Trong những năm gần đây, Trung Quốc chứng kiến sự trở về của hàng loạt các nhà khoa học hàng đầu thế giới sau nhiều năm làm việc tại nước ngoài, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của quốc gia này trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D).
Điển hình, giữa tháng 4 vừa qua, Wang Jiangtao, một ngôi sao trong ngành khoa học vật liệu với gần 60 bằng sáng chế, đã trở về từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) để đảm nhiệm vị trí Phó giáo sư tại Đại học Bắc Kinh, thuộc khoa Khoa học vật liệu và Kỹ thuật.
Trước đó, làn sóng hồi hương đã ghi nhận nhiều tên tuổi lớn khác. Năm ngoái, Gao Huajian, nhà vật lý người Mỹ gốc Hoa, gia nhập Đại học Thanh Hoa sau hơn 40 năm xa quê hương. Wang Zhonglin, chuyên gia về công nghệ nano và khoa học nano, được mệnh danh là “cha đẻ của máy phát điện nano” sau thời gian làm việc tại Viện Công nghệ Georgia (Mỹ), cũng trở về làm Giám đốc của Viện Năng lượng nano và Hệ thống nano Bắc Kinh. Cặp song sinh Ma Donghan và Ma Dongxin, các chuyên gia về kính hiển vi và đèn LED, lần lượt gia nhập Đại học Công nghệ Đại Liên và Đại học Thanh Hoa.
Không chỉ lĩnh vực khoa học vật liệu, toán học cũng thu hút nhiều nhà khoa học trở về. Giáo sư Sun Song của Đại học California, Berkeley, đã gia nhập Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán (IASM) thuộc Đại học Chiết Giang. Trước đó, trường này đã chiêu mộ nhà toán học Ruan Yongbin của Đại học Michigan và chuyên gia lý thuyết số Liu Yifei của Đại học Harvard. Shing-Tung Yau, giáo sư toán học tại Đại học Harvard và là người Trung Quốc đầu tiên giành Huy chương Fields, cũng trở về giảng dạy tại Đại học Thanh Hoa. Ma Xiaonan, giáo sư chuyên về hình học phức, từng giảng dạy tại Pháp và Đức, hiện là chủ nhiệm tại Viện Toán học Chern của Đại học Nam Khai. Wang Xujia, nhà toán học người Australia nổi tiếng với các công trình về phương trình vi phân, đã trở lại Hàng Châu để làm việc tại Đại học Tây Hồ sau gần ba thập kỷ. Lĩnh vực khí hậu và thủy văn cũng chào đón chuyên gia Chen Deliang gia nhập Đại học Thanh Hoa vào tháng 11/2024.
Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences, từ năm 2010 đến 2021, gần 20.000 nhà khoa học gốc Hoa đã rời Mỹ. Thống kê của Global Times cho thấy số lượng nhà khoa học hàng đầu tại Trung Quốc đã tăng từ khoảng 18.800 lên hơn 32.500 người trong vòng 5 năm tính đến cuối năm ngoái, với tỷ lệ học giả quốc tế tăng từ 16,9% lên 27,9%.
Báo cáo của công ty công nghệ dữ liệu Dongbi Data cho biết Trung Quốc hiện có hơn 32.500 chuyên gia khoa học và công nghệ cấp cao, chiếm 28% tổng số trên thế giới, vượt qua Mỹ (31.700 người). Dữ liệu này được thu thập từ 40.000 bài báo khoa học đăng trên 129 tạp chí học thuật hàng đầu thế giới trong giai đoạn 2020-2024.
SCMP nhận định rằng tiềm lực nghiên cứu khoa học ngày càng tăng, cơ hội thăng tiến lên các vị trí lãnh đạo, cùng với mong muốn trở về quê hương là những yếu tố chính thúc đẩy các nhà khoa học Trung Quốc hồi hương.
Global Times nhấn mạnh rằng “dòng chảy nhân tài chất lượng cao về nước trong những năm gần đây chứng minh rằng sức cạnh tranh của khoa học Trung Quốc ngày càng tăng”.
Nhiều hãng truyền thông quốc tế cho rằng Trung Quốc không còn chỉ là “công xưởng thế giới” hay “thị trường khổng lồ của các công ty quốc tế”, mà đang dần trở thành “phòng thí nghiệm R&D của thế giới”. Các tập đoàn đa quốc gia như Volkswagen, Apple và AstraZeneca đã thiết lập trung tâm R&D tại đây.
Theo Viện chính sách chiến lược Australia (ASPI), Trung Quốc dẫn đầu thế giới về số lượng công bố quốc tế ở 57 trên tổng số 64 lĩnh vực công nghệ, xét theo số lượng trích dẫn bài báo nghiên cứu khoa học trong giai đoạn 2019-2023. Đáng chú ý, số lượng trích dẫn vượt trội ở các lĩnh vực công nghệ lưỡng dụng, có thể ứng dụng cho cả dân sự và quân sự, như radar, định vị vệ tinh, máy bay không người lái, theo dõi siêu thanh và động cơ máy bay tiên tiến.
Trong lĩnh vực chip và bán dẫn, Trung Quốc có hơn 160.000 bài nghiên cứu trong 5 năm, gấp đôi so với Mỹ, với đóng góp chủ lực từ các trường đại học, theo báo cáo của Emerging Technology Observatory thuộc Đại học Georgetown. Ở lĩnh vực sức khỏe, theo Nature Index, Trung Quốc lần đầu tiên vượt Mỹ để trở thành quốc gia đóng góp nhiều nhất cho nghiên cứu ung thư chất lượng cao trên thế giới, với số lượng nghiên cứu tăng 19% so với năm trước.
Báo cáo của ASPI nhận định rằng “Trung Quốc ngày càng có khả năng tạo ra đột phá khoa học nhờ vào chiến lược ‘Made in China 2025’ và mục tiêu trở thành cường quốc sản xuất toàn cầu vào năm 2049”.
Admin
Nguồn: VnExpress
