Sau cuộc đàm phán trực tiếp tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 2/6, phái đoàn Nga đã trao cho phía Ukraine một bản ghi nhớ, trong đó đề xuất các điều khoản nhằm đạt được một lệnh ngừng bắn hoàn toàn. Phái đoàn Ukraine xác nhận đã nhận được tài liệu này và cho biết Kiev cần khoảng một tuần để xem xét nội dung.
Truyền thông Nga sau đó đã công bố nội dung chi tiết của bản ghi nhớ, bao gồm 12 điều khoản. Phát ngôn viên Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov, nhấn mạnh rằng tài liệu này hướng đến việc “loại bỏ các căn nguyên của cuộc xung đột, nhằm giải quyết vấn đề một cách ổn thỏa và lâu dài”.
Theo đánh giá của giới quan sát, Nga dường như đã “tối đa hóa các điều kiện” trong bản ghi nhớ này. Chuyên gia về Nga và các nước thuộc Liên Xô cũ tại London, ông James Nixey, nhận định: “Danh sách điều khoản cho thấy Nga quyết không nhượng bộ và muốn đối phương phải chấp nhận các yêu cầu của mình”.
Cụ thể, Nga yêu cầu Ukraine công nhận bán đảo Crimea và 4 tỉnh Lugansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson là lãnh thổ thuộc Nga. Ngoài ra, Kiev phải duy trì trạng thái trung lập, từ chối tham gia bất kỳ liên minh quân sự nào và cấm các quốc gia khác tiến hành hoạt động quân sự trên lãnh thổ của mình.
Bên cạnh đó, Ukraine cũng cần phải duy trì tình trạng phi hạt nhân, giới hạn quy mô lực lượng vũ trang, đảm bảo quyền và tự do cho cộng đồng nói tiếng Nga, công nhận tiếng Nga là một trong các ngôn ngữ chính thức và ban hành lệnh cấm “ca ngợi chủ nghĩa phát xít”.
Các điều kiện khác bao gồm việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga, từng bước khôi phục quan hệ ngoại giao và thương mại giữa Moskva và Kiev, cả hai bên cùng từ bỏ yêu cầu bồi thường tổn thất do xung đột, và giải quyết các vấn đề liên quan đến việc đoàn tụ gia đình và người mất nhà cửa do chiến sự.
Nhà phân tích tại Trung tâm Âu – Á thuộc Hội đồng Đại Tây Dương (Mỹ), ông Peter Dickinson, nhận xét: “Các điều khoản mà phái đoàn Nga công bố tại Istanbul không gây bất ngờ và phản ánh gần như toàn bộ những gì mà Tổng thống Vladimir Putin cùng giới chức Nga đã nêu trước đó”.
Ông Dickinson cho rằng, vào thời điểm Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy tiến trình hòa bình cho cuộc chiến ở Ukraine, việc Nga đưa ra một bản ghi nhớ “tối đa hóa các điều kiện” như vậy cũng gửi đi một thông điệp không nhượng bộ đến Washington.
Lãnh đạo Hội đồng An ninh Nga, ông Dmitry Medvedev, bình luận vào ngày 3/6: “Vòng đàm phán ở Istanbul không phải nhằm đạt được thỏa hiệp hòa bình theo những điều khoản hão huyền của ai đó”. Ông nhấn mạnh mục tiêu của Nga là đảm bảo chiến thắng và “loại bỏ hoàn toàn chế độ ‘tân phát xít'”, cụm từ mà Moskva thường dùng để ám chỉ chính quyền Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Trong bản ghi nhớ, Nga đưa ra hai phương án để Ukraine lựa chọn nhằm đạt được lệnh ngừng bắn và hướng tới một giải pháp hòa bình. Phương án thứ nhất yêu cầu lực lượng vũ trang Ukraine phải rút hoàn toàn khỏi các tỉnh Lugansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson.
Phương án thứ hai bao gồm nhiều điều kiện hơn, như cấm quân đội Ukraine tái triển khai lực lượng, ngừng tổng động viên và bắt đầu giải ngũ cho quân nhân, loại trừ khả năng hiện diện quân sự của nước thứ ba trên lãnh thổ Ukraine, và chấm dứt viện trợ quân sự từ nước ngoài cho Kiev.
Một số chuyên gia cho rằng bản ghi nhớ này là một cách để Nga chính thức hóa lập trường đàm phán của mình. Nhà phân tích quốc phòng Sergey Poletaev ở Moskva nhận định: “Một bản dự thảo cũng có thể mang lại vị thế ngoại giao vững chắc hơn cho Điện Kremlin”.
Các chuyên gia phương Tây mô tả bản ghi nhớ của Nga gần như là một lộ trình để đưa Ukraine trở lại phạm vi ảnh hưởng của Moskva, tương tự như dưới thời tổng thống Viktor Yanukovych, người đã bị lật đổ trong cuộc đảo chính năm 2014.
Nhà nghiên cứu tại Trung tâm Carnegie về Nga và Âu – Á (Đức), bà Tatiana Stanovaya, nhận định rằng bản ghi nhớ phản ánh mục tiêu chính của Tổng thống Putin là một Ukraine “thân thiện”, không có quân đội chính quy hoặc bất kỳ mối liên hệ nào với phương Tây.
Bà Stanovaya lưu ý rằng Nga đưa ra hai lựa chọn vì biết việc Ukraine rút quân khỏi 4 khu vực là “không khả thi và muốn đẩy Kiev về phía lựa chọn thứ hai”. Đồng thời, bản ghi nhớ dường như cho thấy “Moskva sẵn sàng cân nhắc việc để Kiev giữ những phần lãnh thổ mà Nga chưa kiểm soát tại 4 tỉnh mà họ đã tuyên bố sáp nhập”.
Về phía Ukraine, phái đoàn của họ cũng đã đưa ra một bản ghi nhớ về các điều khoản của Kiev. Bản ghi nhớ này gồm 5 phần, trong đó Ukraine mong muốn có một lệnh ngừng bắn toàn diện và vô điều kiện, hai bên cùng xây dựng lại lòng tin, giải quyết các vấn đề nhân đạo và bác bỏ các yêu cầu của Nga liên quan đến lãnh thổ.
Ukraine tuyên bố rằng họ có quyền tự do lựa chọn liên minh mà mình muốn gia nhập và để ngỏ khả năng dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Nga theo từng giai đoạn, nếu Moskva tôn trọng thỏa thuận.
Trước đó, Nga đã bác bỏ những ý tưởng này từ Ukraine. Sự mâu thuẫn giữa các yêu cầu của hai bên khiến cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Moskva và Kiev khó có thể sớm đạt được tiến triển.
Giới học giả cho rằng Ukraine khó có thể chấp thuận các điều kiện của Nga và Moskva dường như cũng nhận thức được điều này. Nhiều người tin rằng các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine chỉ là một nỗ lực mà cả hai bên đều biết là khó có kết quả, và chỉ kéo dài để tránh sự phẫn nộ từ Tổng thống Trump.
Admin
Nguồn: VnExpress
