“Cuộc chiến kim loại hiếm: Mặt tối của chuyển đổi số và năng lượng sạch,” cuốn sách đầu tay của nhà báo người Pháp Guillaume Pitron, đã được tái bản và giới thiệu đến độc giả Việt Nam vào tháng 5 vừa qua, thông qua bản dịch của dịch giả Nguyễn Trịnh. Tác phẩm này, lần đầu xuất bản năm 2018, đi sâu vào những hệ lụy đằng sau cuộc cách mạng công nghệ xanh và số hóa.
Guillaume Pitron, một chuyên gia nghiên cứu về tài nguyên thiên nhiên, công nghệ và địa chính trị, đã dành nhiều năm để điều tra về ngành khai khoáng và năng lượng trên khắp thế giới. Trong chín chương sách, ông tập trung vào các khía cạnh khuất tất của việc khai thác các kim loại hiếm như đất hiếm, lithium và coban. Những nguyên liệu này, được ví như “dầu mỏ mới” của thế giới, đóng vai trò then chốt trong sản xuất các thiết bị công nghệ cao, từ điện thoại thông minh đến xe điện và tuabin gió.
Theo Pitron, mặc dù kim loại hiếm là yếu tố không thể thiếu cho cuộc cách mạng công nghệ xanh và số hóa, quá trình khai thác và xử lý chúng lại gây ra những hệ lụy môi trường nghiêm trọng. Đặc biệt, tại Nội Mông (Trung Quốc), nơi có trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới, việc khai thác đã dẫn đến ô nhiễm nguồn nước, không khí và tàn phá đất đai. Điều này tạo ra một nghịch lý: các sản phẩm được quảng bá là thân thiện với môi trường lại phụ thuộc vào những kim loại “bẩn”.
Không chỉ vậy, sự mất cân bằng trong sản lượng kim loại hiếm giữa Trung Quốc và các quốc gia khác còn tác động đến cục diện địa chính trị toàn cầu. Việc Trung Quốc nắm giữ phần lớn nguồn cung kim loại hiếm tinh chế, khoảng 80-95%, khiến nhiều quốc gia rơi vào thế bị động trong các cuộc đàm phán quốc tế. Trong khi đó, các nước phương Tây, do lo ngại về tác động sinh thái và chi phí, đã dần đóng cửa các mỏ khai thác của mình vào cuối thế kỷ 20.
Để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, các cường quốc như Mỹ và các nước châu Âu đang tìm cách khôi phục năng lực khai thác và tinh chế trong nước. Pitron nhận định rằng động thái này có thể dẫn đến những thay đổi lớn trong quan hệ quốc tế và định hình lại bản đồ quyền lực toàn cầu.
“Cuộc chiến kim loại hiếm” đã nhận được nhiều đánh giá tích cực từ giới chuyên môn và báo chí quốc tế. Tờ European Scientist ca ngợi Pitron vì đã cảnh báo về sự phụ thuộc ngày càng tăng vào các kim loại hiếm và làm sáng tỏ những góc khuất của quá trình chuyển đổi năng lượng và kỹ thuật số.
Dịch giả Nguyễn Trịnh nhấn mạnh rằng cuốn sách này đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam, một quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn và đang đẩy mạnh phát triển công nghệ cao, xe điện và năng lượng tái tạo. Những vấn đề được nêu trong sách có ý nghĩa thiết thực đối với chiến lược phát triển kinh tế và ngoại giao của Việt Nam.
Guillaume Pitron, sinh năm 1980, không chỉ là một nhà báo mà còn là một đạo diễn phim tài liệu và tác giả có uy tín. Anh đã xuất bản nhiều bài viết trên các chuyên trang như Le Monde Diplomatique và National Geographic, đồng thời tham gia nhiều hội thảo về tương lai của năng lượng và công nghiệp công nghệ cao. Năm 2021, anh cho ra mắt cuốn “The Dark Cloud: How the Digital World is Costing the Earth,” đi sâu vào những tác động tiêu cực của ngành công nghệ số. Với kinh nghiệm điều tra sâu rộng và kiến thức chuyên môn, Pitron mang đến cho độc giả một cái nhìn toàn diện về những thách thức và rủi ro tiềm ẩn trong cuộc đua kim loại hiếm.
Admin
Nguồn: VnExpress
