Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Vinatom), một tổ chức sự nghiệp khoa học và công nghệ hạng đặc biệt thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, đã có buổi làm việc quan trọng với Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng vào ngày 30/5. Vinatom, được thành lập từ năm 1976, có vai trò then chốt trong việc nghiên cứu, ứng dụng và hỗ trợ quản lý nhà nước về năng lượng nguyên tử.
Trong bối cảnh năng lượng hạt nhân được xác định là một trong những công nghệ chiến lược quốc gia, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đứng trước cơ hội lớn để khẳng định vai trò trung tâm trong việc làm chủ công nghệ này. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng, việc làm chủ công nghệ hạt nhân không chỉ là đầu tư xây dựng nhà máy mà còn là nắm vững quy trình vận hành, kiểm soát an toàn và phát triển nguồn nhân lực.
Hiện tại, Vinatom đang vận hành lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt (do Mỹ xây dựng), máy gia tốc sản xuất dược chất phóng xạ tại Trung tâm chiếu xạ Hà Nội, và Mạng Quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia. Viện trưởng Trần Chí Thành đã đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ hỗ trợ thêm kinh phí và phòng thí nghiệm để thúc đẩy các nghiên cứu và phát triển công nghệ mới, bao gồm tách chiết đất hiếm và chế tạo máy gia tốc phục vụ chiếu xạ.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng gợi ý rằng, Viện cần chủ động tham gia vào việc thiết kế, nghiên cứu, đào tạo nhân lực và thử nghiệm công nghệ lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), một xu hướng mới trong ngành điện hạt nhân. Các lò SMR có công suất nhỏ hơn (dưới 300 MW) so với các nhà máy điện hạt nhân truyền thống (1.000 MW trở lên), giúp giảm chi phí đầu tư và mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thử nghiệm và phát triển công nghệ SMR, Bộ trưởng đề xuất xây dựng mô hình sandbox và thu hút các nhà phát triển công nghệ lò phản ứng mô-đun nhỏ đến Việt Nam. Ông cũng lưu ý Viện cần tham gia đề xuất chính sách về mức độ an toàn của các cơ sở hạt nhân, thích ứng với sự thay đổi trong tư duy và quy định của các quốc gia tiên tiến.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng kỳ vọng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam sẽ trở thành viện nghiên cứu hàng đầu khu vực ASEAN về công nghệ hạt nhân dân sự vào năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, Viện cần có những tư duy mới, cơ chế vận hành độc lập và tự chủ cao hơn, và thử nghiệm các mô hình mới như xây dựng trường trong viện hoặc thành lập Quỹ phát triển hạt nhân.
Bộ trưởng gợi ý Viện nên xem xét đổi tên thành Viện Năng lượng nguyên tử Quốc gia để khẳng định vị thế và tầm quan trọng của mình. Ông cũng khuyến khích Viện đặt ra những mục tiêu mới, như làm chủ việc thiết kế, tích hợp hệ thống, vận hành lò SMR; ứng dụng năng lượng nguyên tử trong y tế, nông nghiệp hoặc xuất khẩu chuyên gia, công nghệ, cán bộ kỹ thuật.
Lộ trình phát triển của Viện có thể được chia thành từng giai đoạn 5 năm, với trọng tâm từ nay đến 2030. Ở mỗi giai đoạn, Viện cần xác định rõ mục tiêu cụ thể, dựa trên 5 trụ cột: nghiên cứu phát triển, ứng dụng năng lượng hạt nhân ở tất cả lĩnh vực, đào tạo nhân lực, hạ tầng phục vụ cho R&D, và hợp tác quốc tế.
Đáp lại, Viện trưởng Trần Chí Thành khẳng định: “Chúng tôi sẵn sàng nhận trách nhiệm nghiên cứu, làm chủ công nghệ năng lượng hạt nhân và ứng dụng trong đời sống”.
Admin
Nguồn: VnExpress
