Chăm sóc sức khỏe miễn phí hoặc trợ cấp một phần là một đặc ân lớn mà hệ thống Medicare của Australia mang lại cho người dân từ năm 1984, như một phần của cuộc cải cách y tế quốc gia. Ở nhiều quốc gia phát triển khác, chi phí y tế có thể quá cao, khiến người dân lo sợ khi đau ốm. Tại Australia, phần lớn chi phí khám bệnh ngoại trú cũng được miễn phí.
Đến năm 2024, khoảng 78% bác sĩ đa khoa (GP) không thu phí khám bệnh trực tiếp từ bệnh nhân mà nhận thanh toán từ chính phủ, nhờ đó có thể tiếp nhận nhiều bệnh nhân hơn. Trong năm nay, hệ thống y tế Australia ghi nhận trung bình 100.000 lượt khám bệnh miễn phí mỗi tuần.
Việc miễn phí viện phí phụ thuộc vào hệ thống y tế và sức khỏe kinh tế của mỗi quốc gia. Australia chi khoảng 10% GDP, tương đương hơn 30% tổng thu ngân sách mỗi năm, cho y tế. Cuba chi tới 12% GDP. Trong khi đó, Mỹ, Đức, Pháp, Nhật Bản chi gần 16% GDP nhưng dịch vụ y tế vẫn không miễn phí hoàn toàn. Ví dụ, bệnh nhân ở Đức vẫn phải trả khoảng 10 euro mỗi ngày cho chi phí ăn ở khi nằm viện. Ngược lại, bệnh viện công ở Australia miễn phí hoàn toàn chi phí ăn ở cho người dân và thường trú nhân đủ điều kiện.
Hiện nay, Việt Nam chi chưa đến 7% GDP cho y tế. Do đó, để tiến tới mục tiêu miễn viện phí toàn dân một cách bền vững và hợp lý, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và từng bước.
Để hiểu rõ hơn về nền tảng xã hội và các điều kiện cần thiết để thực hiện chính sách miễn viện phí ở quy mô quốc gia, chúng ta có thể xem xét một số yếu tố quan trọng tại Australia.
Yếu tố quan trọng nhất là một cộng đồng khỏe mạnh. Khi người dân khỏe mạnh, nhu cầu chăm sóc y tế sẽ giảm. Người Australia rất chú trọng đến sức khỏe cá nhân và thường xuyên tập luyện thể thao. Các môn thể thao như điền kinh, bơi lội, chèo thuyền rất phát triển. Thể thao phong trào sôi động đã giúp Australia giành hơn 600 huy chương Olympic, đứng trong top 10 thế giới dù dân số không lớn.
Người Australia cũng rất quan tâm đến môi trường, với các mức phạt nghiêm khắc đối với các hoạt động gây ô nhiễm. Việc kiểm soát thực phẩm nhập khẩu cũng được thực hiện chặt chẽ. Du khách không khai báo thực phẩm mang theo có thể bị trục xuất và phạt 5.500 AUD. Cá nhân vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm có thể bị phạt tới 100.000 AUD và hai năm tù giam. Chiến lược phòng vệ sức khỏe quốc gia được thiết lập mỗi mười năm, xác định rõ các nguy cơ y tế và tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức về sức khỏe cho người dân.
Một lợi thế khác của Australia là ngành công nghiệp dược phẩm phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực vaccine, kháng sinh và thực phẩm chức năng. Người lớn khỏe mạnh ít khi phải đi khám bác sĩ. Chi phí y tế chủ yếu dành cho trẻ nhỏ và người lớn tuổi (55-85 tuổi). Vaccine và kháng sinh giúp trẻ em khỏe mạnh, tránh các biến chứng sức khỏe lâu dài. Người lớn tuổi cần thực phẩm chức năng bổ sung omega, maggie, glucosamine và vitamin để hỗ trợ chức năng các cơ quan nội tạng. Năm 2022, ngành thực phẩm chức năng của Australia đạt doanh thu gần 6 tỷ AUD.
Australia có một hệ thống y tế cơ sở vững mạnh. Ở một số nước đang phát triển, y tế cơ sở chỉ tập trung vào tiêm phòng. Bác sĩ cơ sở có thể không được tin tưởng hoặc không đủ năng lực chữa bệnh, đặc biệt là khi việc tuyển sinh và đào tạo ngành y diễn ra ồ ạt. Điều này dẫn đến việc người dân mất niềm tin vào y tế cơ sở và đổ xô đến các bệnh viện tuyến trên, gây quá tải hệ thống. Thậm chí, tình trạng lây nhiễm chéo trong bệnh viện có thể làm dịch bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Mặc dù sẵn sàng chi ngân sách lớn cho y tế miễn phí, Australia vẫn tìm cách tiết kiệm chi phí. Một biện pháp là tăng thuế đối với những người có thu nhập cao nếu họ không mua bảo hiểm y tế tư nhân và sử dụng dịch vụ y tế tư nhân. Nhờ đó, ngân sách nhà nước giảm gánh nặng chi trả cho nhóm này và tập trung hỗ trợ tốt hơn cho những người có thu nhập thấp.
Chính phủ Australia cũng đặt giới hạn cho mức tăng chi phí y tế hàng năm. Các bệnh viện cũng quy định mức trần chi tiêu cho bác sĩ, người lên kế hoạch điều trị và y tá trưởng, người chịu trách nhiệm chi tiêu các vật phẩm y tế thông dụng. Nếu vượt quá mức trần, họ phải giải trình và xin cấp thêm ngân sách. Mặc dù có lo ngại về chất lượng y tế, việc tiết kiệm chi phí là rất quan trọng để hướng tới mục tiêu miễn viện phí toàn dân.
Bên cạnh đó, Australia đánh thuế rất cao đối với các sản phẩm có hại cho sức khỏe. Thuế bia rượu ở Australia cao thứ tư trên thế giới và tăng hai lần mỗi năm.
Quay trở lại Việt Nam, miễn viện phí là một chính sách phúc lợi quan trọng và được mong đợi, nhưng cũng là một mục tiêu đầy thách thức với nhiều vấn đề cần giải quyết: nguồn lực tài chính lấy từ đâu, lộ trình thực hiện như thế nào, chất lượng khám chữa bệnh và áp lực lên các bệnh viện tuyến trên sẽ bị ảnh hưởng ra sao?
Việc tinh giản biên chế để cắt giảm quỹ lương có thể không đủ để tăng phúc lợi xã hội. Ngay cả Australia, với bộ máy hành chính gọn nhẹ, cũng đã phải áp dụng các mức thuế tạm thời để bổ sung nguồn lực cho viện phí. Tuy nhiên, tăng thuế có thể ảnh hưởng đến kinh tế, sản xuất và thu nhập cá nhân. Do đó, cần có một lộ trình cụ thể và từng bước thực hiện.
Nếu không thể miễn viện phí toàn dân ngay lập tức, có thể bắt đầu với một số bệnh hiểm nghèo và các đối tượng xã hội ưu tiên, sau đó mở rộng dần.
Để miễn viện phí trở thành hiện thực, cần có sự chuẩn bị từ chính phủ về ngân sách, chiến lược nâng cao năng lực y tế cơ sở, cũng như sự chung tay của người dân trong việc nâng cao ý thức về sức khỏe bản thân, bảo vệ môi trường và đảm bảo an toàn thực phẩm.
Miễn viện phí không chỉ là một giấc mơ, mà là một bước tiến quan trọng để xây dựng một quốc gia giàu mạnh và một xã hội khỏe mạnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
