Vài ngày trước thảm họa sạt lở kinh hoàng tại dãy Alps, các chuyên gia đã nhận định sông băng Birch có nguy cơ gây ra sự cố nghiêm trọng. Dù có nhiều giả thuyết về nguyên nhân và mối liên hệ với biến đổi khí hậu, chúng vẫn cần được chứng minh bằng các phân tích khoa học cụ thể. Theo Christophe Lambiel, giảng viên tại Viện động lực bề mặt Trái Đất thuộc Đại học Lausanne, đây có thể là một chuỗi sự kiện liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau.
Núi Kleines Nesthorn, với độ cao 3.342 mét, nằm phía trên sông băng Birch, vốn có dấu hiệu bất ổn. Khoảng 10 ngày trước thảm họa, các vụ lở đá tại khu vực này đã gia tăng đáng kể, làm dấy lên lo ngại về khả năng sụp đổ hoàn toàn. Tuy nhiên, thay vì sụp đổ nhanh chóng, các vụ lở đá diễn ra liên tục trong nhiều ngày.
Ước tính có khoảng ba triệu mét khối đá đã đổ xuống sông băng. Matthias Huss, giám đốc tổ chức Glacier Monitoring Switzerland (GLAMOS), giải thích rằng việc tăng thêm trọng lượng lớn lên một nền móng không ổn định có thể gây ra trượt lở. Sông băng Birch đã tăng tốc đáng kể để thích ứng với trọng lượng mới, dẫn đến thảm họa.
Sông băng Birch là một trường hợp đặc biệt tại Thụy Sĩ, vì nó mở rộng thay vì thu hẹp như các sông băng khác. Tuy nhiên, sự mở rộng này không phải do lượng tuyết tăng thêm, mà rất có thể là do sự tích tụ đá lở từ ngọn núi. Vị trí của sông băng trên một dốc đứng, đặc biệt là ở mặt trước, càng làm tăng thêm vấn đề động lực học. Trước đó, vào ngày 27/5, đã có những vụ sạt lở nhỏ từ mặt trước sông băng, và các chuyên gia dự đoán chúng sẽ tiếp tục xảy ra, trong khi khả năng sụp đổ hoàn toàn đột ngột được cho là thấp hơn.
Lambiel giải thích rằng các vụ lở đá đã làm thay đổi sự cân bằng áp lực giữa trọng lượng của sông băng và độ dốc, yếu tố quyết định tốc độ di chuyển của nó. Quá trình này tương tự như việc đẩy một chiếc xe, cần nhiều lực để bắt đầu, nhưng ít hơn khi xe đã chuyển động. Huss cho biết thêm, chênh lệch độ cao 1.000 mét giữa sông băng và đáy thung lũng Lotschental tạo ra một thế năng lớn. Ma sát từ thế năng này làm tan chảy một phần băng, tăng thêm động lực khiến sông băng đổ xuống.
Tình trạng đóng băng vĩnh cửu trên khắp dãy Alps đang suy giảm. Băng bên trong các khe nứt ở đá tan chảy ở mức sâu hơn trong thập kỷ qua, đặc biệt sau đợt nắng nóng mùa hè năm 2022. Lambiel ví băng như “xi măng” của dãy núi, và việc giảm chất lượng “xi măng” này làm giảm độ ổn định của núi. Huss cũng nhận định rằng lớp đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy là một yếu tố thúc đẩy quá trình sạt lở núi.
Tuy nhiên, Jakob Steiner, nhà khoa học địa chất tại Đại học Graz ở Áo, nhấn mạnh rằng chưa có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy thảm họa này là do biến đổi khí hậu gây ra.
Huss cho rằng nếu biến đổi khí hậu là nguyên nhân duy nhất, thì tất cả các ngọn núi trong dãy Alps đều có nguy cơ sụp đổ, nhưng thực tế không phải vậy. Thay vào đó, đây là sự kết hợp của những thay đổi dài hạn trong cấu trúc địa chất của ngọn núi.
Mặc dù vậy, Lambiel cho biết mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và sông băng ngày càng tăng theo thời gian. Sự gia tăng các vụ lở đá trên sông băng trong 10 năm qua có thể liên quan đến biến đổi khí hậu.
Nhờ các kỹ thuật theo dõi hiện đại, các nhà khoa học có thể phát hiện sự tăng tốc trong băng với độ chính xác cao, từ đó đưa ra cảnh báo sớm. Lambiel cho biết khoảng 80 sông băng trong khu vực này của Thụy Sĩ được coi là nguy hiểm và đang được theo dõi sát sao. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu kỹ hơn về sự tương tác giữa sông băng và lớp đất đóng băng vĩnh cửu ở độ cao trên 3.000 mét, mặc dù việc tiếp cận và giám sát các khu vực này gặp nhiều khó khăn.
Admin
Nguồn: VnExpress
