Trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vừa được Bộ Tài chính trình lên Quốc hội, một đề xuất quan trọng là áp thuế đối với các loại nước giải khát chứa trên 5 gram đường trong mỗi 100 ml, bắt đầu từ năm 2027. Mức thuế dự kiến là 8% trong năm đầu tiên và tăng lên 10% từ năm 2028.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Thùy Duyên từ Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, việc áp dụng chính sách thuế này sẽ mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho cả sức khỏe cộng đồng lẫn ngân sách quốc gia. Bà nhấn mạnh rằng việc đánh thuế sẽ trực tiếp làm giảm lượng tiêu thụ đồ uống có đường. Ước tính, mức thuế 10% trên giá xuất xưởng có thể khiến giá bán lẻ tăng khoảng 5%, từ đó kéo giảm mức tiêu thụ bình quân xuống khoảng 2,6 lít/người/năm tại Việt Nam.
Kinh nghiệm từ các quốc gia khác cũng cho thấy hiệu quả của chính sách thuế trong việc giảm tiêu thụ đồ uống có đường. Điển hình như Thái Lan, sau hai năm áp dụng thuế dựa trên hàm lượng đường (14%), mức tiêu thụ bình quân hàng ngày đã giảm 2,8%. Đặc biệt, đồ uống có ga ghi nhận mức giảm mạnh nhất, lên đến 17,7% mỗi ngày.
Tác động tích cực lên sức khỏe cộng đồng là một lợi ích quan trọng khác. Việc giảm tỷ lệ thừa cân và béo phì sẽ góp phần cải thiện sức khỏe tổng thể của người dân. Các nghiên cứu cho thấy, giá cả tăng càng cao, tỷ lệ thừa cân và béo phì càng giảm mạnh, đặc biệt ở nhóm béo phì độ I tại thành thị và nhóm thừa cân ở nông thôn. Mô hình dự báo cũng chỉ ra rằng mức thuế 10% có thể giúp giảm tỷ lệ thừa cân khoảng 0,3% và béo phì khoảng 0,4%.
Về mặt kinh tế, chính sách thuế không chỉ mang lại lợi ích sức khỏe lâu dài mà còn giúp tiết kiệm đáng kể cho ngân sách. Thừa cân và béo phì là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh mạn tính, đòi hỏi chi phí điều trị lớn như rối loạn chuyển hóa, tim mạch, ung thư và bệnh thận. Nhiều quốc gia đã ghi nhận sự cải thiện về sức khỏe răng miệng và các chỉ số sức khỏe trẻ em liên quan đến béo phì nhờ vào các chính sách tương tự.
Tại Việt Nam, nếu giá bán lẻ nước ngọt tăng 20% theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có thể phòng tránh khoảng 80.000 ca đái tháo đường và tiết kiệm gần 800 tỷ đồng chi phí y tế. Bên cạnh đó, nguồn thu từ thuế cũng sẽ bổ sung đáng kể vào ngân sách. Theo đề xuất tăng thuế 10%, ngân sách có thể tăng thêm khoảng 5.300 tỷ đồng.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải áp dụng thuế đối với đồ uống có đường ngay lập tức để tăng giá thành và giảm tiêu dùng. Bà lưu ý rằng tiêu thụ đồ uống có đường ở Việt Nam đã tăng nhanh chóng trong 15 năm qua. Năm 2023, người Việt Nam uống đồ uống có đường gấp 4 lần so với năm 2009, với mức trung bình gần 70 lít/người/năm, tương đương 1,3 lít mỗi tuần.
WHO đặc biệt nhấn mạnh rằng biện pháp này sẽ phát huy hiệu quả trong việc thay đổi thói quen của trẻ em và thanh thiếu niên, những đối tượng nhạy cảm hơn với biến động giá cả.
Trước Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng giải trình về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) và nhấn mạnh sự cần thiết phải đánh thuế mặt hàng này sớm hơn để ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe cho thế hệ tương lai. Ông cho biết hiện đã có ít nhất 108 quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường, trong đó có 6 nước thuộc khu vực Đông Nam Á (Thái Lan, Malaysia, Philippines, Brunei, Campuchia và Lào).
Dự kiến, Quốc hội sẽ tiến hành biểu quyết thông qua dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vào ngày 13/6.
Admin
Nguồn: VnExpress
