Ngày 4/6 vừa qua, mức thuế suất 50% đối với thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ (ngoại trừ hàng có xuất xứ từ Anh) đã chính thức có hiệu lực. Trước đó, hai mặt hàng kim loại này đã phải chịu mức thuế 25% kể từ giữa tháng 3, sau khi Tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh dỡ bỏ một số miễn trừ và tăng thuế đối với nhôm, vốn đã được áp dụng từ năm 2018.
Tổng thống Trump khẳng định việc tăng thuế là nhằm bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước. Ông đã nhấn mạnh quan điểm này trong chuyến thăm nhà máy Mon Valley Works–Irvin Plant của U.S. Steel ở ngoại ô Pittsburgh, bang Pennsylvania vào ngày 30/5.
Trong một tuyên bố được đưa ra vào ngày 3/6, Tổng thống Trump tái khẳng định rằng việc tăng thuế sẽ giúp đảm bảo thép và nhôm nhập khẩu “không đe dọa hoặc làm suy yếu an ninh quốc gia”. Ông cho rằng, biện pháp này sẽ ngăn chặn hiệu quả các quốc gia bán phá giá thép và nhôm dư thừa vào thị trường Mỹ.
Hiện nay, khoảng 25% tổng lượng thép tiêu thụ tại Mỹ là nhập khẩu, phần lớn đến từ các nước láng giềng như Mexico và Canada. Trong khi đó, một nửa lượng nhôm có nguồn gốc từ nước ngoài, chủ yếu từ Canada, quốc gia đã xuất khẩu 3,2 triệu tấn nhôm sang Mỹ trong năm ngoái.
Hiệp hội Nhôm nguyên sinh Mỹ (APAA) đã bày tỏ sự hoan nghênh đối với mức thuế mới. Chủ tịch APAA, ông Mark Duffy, tuyên bố rằng Tổng thống Trump là “nhà lãnh đạo mạnh mẽ đang đấu tranh để xây dựng lại sản xuất trong nước và bảo vệ hàng nghìn việc làm trong ngành nhôm Mỹ”. Ông cho rằng, trong nhiều thập kỷ qua, các nhà sản xuất nước ngoài được trợ cấp đã làm suy yếu ngành sản xuất nhôm trong nước.
Mặc dù các hiệp hội thép và nhôm khác cũng bày tỏ sự ủng hộ, nhưng họ cho rằng chính sách đơn lẻ này là chưa đủ để chấn hưng ngành công nghiệp và tăng sản lượng. Ông David McCall, Chủ tịch quốc tế của Liên đoàn United Steelworkers, đánh giá rằng thuế quan, nếu được sử dụng một cách chiến lược, sẽ là một công cụ giá trị để cân bằng lợi thế. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh sự cần thiết của một cuộc cải cách rộng lớn hơn đối với hệ thống thương mại toàn cầu, và cho rằng chính sách thuế cần được thực hiện “với sự hợp tác của các đồng minh đáng tin cậy” như Canada – nước xuất khẩu thép và nhôm hàng đầu sang Mỹ – để giúp “kiềm chế những kẻ xấu”.
Phó chủ tịch phụ trách đối ngoại của Hiệp hội Nhôm Mỹ, ông Matt Meenan, đánh giá cao việc Tổng thống Trump củng cố ngành công nghiệp nhôm, nhưng ông cho rằng “chỉ riêng thuế quan thì chưa đủ” để thúc đẩy sản lượng nhôm nguyên sinh nội địa. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của một chính sách thương mại và thuế ổn định, có thể dự đoán được, để lập kế hoạch đầu tư dài hạn.
Theo hãng tin Reuters, cạnh tranh từ nước ngoài gây khó khăn cho ngành thép Mỹ, nhưng đó không phải là thách thức lớn nhất mà các công ty trong ngành đang phải đối mặt. Vấn đề chính là tình trạng thiếu hụt lao động. Ngay tại hạt Mississippi, nơi được mệnh danh là “vùng đất của thép” với khoảng 5.000 công nhân làm việc trong các nhà máy của Nucor và U.S. Steel, việc tuyển dụng lao động đang gặp nhiều khó khăn.
Trong nhiều thập niên, Mỹ đã ngừng đào tạo quy mô lớn công nhân nhà máy. Cùng với việc hàng loạt công nhân về hưu và chính sách siết chặt nhập cư, lực lượng lao động sẵn có ngày càng suy giảm. Nhiều người Mỹ không còn mặn mà với công việc công nhân nhà máy. Theo Cục Thống kê Dân số Mỹ, hơn 20% các nhà máy sản xuất trên toàn quốc không thể hoạt động hết công suất do thiếu lao động hoặc công nhân không có kỹ năng cần thiết.
Cùng với tuyên bố tăng thuế, Tổng thống Trump cũng đề cập đến “mối quan hệ hợp tác dự kiến” giữa U.S. Steel và Nippon Steel. Theo đó, tập đoàn Nhật Bản sẽ đầu tư hàng tỷ USD để hiện đại hóa các nhà máy thép tại Mỹ, nhằm tăng sản lượng. Trước đó, Emirates Global Aluminium (EGA) cũng đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất nhôm nguyên sinh tại Mỹ, với công suất dự kiến 600.000 tấn mỗi năm. Tương tự, Century Aluminum, với sự hỗ trợ tài chính từ chính phủ liên bang, cũng đang có kế hoạch xây dựng một nhà máy luyện nhôm phát thải carbon thấp.
Tuy nhiên, việc xây dựng thêm nhà máy luyện kim có thể mất 5 năm hoặc lâu hơn, tức vượt quá nhiệm kỳ của ông Trump. Các cơ sở này cũng có thể đối diện với tình trạng khan hiếm nguồn cung nhân lực và chi phí năng lượng. Giá điện là một thách thức lớn đối với bất kỳ doanh nghiệp nào muốn sản xuất nhôm tại Mỹ. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến việc đóng cửa phần lớn các nhà máy luyện nhôm trong nước. Theo các nguồn tin trong ngành, các nhà máy luyện kim khó đàm phán được hợp đồng mua điện dài hạn với giá cạnh tranh, do nhiều yếu tố, bao gồm quy định pháp lý và biến động thị trường.
Trong khi đó, các ngành khác phụ thuộc nhiều vào thép và nhôm nhập khẩu có thể chịu tác động bất lợi. Nhiều mặt hàng như máy giặt, thiết bị điện tử tiêu dùng và ô tô sử dụng nguồn cung hai kim loại này từ nước ngoài, nên chi phí có thể tăng. Ngay cả khi không mua xe mới, người tiêu dùng Mỹ cũng có thể tốn kém hơn khi sửa chữa ô tô có linh kiện làm từ thép hoặc nhôm nhập khẩu.
Các chuyên gia cũng cảnh báo rằng việc tăng thuế đối với các vật liệu này có thể đẩy giá thực phẩm tăng, bởi chúng cũng được sử dụng rộng rãi trong bao bì thực phẩm. Ngoài ra, thuế đối với thép và nhôm còn ảnh hưởng đến ngành xây dựng và giao thông vận tải, do nhiều vật liệu chủ chốt được sản xuất từ hai kim loại này.
Ông Josh Spoores, Trưởng bộ phận phân tích ngành thép khu vực châu Mỹ tại Công ty tư vấn CRU, chỉ ra rằng Mỹ là nước nhập khẩu ròng thép để đáp ứng đủ nhu cầu. Ông phân tích: “Biện pháp tăng thuế này sẽ không ngăn được thép nhập khẩu, và sẽ khiến các doanh nghiệp tiêu thụ thép chứng kiến giá tăng lên”.
Theo hãng tin AP, nếu hàng hóa nước ngoài trở nên kém cạnh tranh do thuế quan, các nhà sản xuất thép và nhôm Mỹ sẽ có lợi thế để tăng giá. Do đó, ngay cả những công ty không mua hàng nước ngoài cũng có thể phải trả chi phí cao hơn cho nguồn cung nội địa.
Giá thép đã tăng 16% kể từ khi ông Trump trở thành tổng thống. Tính đến cuối tháng 3, mỗi tấn thép có giá khoảng 984 USD, cao hơn đáng kể so với ở châu Âu (690 USD) hoặc Trung Quốc (392 USD), theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ.
Admin
Nguồn: VnExpress
