Sau 8 tháng thực hiện nhiệm vụ, bao gồm cả một trong những chiến dịch cường độ cao nhất của Hải quân Mỹ trong nhiều thập kỷ, tàu sân bay USS Harry S. Truman đã trở về quân cảng Norfolk, Virginia vào ngày 1 tháng 6 vừa qua.
Hành trình của nhóm tác chiến tàu sân bay Truman, bao gồm chính chiếc USS Harry S. Truman và các tàu chiến hộ tống, bắt đầu từ tháng 9 năm 2024. Điểm đến đầu tiên là Biển Bắc, nơi họ tham gia diễn tập cùng các đồng minh NATO. Đến tháng 12, nhóm chiến hạm này được điều động đến Trung Đông để tham gia chiến dịch chống lại lực lượng Houthi ở Yemen.
Trong 5 tháng hoạt động tại khu vực, Hải quân Mỹ đã chịu tổn thất đáng kể với ba tiêm kích hạm F/A-18 Super Hornet bị mất, mỗi chiếc trị giá khoảng 60 triệu USD. Thêm vào đó, vào giữa tháng 2, tàu USS Harry S. Truman đã va chạm với một tàu hàng ở Địa Trung Hải, gây ra hư hại và buộc phải quay về căn cứ hải quân Mỹ ở Hy Lạp để sửa chữa. Hậu quả của vụ việc là hạm trưởng Dave Snowden đã bị cách chức.
Theo nhận định của giới quan sát, lực lượng Houthi đã chứng minh họ là một “đối thủ khó nhằn đến bất ngờ”, đẩy Hải quân Mỹ vào những trận chiến ác liệt chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ.
Từ khi kiểm soát phần lớn lãnh thổ Yemen vào năm 2014, Houthi đã gia tăng đáng kể sức mạnh quân sự. Họ cũng gây ra những thiệt hại nặng nề cho liên quân do Ả Rập Saudi dẫn đầu trong những năm tiếp theo. Khi xung đột ở Dải Gaza bùng nổ vào tháng 10 năm 2023, Houthi bắt đầu các cuộc tấn công vào các thành phố của Israel và các tàu thuyền đi qua Biển Đỏ để thể hiện sự ủng hộ đối với người dân Palestine.
Ngày 19 tháng 10 năm 2023, thủy thủ đoàn tàu khu trục USS Carney của Mỹ đã hoàn toàn bất ngờ khi Houthi phát động đợt tấn công đầu tiên bằng máy bay không người lái (UAV) tự sát và tên lửa. Tờ Wall Street Journal mô tả: “Trận đánh kéo dài suốt 10 giờ, đánh dấu cuộc giao chiến ác liệt nhất mà một tàu chiến Mỹ phải trải qua trong gần 100 năm. USS Carney đã bắn hạ hơn 10 UAV cùng 4 tên lửa hành trình”.
Trước việc Houthi tuyên bố sẽ tăng cường độ tấn công, giới chức Mỹ đã phải nhanh chóng giải quyết các vấn đề hậu cần. Sau khi sử dụng hết cơ số tên lửa, các tàu khu trục như USS Carney sẽ không thể tham chiến trong khoảng hai tuần, vì cần phải trở về căn cứ tiền phương ở Địa Trung Hải để nạp vũ khí. Tình hình càng trở nên phức tạp khi các quốc gia ở Biển Đỏ không sẵn sàng tiếp nhận tàu chiến Mỹ do lo ngại trở thành mục tiêu của Houthi.
Cuối cùng, Lầu Năm Góc đã đảm bảo được quyền tiếp cận một cảng ở Biển Đỏ, cho phép các tàu chiến nạp vũ khí và nhu yếu phẩm mà không cần phải rời khỏi khu vực.
Trong suốt năm 2024, Houthi đã thực hiện hàng chục cuộc tấn công vào tàu thương mại và tàu chiến. Mỹ và các đồng minh cũng đáp trả bằng các chiến dịch không kích dữ dội nhằm làm suy yếu năng lực quân sự của nhóm vũ trang Yemen, nhưng hiệu quả đạt được còn hạn chế.
Chiến dịch này đã gây áp lực nặng nề lên các thủy thủ Mỹ, khi tàu chiến của họ liên tục nằm trong tầm hỏa lực của Houthi và phải duy trì cảnh giác cao độ suốt ngày đêm. Trong một ngày đặc biệt căng thẳng vào tháng 11 năm 2024, các tàu hải quân Mỹ đã bắn hạ ít nhất 8 UAV, 5 tên lửa đạn đạo và 4 tên lửa hành trình chống hạm do Houthi khai hỏa.
Phó đô đốc Brad Cooper, phó chỉ huy Bộ Tư lệnh Trung tâm (CENTCOM), đơn vị chịu trách nhiệm về hoạt động của quân đội Mỹ ở Trung Đông, gần đây đã tiết lộ về một đêm tác chiến trên tàu khu trục USS Stockdale tại Biển Đỏ vào cuối năm ngoái.
Khi di chuyển qua eo biển hẹp ở phía nam Biển Đỏ, tàu chiến Mỹ phải chủ động tắt đèn, di chuyển zig-zag và sẵn sàng đối phó với các cuộc tấn công từ Houthi.
Sau nửa đêm, Houthi phóng 4 tên lửa đạn đạo, buộc USS Stockdale phải khai hỏa hàng loạt tên lửa phòng không. Một quả đạn của Houthi đạt tốc độ gần 6.400 km/h, bị đánh chặn ở khoảng cách gần đến mức khẩu đội phòng không trên tàu chiến Mỹ phải khai hỏa vào các mảnh vỡ để ngăn chúng gây thiệt hại.
Mười phút sau, một tên lửa chống hạm Houthi bị các tiêm kích từ tàu sân bay bắn hạ. Các chiến đấu cơ Mỹ tiếp tục vô hiệu hóa một tên lửa hành trình khác cùng với nhiều UAV mang chất nổ.
Khoảng 2 giờ sáng, một UAV Houthi bị phát hiện đang bay thấp và hướng thẳng đến tàu USS Stockdale. Lựa chọn duy nhất lúc đó là sử dụng pháo tự động để bắn hạ mục tiêu. Thủy thủ đoàn đã hò reo ăn mừng khi chiếc UAV trúng đạn và lao xuống biển.
Điều kiện giao tranh ở Biển Đỏ mang lại lợi thế đáng kể cho Houthi. Vùng biển chật hẹp khiến các tàu chiến lớn khó cơ động, trong khi trinh sát Houthi có thể dễ dàng quan sát và chỉ điểm cho lực lượng tấn công.
Tàu chiến Mỹ thường chỉ phát hiện được UAV và tên lửa Houthi trong vòng 1-2 phút trước khi chúng đánh trúng mục tiêu. Thủy thủ đoàn chỉ có khoảng 15 giây để quyết định cách ứng phó. Bryan Clark, cựu chiến lược gia hải quân Mỹ, hiện là nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Chính sách Hudson, nhận xét: “Tàu sân bay Mỹ ở Biển Đỏ luôn nằm trong tầm đe dọa, gần như là mục tiêu tập bắn của Houthi”.
Hải quân Mỹ từng hoạt động trong môi trường tương tự ở Vịnh Ba Tư, nơi lực lượng Iran luôn ở cự ly gần. Ông Clark cho biết: “Mỹ đã quen với việc tác chiến gần bờ biển, vì tin rằng các quốc gia đối thủ sẽ tránh tấn công tàu sân bay để không phải chịu hậu quả nghiêm trọng”.
Tuy nhiên, các nhóm vũ trang phi nhà nước như Houthi khó răn đe hơn các chính phủ thông thường, và ngày càng trở nên nguy hiểm hơn khi sở hữu tên lửa đạn đạo chống hạm và UAV tấn công.
Để có thêm thời gian đối phó với UAV và tên lửa, tàu chiến Mỹ thường phải vận hành radar ở độ nhạy cao. Một sĩ quan hải quân Mỹ từng làm nhiệm vụ suốt 6 tháng ở Biển Đỏ tiết lộ: “Đánh giá và tinh chỉnh chế độ hoạt động của radar để tránh báo động giả, đồng thời vẫn phát hiện được mối đe dọa là một trong những nhiệm vụ khó khăn và gây căng thẳng nhất cho thủy thủ đoàn”.
Nghị sĩ Ken Calvert, lãnh đạo Tiểu ban Phân bổ Ngân sách Quốc phòng của Hạ viện Mỹ, cho biết: “Trong suốt một năm qua, hải quân Mỹ đã phải liên tục hoạt động trong điều kiện chiến đấu căng thẳng tại Biển Đỏ. Nhịp độ này có thể khiến họ phải trả giá. Tàu chiến và thủy thủ đoàn đang bị đẩy đến giới hạn, các đợt triển khai kéo dài hơn dự kiến, và khả năng sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp toàn cầu đang bị đe dọa”.
Mặc dù Houthi chưa từng đánh trúng tàu chiến Mỹ, nhưng các cuộc tấn công cho thấy họ đã cải thiện đáng kể khả năng theo dõi mục tiêu di động.
Ban đầu, nhóm vũ trang Yemen thường chỉ phóng 1-2 tên lửa và UAV cùng lúc ở độ cao lớn, giúp tàu chiến Mỹ dễ dàng đánh chặn. Sau đó, họ chuyển sang tấn công vào ban đêm, sử dụng UAV và tên lửa bay thấp, gần sát mặt biển để khó bị phát hiện hơn. Houthi thường xuyên tiến hành các đòn hiệp đồng, kết hợp nhiều vũ khí với đường bay khác nhau để gây khó khăn cho đối phương.
Các lãnh đạo Lầu Năm Góc hồi tháng 1 tin rằng tên lửa Houthi đủ sức đánh trúng tàu chiến Mỹ và “chỉ còn là vấn đề thời gian” trước khi kịch bản này trở thành hiện thực.
Ngày 15 tháng 3, quân đội Mỹ phát động chiến dịch không kích quy mô lớn mang tên “Rough Rider” nhằm vào các vị trí của Houthi, đánh dấu lần đầu tiên tiến hành hoạt động này trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump. Cuối tháng 4, CENTCOM tuyên bố đã tập kích hơn 1.000 mục tiêu ở Yemen, tiêu diệt nhiều thành viên và thủ lĩnh của Houthi, khiến năng lực quân sự của đối phương sụt giảm.
Tuy nhiên, truyền thông Mỹ cho rằng những thủ lĩnh bị tiêu diệt chỉ là thành viên cấp trung của Houthi, không phải lãnh đạo cấp cao. Bất chấp các đợt không kích, lực lượng Houthi đã phóng hơn 120 tên lửa và UAV các loại nhằm vào lực lượng Mỹ trong 6 tuần sau khi chiến dịch Rough Rider bắt đầu.
Ngoài việc đe dọa tàu chiến, lực lượng Houthi còn bắn hạ khoảng 22 UAV vũ trang MQ-9 Reaper của Mỹ trong chiến dịch Biển Đỏ. Một số tiêm kích F-16 và chiến đấu cơ tàng hình F-35 Mỹ cũng suýt bị tên lửa phòng không Houthi bắn trúng. Một quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ: “Các tên lửa bay gần đến nỗi chiếc F-35 phải thực hiện động tác cơ động để né tránh”.
Một tuần trước khi lệnh ngừng bắn được công bố, một sĩ quan nắm rõ về Houthi đã bày tỏ sự ngạc nhiên trước quyết tâm và khả năng thích nghi của lực lượng này. “Tên lửa của họ ngày càng tiên tiến hơn, điều đó thật điên rồ. Hải quân Mỹ vẫn giữ vững thành tích đánh chặn hoàn hảo. Tôi mong điều này sẽ kéo dài, nhưng là trong bao lâu?”, ông nói.
Đầu tháng 5, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Houthi. Theo đó, Washington sẽ ngừng oanh tạc Houthi và nhóm vũ trang này sẽ ngừng tập kích tàu chiến Mỹ ở Biển Đỏ. Tuy nhiên, thỏa thuận này không có điều khoản nào ràng buộc Houthi chấm dứt chiến dịch tập kích lãnh thổ Israel và tàu hàng có liên hệ với nước này trên Biển Đỏ.
Ngày 4 tháng 5, tên lửa đạn đạo Houthi đã xuyên thủng lưới phòng không đa tầng hiện đại của Israel, đánh vào khuôn viên sân bay quốc tế Ben Gurion ở ngoại ô thành phố Tel Aviv và khiến nhiều người bị thương, cho thấy mối đe dọa vẫn còn hiện hữu.
Admin
Nguồn: VnExpress
