Tình trạng khai thác vàng trái phép tại khu vực rừng Amazon đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng, với gần 10% diện tích rừng bị tàn phá và con số này không ngừng gia tăng. Theo thống kê của tổ chức Amazon Mining Watch, diện tích rừng bị chiếm dụng cho hoạt động khai thác vàng đã tăng gấp đôi kể từ năm 2018, thời điểm giá kim loại quý này bắt đầu leo thang. Ước tính đến năm 2023, có khoảng 13.000 km2 rừng Amazon đã bị sử dụng cho mục đích khai thác vàng.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Communications Earth and Environment vào ngày 2/6 vừa qua đã làm sáng tỏ nguyên nhân khiến cây cối khó có thể tái sinh trên những vùng đất từng bị khai thác vàng. Các nhà khoa học đã tiến hành khảo sát tại hai bãi khai thác vàng bỏ hoang thuộc khu vực Madre de Dios, đông nam Peru. Phương pháp khai thác phổ biến tại đây là sử dụng máy nạo vét để hút trầm tích và cát từ lòng sông suối, nhằm tìm kiếm các hạt vàng. Quá trình này đòi hỏi một lượng nước rất lớn.
Chuyên gia Abra Atwood từ Trung tâm Nghiên cứu Khí hậu Woodwell, đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết máy nạo vét đã cuốn trôi lớp đất mặt giàu dinh dưỡng và đất sét, biến cảnh quan thành những ao hồ khô cằn, bao quanh bởi các đụn cát cao đến 10 mét. Nhiều ao có diện tích tương đương sân bóng đá.
Không giống như phương pháp khai thác đào, vốn được sử dụng ở các khu vực khác của Amazon và có thể bảo tồn một phần lớp đất mặt, kỹ thuật khai thác hút gần như không để lại lớp đất nào phù hợp cho sự phát triển của cây cối. Để đánh giá độ ẩm và cấu trúc đất, nhóm nghiên cứu đã sử dụng kỹ thuật chụp ảnh điện trở suất, một phương pháp theo dõi sự di chuyển của độ ẩm trong đất.
Kết quả cho thấy, đất đã qua khai thác hút hoạt động như một công cụ sàng lọc, khiến nước mưa thoát nhanh hơn tới 200 lần so với đất chưa bị tác động. Theo Phys, những khu vực này cũng khô nhanh hơn gần 5 lần sau mưa, làm giảm lượng ẩm cần thiết cho sự phát triển của rễ cây non.
Để so sánh các điều kiện khác nhau, nhóm nghiên cứu đã lắp đặt thêm các cảm biến tại nhiều vị trí khác nhau, bao gồm đất nhiều cát, đất sét, đất ven ao và đất rừng chưa bị khai thác. Họ nhận thấy rằng những khu vực rừng bị phá thường nóng và khô hơn đáng kể. Nhiệt độ bề mặt trên các đụn cát trơ trụi có thể lên tới 60 độ C.
Giáo sư Josh West, chuyên ngành khoa học Trái Đất và nghiên cứu môi trường tại trường Khoa học, Nghệ thuật và Nhân văn Dornsife thuộc Đại học Nam California, đồng tác giả nghiên cứu, ví von tình trạng này như “cố gắng trồng cây trong lò nướng”.
Hình ảnh từ camera nhiệt gắn trên thiết bị bay không người lái (drone) cho thấy rõ sự khác biệt: mặt đất cằn cỗi nóng rực dưới ánh nắng, trong khi các khu vực đất rừng và ven ao lân cận vẫn mát mẻ hơn nhiều. Atwood giải thích: “Khi rễ cây không thể tìm thấy nước và nhiệt độ bề mặt quá cao, cây con được trồng lại sẽ chết. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến quá trình phục hồi diễn ra chậm chạp”.
Nhóm nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm tái thiết cảnh quan và cải thiện khả năng giữ nước ở những khu vực chịu ảnh hưởng từ hoạt động khai thác vàng. Bước đầu tiên là lấp đầy các ao khai thác để khôi phục địa hình bằng phẳng. Điều này sẽ giúp rễ cây tiếp cận gần hơn với nguồn nước ngầm, tăng cường khả năng giữ ẩm và thúc đẩy quá trình tái sinh của thảm thực vật. Sau đó, cần tiến hành phục hồi lớp đất mặt.
Admin
Nguồn: VnExpress
