Báo cáo mới nhất của Ngân hàng Thế giới (WB) về lộ trình chuyển đổi sang phương tiện giao thông chạy điện tại Việt Nam nhấn mạnh vai trò then chốt của việc điện hóa giao thông, đặc biệt là vận tải hạng nặng, trong việc hiện thực hóa cam kết Net Zero tại COP26.
Số liệu từ WB cho thấy, tính đến cuối năm 2023, Việt Nam có khoảng 1,5 triệu xe tải đăng ký, chưa kể lượng xe cũ nhập khẩu. Bên cạnh đó, gần 30.000 xe buýt đang hoạt động, phần lớn trong số đó đã cũ. Dù chỉ chiếm chưa đến 3% tổng số phương tiện, nhóm xe buýt, xe tải và xe khách liên tỉnh lại phát thải tới hơn 65% tổng lượng khí nhà kính từ giao thông, cao gấp đôi so với lượng phát thải từ xe máy và ô tô con cộng lại.
Để giảm thiểu đáng kể lượng phát thải từ nhóm phương tiện vận tải cỡ lớn này, WB khuyến nghị Việt Nam cần triển khai đồng bộ các giải pháp. Cụ thể, cần nâng cao tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu, đẩy mạnh chuyển đổi sang phương tiện xanh, đồng thời khuyến khích dịch chuyển nhu cầu vận tải hành khách và hàng hóa đường dài sang các hình thức giao thông ít phát thải hơn như đường sắt và đường thủy.
Trên thực tế, nhiều địa phương đã bắt đầu triển khai các hành động cụ thể. Tại Hà Nội, theo kế hoạch 149/KH-UBND, thành phố đặt mục tiêu thay thế toàn bộ xe buýt chạy nhiên liệu hóa thạch bằng xe điện hoặc các phương tiện sử dụng năng lượng sạch trước năm 2030. Giai đoạn 2025-2026, Hà Nội sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng hạ tầng sạc và chuyển đổi 20-23% số lượng xe, ưu tiên các tuyến nội đô (trong Vành đai 4), sau đó sẽ mở rộng dần.
Chủ trương chuyển đổi xanh này đang nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ người dân. Bà Lê Thu An (65 tuổi, Hà Nội) chia sẻ, bà thường xuyên sử dụng xe VinBus để đưa đón cháu đi học vì xe chạy êm, không có mùi xăng dầu, tốt cho sức khỏe và môi trường.
Nhiều doanh nghiệp cũng thể hiện sự ủng hộ đối với quá trình chuyển đổi xanh. Điển hình, Vietcombank vừa công bố việc đưa vào vận hành các xe buýt điện VinBus để phục vụ việc đưa đón cán bộ nhân viên tại Hà Nội. Các tuyến xe xanh mang tên Vietcombank Green Bus dự kiến sẽ chính thức khai trương từ ngày 12/6/2025.
Việt Nam hiện có lợi thế nhất định nhờ sự hình thành của hệ sinh thái xe điện nội địa, với VinFast đã ra mắt nhiều mẫu xe buýt điện và gần đây là xe tải điện cỡ nhỏ VinFast EC Van.
Tuy nhiên, WB nhấn mạnh rằng để quá trình chuyển đổi diễn ra thành công, cần có một hệ sinh thái đồng bộ, bao gồm các chính sách hỗ trợ, ưu đãi thuế, hành lang pháp lý rõ ràng, mạng lưới sạc nhanh rộng khắp và năng lực sản xuất pin trong nước.
Các chuyên gia cho rằng Chính phủ cần xây dựng lộ trình cấm xe động cơ đốt trong tại các đô thị lớn, đồng thời phát triển năng lượng tái tạo và nâng cấp lưới điện để đáp ứng nhu cầu sạc ngày càng tăng. Theo tính toán của WB, để đạt được các mục tiêu đề ra, Việt Nam cần tăng 30% sản lượng điện và 15% công suất lưới so với hiện tại. Trong giai đoạn 2031-2050, trung bình cần đầu tư 14 tỷ USD mỗi năm cho năng lượng điện, con số này vẫn thấp hơn chi phí nhập khẩu xăng dầu (13 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2023).
Nếu thực hiện đầy đủ các khuyến nghị trên, Việt Nam có thể giảm 226 triệu tấn CO2e từ giao thông đường bộ vào năm 2050, tương đương 60% chỉ tiêu giảm phát thải toàn quốc. Riêng mục tiêu năm 2030 là giảm 5,3 triệu tấn CO2e, chiếm 8% chỉ tiêu của ngành năng lượng.
WB cảnh báo: “Việt Nam đang đứng trước ngã ba đường: hoặc tăng tốc chuyển đổi, hoặc bỏ lỡ cơ hội phát triển xanh”.
Admin
Nguồn: VnExpress
