Trong suốt 22 năm lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, từ vị trí thủ tướng đến tổng thống, ông Erdogan chứng kiến tỷ lệ sinh của quốc gia 85 triệu dân này giảm mạnh. Nếu năm 2001, tỷ lệ sinh là 2,38 trẻ trên một phụ nữ, thì đến năm 2025, con số này dự kiến giảm xuống còn 1,48, thấp hơn cả Anh, Pháp và Mỹ, và dưới mức 2,1 cần thiết để duy trì dân số. Ông Erdogan, 71 tuổi và là cha của bốn người con, gọi tình trạng này là “thảm họa” và “mối đe dọa lớn hơn cả chiến tranh”.
Để đảo ngược xu hướng đáng lo ngại này, Tổng thống Erdogan đã nhiều lần kêu gọi phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ sinh ba, bốn, thậm chí năm con. Bên cạnh các ưu đãi tài chính cho các cặp vợ chồng mới cưới, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đang tập trung vào việc giảm tỷ lệ sinh mổ cao kỷ lục của nước này.
Thổ Nhĩ Kỳ hiện có tỷ lệ sinh mổ thuộc hàng cao nhất thế giới, với mức trung bình 61%, thậm chí lên tới 78% ở một số bệnh viện tư nhân. Con số này vượt xa mức trung bình 30% của các quốc gia thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và khuyến nghị tối đa 15% của Tổ chức Y tế Thế giới.
Việc sinh mổ nhiều lần, đặc biệt là từ ba lần trở lên, không được các bác sĩ khuyến khích do tiềm ẩn nhiều rủi ro. Điều này đi ngược lại mục tiêu tăng tỷ lệ sinh của chính phủ. Một quan niệm phổ biến trong giới y tế Thổ Nhĩ Kỳ là “đã sinh mổ một lần thì lần sau cũng phải sinh mổ”. Thêm vào đó, những phụ nữ trải qua ba lần sinh mổ thường được triệt sản trong lần phẫu thuật cuối cùng. Thời gian hồi phục sau sinh mổ cũng kéo dài hơn so với sinh thường, có thể mất vài tháng, và đây cũng được xem là một yếu tố làm giảm số ca sinh.
Để thay đổi tình hình, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã ban hành quy định cấm sinh mổ tại các cơ sở y tế tư nhân “nếu không có lý do chính đáng về y tế”. Điều này có nghĩa là các ca sinh mổ “tự chọn ngày” hoặc vì “sợ đau” mà không có chỉ định y khoa sẽ không còn được phép thực hiện.
Các chuyên gia y tế cho rằng tỷ lệ sinh mổ cao ở Thổ Nhĩ Kỳ có liên quan đến làn sóng tư nhân hóa mạnh mẽ trong hệ thống y tế từ cuối những năm 1990. Bác sĩ sản khoa Hakan Coker ở Istanbul giải thích rằng sinh mổ giúp tiết kiệm thời gian cho nhân viên y tế, chỉ mất khoảng 30 phút so với 12 tiếng của sinh thường, đồng thời giảm thiểu rủi ro kiện tụng do các biến chứng sản khoa.
“Dần dần, sinh mổ được coi là biện pháp an toàn cho cả người mẹ và bác sĩ”, ông Coker nói.
Bác sĩ sản khoa Harika Bodur tại một bệnh viện lớn ở Istanbul cho biết nhiều phụ nữ chủ động yêu cầu sinh mổ ngay từ lần khám thai đầu tiên vì sợ đau. “Nếu chúng tôi từ chối, họ sẽ tìm đến bác sĩ khác”, bà nói, đồng thời cho rằng nỗi sợ hãi này bắt nguồn từ việc thiếu kiến thức về sinh thường.
Bộ Y tế Thổ Nhĩ Kỳ đã tuyên bố mục tiêu giảm tỷ lệ sinh mổ xuống 20% bằng cách khuyến khích sinh thường thông qua các chương trình giáo dục dành cho các bậc cha mẹ tương lai.
Tuy nhiên, một số phụ nữ bày tỏ sự không hài lòng với những quy định mới này. Secil Murtazaoglu, 23 tuổi, sinh viên ngành hóa học, cho rằng: “Nếu tôi không muốn sinh con, tôi sẽ không sinh. Đó là quyền của tôi. Việc phá thai đã khó khăn rồi, giờ họ còn muốn hạn chế cả sinh mổ. Tất cả những quy định này đều thể hiện sự áp bức phụ nữ”.
Mặc dù chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ không cấm phá thai, nhưng Tổng thống Erdogan từng chỉ trích hành động này là “giết người” vào năm 2012.
Các chuyên gia và nhà hoạt động nữ quyền cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ cần giải quyết nhiều vấn đề xã hội khác để cải thiện tỷ lệ sinh.
Berrin Sonmez, một học giả đã nghỉ hưu và là nhà hoạt động vì nữ quyền, nhận định: “Phụ nữ và cộng đồng LGBTQ+ đang bị xem là ‘thủ phạm’ duy nhất khiến tỷ lệ sinh giảm, trong khi còn nhiều yếu tố khác. Mọi người sẽ ngần ngại sinh con trong một môi trường bất ổn như hiện nay. Các khoản trợ cấp nuôi con hầu như không có, và giáo dục thì ngày càng trở nên đắt đỏ”.
Lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ đã ở mức cao trong suốt 4 năm qua, khiến chi phí giáo dục tăng hơn 70% chỉ trong năm 2024. Tỷ lệ thất nghiệp trong quý I năm nay là 8,2%, và ở nhóm tuổi 15-24 là 15%.
Các nhà nghiên cứu hợp tác với DISK, một trong bốn công đoàn quốc gia lớn nhất Thổ Nhĩ Kỳ, ước tính tỷ lệ thất nghiệp thực tế là 28,5%, và ở thanh niên là 37,5%.
Đối với Secil Murtazaoglu, các chính sách ưu đãi như cho các cặp vợ chồng mới cưới vay không lãi suất 150.000 lira (tương đương 3.800 USD) và trợ cấp 5.000 lira mỗi tháng cho những người sinh từ con thứ ba trở lên chỉ biến phụ nữ thành “máy đẻ”.
Nhà hoạt động nữ quyền Sonmez nhấn mạnh rằng phụ nữ đang phải chịu áp lực rất lớn từ cả gia đình và xã hội. Bà cho rằng vấn đề cấp bách cần giải quyết là bạo lực giới. “Chúng ta phải bắt đầu bằng việc chống bạo hành phụ nữ”, bà nói, đồng thời kêu gọi khôi phục các chính sách và biện pháp bảo vệ phụ nữ.
Admin
Nguồn: VnExpress
