Giữa ba mươi học viên đang hăng say thực hiện các động tác yoga, Nguyên, người hướng dẫn, có một bí mật nhỏ. Trong khi mọi người thoải mái giơ tay lên cao, cô chỉ dám đưa tay ngang vai rồi nhanh chóng chuyển sang động tác khác. Suốt 14 năm qua, Nguyên chưa từng dám nâng tay cao quá đầu ở nơi công cộng.
Không ai nhận ra sự bối rối của nữ huấn luyện viên 32 tuổi với thân hình dẻo dai và giọng nói tự tin. Nguyên kể lại: “Tôi còn nhớ như in ngày bị gọi lên bảng năm lớp 12. Khi giơ tay viết lên bảng, một bạn nam đã kêu lên ‘Ôi, kinh quá!’ rồi bịt mũi. Cả lớp cười ồ lên. Từ đó, tôi chưa bao giờ mặc áo sát nách, chưa bao giờ giơ tay lên cao ở nơi đông người”.
Trớ trêu thay, hiện tại Nguyên lại là huấn luyện viên yoga, một nghề đòi hỏi phải thường xuyên giơ tay cao. “Tôi đã học cách điều chỉnh mọi bài tập để tránh giơ tay quá đầu. Học viên chẳng bao giờ nhận ra, nhưng đó là nỗi ám ảnh hàng ngày của tôi”, cô tâm sự.
Để đối phó với nỗi lo này, mỗi ngày Nguyên tắm hai lần bằng xà phòng đặc biệt, sử dụng ba loại khử mùi khác nhau, thay áo giữa các buổi dạy và luôn mang theo một bộ đồ dự phòng. Cô cẩn thận theo dõi chế độ ăn uống, kiêng cà phê, tỏi, hành và đồ cay, nhưng vẫn không thể kiểm soát hoàn toàn mùi cơ thể.
Tương tự như Nguyên, chị Hồng, 40 tuổi, cũng phải đối mặt với tình trạng mồ hôi và mùi khó chịu ở vùng nách từ khi dậy thì. “Tôi thử đủ mọi cách dân gian như chanh tươi, phèn chua, dầu gió, lá trầu, nhưng không cái nào hiệu quả”, chị chia sẻ. Tình trạng này khiến chị tự cô lập bản thân, ngại giao tiếp và càng căng thẳng thì mồ hôi và mùi càng trở nên nặng hơn.
Nguyên và Hồng không phải là những trường hợp hiếm gặp. Theo các nghiên cứu, có khoảng 1-3% dân số, bao gồm cả ở Việt Nam, phải chịu đựng chứng hôi nách. BS.CK2 Thạch Văn Toàn, chuyên gia tại Khoa Da liễu – Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, nhấn mạnh: “Tình trạng này không chỉ là vấn đề vệ sinh cá nhân như nhiều người vẫn lầm tưởng. Đây thực sự là một hiện tượng sinh lý phức tạp, liên quan chặt chẽ đến di truyền và chuyển hóa”.
Bác sĩ Toàn giải thích rằng mùi hôi nách chủ yếu xuất phát từ tuyến mồ hôi apocrine, một loại tuyến tập trung nhiều ở vùng nách, tiết ra chất lỏng giàu protein và lipid. Bản thân mồ hôi apocrine không có mùi, nhưng khi tiếp xúc với vi khuẩn trên da (chủ yếu là Corynebacterium), các hợp chất này bị phân hủy và tạo ra chất bay hơi có mùi đặc trưng.
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định mức độ mùi cơ thể. Nghiên cứu từ Đại học Bristol đã phát hiện ra gene ABCC11, còn được gọi là “gene ráy tai khô”, có liên quan trực tiếp đến mùi hôi nách. Người châu Á thường ít bị hôi nách hơn người châu Âu do phần lớn mang biến thể gene làm giảm sản xuất protein trong tuyến mồ hôi apocrine. Tuy nhiên, những người mang gene trội (kiểu hình GG hoặc GA) lại có nguy cơ cao hơn.
Mối liên hệ giữa mùi cơ thể và lo âu xã hội đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu. Nghiên cứu từ Đại học Cambridge cho thấy 67% người mắc chứng hôi nách nặng phát triển các hành vi né tránh xã hội, 42% gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ cá nhân và 31% báo cáo suy giảm hiệu suất làm việc. Vòng luẩn quẩn giữa lo âu và tiết mồ hôi càng làm cho tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
Đáng lo ngại, nhiều người vì quá ám ảnh về mùi hôi nách đã tìm đến các phương pháp điều trị không được kiểm chứng, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như bỏng và phải nhập viện cấp cứu.
Sau khi tham vấn bác sĩ da liễu, Nguyên được đề xuất tiêm botox, một phương pháp đã được FDA Mỹ phê duyệt từ năm 2004 và chứng minh hiệu quả cao trong việc giảm tiết mồ hôi. Tiêm botox giúp ức chế hoạt động của các tuyến mồ hôi, từ đó giảm mùi hôi dưới cánh tay.
Chị Hồng cũng được bác sĩ Toàn đề xuất phương pháp điều trị tương tự, kết hợp với hủy tuyến tạo mùi bằng công nghệ RF nội bì và chăm sóc tại nhà. Sau một năm kiên trì, chị đã giảm được khoảng 80% mùi và lượng mồ hôi, đặc biệt trong những ngày nắng nóng.
Đối với những trường hợp nặng, phẫu thuật cắt tuyến mồ hôi nách là một giải pháp triệt để. Tuy nhiên, bác sĩ Toàn nhấn mạnh rằng phần lớn bệnh nhân có thể kiểm soát tốt tình trạng bằng các biện pháp ít xâm lấn hơn, kết hợp với thay đổi lối sống như tắm rửa kỹ, cạo lông nách, mặc áo thoáng khí, sử dụng sản phẩm khử mùi phù hợp và tránh các loại thực phẩm làm tăng mùi.
Vấn đề tâm lý cũng đóng vai trò quan trọng. “Người bệnh cần hiểu rõ mùi hôi vùng nách không phải do bản thân ‘bẩn’ hay lười vệ sinh, mà là do đặc điểm sinh lý”, bác sĩ Toàn chia sẻ. Ông khuyên bệnh nhân nên rèn luyện kỹ năng đối diện với nỗi sợ, bắt đầu từ việc giao tiếp với bạn bè thân thiết, dần xây dựng sự tự tin. “Đừng tự cô lập vì mặc cảm. Hãy nhìn nhận tình trạng như một vấn đề có thể kiểm soát, không phải lỗi cá nhân”.
Các nhóm hỗ trợ trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, tạo ra một không gian an toàn để những người cùng hoàn cảnh chia sẻ kinh nghiệm và động viên lẫn nhau. Một nghiên cứu gần đây cho thấy sự kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và điều trị y tế có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân lên đến 78%.
Bác sĩ Toàn kết luận: “Người thân và bạn bè cần hiểu rõ vấn đề và không nên kì thị người bệnh mà nên cho lời khuyên, giúp họ thoải mái và khuyến khích họ đến gặp bác sĩ để được hỗ trợ về y tế”.
Admin
Nguồn: VnExpress
