Stokes của Quỹ Marshall. Để giải quyết vấn đề này, các công ty quốc phòng Mỹ có thể xây dựng nhà máy ở châu Âu, nhưng quá trình này sẽ mất thời gian.
Mỹ cũng từ lâu đã phàn nàn về các quy định của châu Âu đối với nông sản và thực phẩm, đặc biệt là việc cấm nhập khẩu thịt bò nuôi bằng hormone và thịt gà rửa bằng clo. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng các nhà đàm phán thương mại EU khó có khả năng nhượng bộ trong vấn đề này.
Bà Mary Lovely, chuyên gia cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, dự đoán châu Âu sẽ “không đầu hàng”. “EU đã nhiều lần tuyên bố sẽ không thay đổi các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, cây trồng biến đổi gen, hay thịt gà rửa clo, những vấn đề vốn là cái gai trong mắt Mỹ lâu nay”, bà nhận định. Bởi lẽ, việc nhượng bộ có thể đồng nghĩa với việc Mỹ áp đặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm lên châu Âu.
Tuy nhiên, châu Âu có thể chọn cách “xuống nước” trong lĩnh vực ô tô, bằng cách giảm thuế 10%. Thuế đánh lên xe hơi Mỹ cũng là một vấn đề gây bất bình lâu nay của ông Trump. Edward Alden, thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho rằng dù sao Mỹ cũng không xuất khẩu nhiều ô tô sang châu Âu. “Người Đức sẽ phản đối nhiều nhất, nhưng tôi không nghĩ họ quá lo lắng về sự cạnh tranh từ Mỹ”, ông đánh giá. Ngược lại, lựa chọn này có thể mang lại “một chiến thắng mang tính biểu tượng” cho Tổng thống Mỹ.
Một vấn đề khác mà Tổng thống Trump không hài lòng là thuế giá trị gia tăng (VAT) mà các chính phủ châu Âu áp dụng. Ông cho rằng loại thuế này gây gánh nặng cho các công ty Mỹ.
Tuy nhiên, các nhà kinh tế học giải thích rằng VAT được sử dụng ở khoảng 170 quốc gia. Đây là một loại thuế trung lập về thương mại vì nó được áp dụng như nhau cho cả hàng nhập khẩu và hàng xuất khẩu. VAT do người tiêu dùng cuối cùng thanh toán, nhưng khác với thuế bán hàng ở chỗ nó được tính ở từng giai đoạn của quá trình sản xuất. Trong cả hai trường hợp VAT và thuế bán hàng, hàng nhập khẩu và hàng xuất khẩu đều được đối xử như nhau.
Mỹ là trường hợp ngoại lệ khi không sử dụng VAT. Vì vậy, khả năng 27 nước châu Âu đồng thuận thay đổi hệ thống thuế vì ông Trump là rất thấp. EU cũng đã thẳng thừng bác bỏ khả năng này.
Nhìn chung, theo Edward Alden, những vấn đề gây tranh cãi nhất giữa EU và Mỹ, như tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, thuế VAT, quy định đối với các công ty công nghệ, đều rất khó giải quyết đến mức “không thể tưởng tượng được chúng sẽ được dàn xếp trước hạn chót”. “Khả dĩ nhất là một thỏa thuận rất nhỏ, và ông Trump đã chứng tỏ sẵn sàng làm điều này, như thỏa thuận với Anh ngày 8/5”, ông dự báo.
Mặc dù vậy, khả năng hàng hóa châu Âu bị áp thuế ở mức 50% trong thời gian ngắn tới là khó xảy ra. Cách tiếp cận đàm phán của ông Trump thường bắt đầu bằng những đe dọa áp thuế cao ngất ngưởng, như lên tới 145% trong trường hợp với Trung Quốc, trước khi đạt được thỏa thuận ở mức thấp hơn nhiều.
Bà Lovely của Viện Peterson cho rằng đây là phong cách đàm phán đặc trưng của Trump. “Về ngắn hạn, tôi không nghĩ mức 50% sẽ trở thành hiện thực”. Tuy nhiên, bà chỉ ra rằng chiến lược của ông Trump đang làm gia tăng sự bất ổn trong chính sách, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh.
Dù vậy, Nhà Trắng vẫn giữ lập trường không hạ xuống dưới mức thuế cơ bản 10%. Hiện tại, ngoài mức thuế chung 10% áp dụng với hầu hết các đối tác thương mại, Mỹ đang áp thuế 25% đối với nhôm, thép và ô tô từ EU. EU đã đề xuất với Mỹ kịch bản thuế 0% có qua có lại, nhưng bị ông Trump bác bỏ. Tuy nhiên, giới chức EU khẳng định đề xuất này vẫn còn trên bàn đàm phán.
Admin
Nguồn: VnExpress
