Trước làn sóng sinh viên sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ học tập, từ làm bài tập, tóm tắt tài liệu đến viết luận văn, một số trường đại học đã có những phản ứng đáng chú ý, bao gồm cả việc quay trở lại các phương pháp thi truyền thống như thi giấy, không sử dụng laptop, Google hay ChatGPT.
Thực tế này không chỉ xảy ra ở một vài nơi. Tạp chí New York gần đây đã đăng một bài viết gây chú ý với tiêu đề “Ai cũng đang gian lận để lấy bằng đại học”, phản ánh tình trạng sinh viên ở nhiều quốc gia đang âm thầm dựa vào AI để giảm áp lực học tập, trong khi các trường học đang lúng túng tìm cách ứng phó.
Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đã xuất hiện trong môi trường đại học. Một nghiên cứu tại sáu trường thuộc Đại học Quốc gia TP HCM cho thấy 89,2% sinh viên sử dụng ChatGPT để tra cứu thông tin, dịch thuật, giải thích thuật ngữ hoặc làm bài tập. Một khảo sát khác cho thấy phần lớn sinh viên sử dụng AI để tiết kiệm thời gian, nhưng lại thiếu hiểu biết về đạo đức học thuật, dẫn đến những hành vi gian lận mà họ có thể không nhận thức được.
Những con số này cho thấy một thực tế là người học đang dần phụ thuộc vào các công cụ thông minh thay vì phát triển tư duy phản biện, một kỹ năng quan trọng trong giáo dục đại học.
Một giải pháp trước mắt là quay lại thi giấy hoặc sử dụng các phần mềm kiểm soát chặt chẽ như LockDown Browser để đảm bảo tính công bằng, đặc biệt đối với các bài thi đòi hỏi kiến thức nền tảng. Tuy nhiên, liệu đây có phải là một chiến lược dài hạn phù hợp cho mọi cấp học và ngành học, khi mục tiêu của giáo dục đại học hiện nay là đào tạo ra những người lao động có khả năng tư duy sáng tạo, linh hoạt và hợp tác hiệu quả với AI?
Trong lĩnh vực dịch thuật, nơi AI đang có tác động sâu sắc, biên dịch viên ngày nay thường thực hiện công việc hiệu chỉnh bản dịch do AI tạo ra. Mặc dù các bản dịch AI có độ chính xác cao, nhưng vẫn cần con người kiểm tra để đảm bảo tính chính xác, sắc thái ngôn ngữ và sự phù hợp với ngữ cảnh, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như y tế, nơi chất lượng bản dịch có thể ảnh hưởng đến tính mạng.
Ví dụ, trong một dự án đánh giá độ chính xác của bản dịch từ AI các câu hỏi dành cho bệnh nhân, kết quả cho thấy mặc dù bản dịch không sai hoàn toàn, nhưng vẫn có nhiều chỗ khó hiểu hoặc không phù hợp với văn hóa ngôn ngữ địa phương. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của con người trong việc kiểm tra, điều chỉnh và đảm bảo chất lượng bản dịch.
Từ những kinh nghiệm này, nhiều giảng viên đã thay đổi phương pháp giảng dạy, không cấm sinh viên sử dụng ChatGPT mà hướng dẫn họ sử dụng AI như một “đối tác” để luyện tập hiệu đính, đánh giá sắc thái ngôn ngữ và hiệu quả diễn đạt. Một giảng viên ngành du lịch khuyến khích sinh viên sử dụng ChatGPT để xây dựng tour du lịch cho người cao tuổi, sau đó phỏng vấn các nhà điều hành tour thực tế để nhận phản hồi.
Tuy nhiên, những phương pháp này không phải lúc nào cũng phù hợp với mọi chương trình và cấp học. Mỗi giảng viên có thể lựa chọn và phát triển cách tiếp cận riêng, phù hợp với mục tiêu đào tạo và đặc thù môn học.
Trong bối cảnh AI phát triển nhanh chóng, ngành giáo dục đang đối mặt với những thách thức lớn. Điều cần thiết không chỉ là các phản ứng tạm thời như ngắt kết nối internet, thi giấy, hay sử dụng phần mềm khóa trình duyệt, mà là một chiến lược tổng thể, được xây dựng trên sự đồng thuận và phối hợp giữa nhiều bên liên quan.
Các nhà hoạch định chính sách giáo dục cần xây dựng khung pháp lý và hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng AI trong các trường học, đặt ra các tiêu chuẩn về đạo đức học thuật, quyền sở hữu trí tuệ và trách nhiệm của người học và người dạy. Các trường đại học cần đầu tư bồi dưỡng giảng viên về ứng dụng AI, đồng thời rà soát chương trình để tích hợp các kỹ năng mới như tư duy phản biện và cộng tác với AI. Giảng viên cần cởi mở, chủ động thử nghiệm và chia sẻ kinh nghiệm để xây dựng những phương pháp giảng dạy mới, nơi AI trở thành công cụ hỗ trợ nâng cao chất lượng dạy và học.
Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo là một bước ngoặt lớn. Cách chúng ta đối diện với nó sẽ quyết định liệu đây là cơ hội để thay đổi và nâng tầm giáo dục, hay là khởi đầu của một cuộc khủng hoảng niềm tin vào giá trị của việc dạy và học.
Admin
Nguồn: VnExpress
