Căng thẳng giữa chính quyền Tổng thống Donald Trump và bang California leo thang khi các đặc vụ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) tiến hành các cuộc bắt giữ người nhập cư trái phép tại nơi làm việc ở Los Angeles, gây ra làn sóng biểu tình phản đối.
Trong bối cảnh đó, Tổng thống Trump đã công khai chỉ trích Thống đốc California Gavin Newsom, thậm chí tuyên bố rằng nếu ông là “trùm biên giới” Tom Homan, ông sẽ ra lệnh bắt giữ Thống đốc Newsom. “Tôi sẽ làm vậy nếu tôi là Tom. Tôi nghĩ điều đó sẽ rất tuyệt,” ông Trump nói ngày 9/6.
Tuy nhiên, giới quan sát nhận định rằng ý tưởng này khó khả thi do vướng mắc về pháp lý và thực tiễn.
Hiến pháp Mỹ phân chia quyền lực nhà nước thành ba nhánh: lập pháp, hành pháp và tư pháp. Tổng thống, người đứng đầu nhánh hành pháp, không có thẩm quyền ra lệnh bắt người. Lực lượng hành pháp chỉ có thể bắt giữ khi có lệnh của tòa án, trừ trường hợp phạm tội quả tang.
Theo hệ thống liên bang, các bang có quyền tự quyết đáng kể và Tổng thống thường không thể can thiệp vào công việc nội bộ của bang, trừ khi lãnh đạo bang vi phạm luật liên bang, và việc can thiệp này phải tuân thủ quy trình pháp lý.
Khi được hỏi về tội danh của Thống đốc Newsom, Tổng thống Trump trả lời: “Tôi nghĩ tội lớn nhất của ông ấy là giữ chức Thống đốc, vì ông ấy làm điều đó rất tệ.” Ông Trump cũng nhắc đến dự án đường sắt cao tốc kết nối Los Angeles và San Francisco mà ông Newsom ủng hộ, cho rằng dự án này đã “đội vốn hơn 100 lần”.
Các chuyên gia pháp lý cho rằng, ngay cả khi Thống đốc Newsom “làm việc rất tệ”, điều này không cấu thành hành vi phạm pháp. Hiệu suất làm việc của các quan chức được bầu sẽ được cử tri đánh giá thông qua bầu cử. Thống đốc Newsom đã giữ chức hai nhiệm kỳ và được cho là đang nhắm tới mục tiêu tranh cử tổng thống năm 2028.
“Không có lý do nào để tin rằng Thống đốc Newsom đã phạm luật,” Steve Benen, nhà bình luận chính trị của MSNBC, nhận định.
Đáp lại, Thống đốc Newsom chỉ trích bình luận của ông Trump là một “bước đi sai lầm” có thể dẫn tới “sự chuyên quyền”. Ông viết trên X rằng: “Tổng thống vừa kêu gọi bắt một Thống đốc đương nhiệm. Đây là điều tôi đã hy vọng sẽ không bao giờ xảy ra ở Mỹ.”
Trong khi đó, các quan chức Nhà Trắng cho rằng ông Trump nghiêm túc về cảnh báo bắt giữ Thống đốc Newsom. Một quan chức Nhà Trắng nói với Washington Post: “Không ai, dù là quan chức được bầu, đứng trên luật pháp. Nếu ông Newsom cản trở lực lượng hành pháp liên bang, ông ấy có thể đối mặt hậu quả.”
Tổng thống Trump có quyền điều động quân đội, kể cả lực lượng thủy quân lục chiến. Ông đã dựa vào Đạo luật 10, cho phép chuyển quyền quản lý Vệ binh Quốc gia từ chính quyền bang sang liên bang trong thời điểm “xảy ra nổi loạn hoặc nguy cơ nổi loạn chống lại chính phủ” để triển khai lực lượng này ở Los Angeles.
Tuy nhiên, Đạo luật Posse Comitatus cấm sử dụng lực lượng vũ trang cho mục đích hành pháp trong nước, như bắt người, nếu không có sự cho phép của quốc hội. Do đó, lực lượng Vệ binh Quốc gia chỉ có thể hỗ trợ ICE và bảo vệ các tài sản liên bang.
“Việc bắt một thống đốc chỉ vì khác biệt chính sách giữa chính quyền liên bang và bang là điều chưa từng có tiền lệ,” Erwin Chemerinsky, trưởng khoa luật Đại học California, Berkeley, trả lời Los Angeles Times. Ông nhắc lại việc Tòa án Tối cao Mỹ phán quyết việc phân biệt chủng tộc trong các trường công lập là vi hiến vào giữa thế kỷ 20 và cho biết: “Ngay cả khi các thống đốc miền Nam cản trở lệnh bãi bỏ phân biệt chủng tộc, các đời tổng thống Mỹ cũng không tìm cách bắt họ.”
Lãnh đạo các bang chủ yếu chịu trách nhiệm theo luật bang và với người dân trong bang. Tương tự chính quyền liên bang, nghị viện bang cũng có quy trình luận tội thống đốc nếu họ bị cáo buộc có sai phạm.
Tại California, cử tri có thể khởi động bỏ phiếu bãi nhiệm thống đốc nếu kiến nghị hội đủ điều kiện, như số chữ ký tương đương 12% tổng phiếu bầu trong cuộc bầu cử gần nhất. Cử tri sau đó bỏ phiếu có bãi nhiệm thống đốc hay không, kèm theo tên ứng viên thay thế. Nếu đa số chọn “có”, thống đốc đương nhiệm mất chức và ứng viên nhận nhiều phiếu nhất sẽ kế nhiệm. California từng bãi nhiệm Thống đốc Gray Davis vào năm 2003 và Thống đốc Newsom từng đối mặt với cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm năm 2021 nhưng đã vượt qua.
Kể từ khi ông Trump trở lại chính trường, Thống đốc Newsom đã chọn cách tiếp cận hòa giải hơn là đối đầu. Tuy nhiên, với khác biệt về đảng phái, giới quan sát đã dự báo mối quan hệ giữa hai người sẽ diễn biến theo chiều hướng hiện tại.
David Axelrod, cựu cố vấn của Tổng thống Barack Obama, nhận định rằng đây là “mối quan hệ cộng sinh”, trong đó cả ông Trump và ông Newsom đều là “các chính trị gia tùy cơ ứng biến để nắm bắt tâm lý số đông”. Ông Axelrod nói thêm: “Newsom muốn tranh cử tổng thống và để làm điều đó, ông ấy phải là ứng viên đảng Dân chủ. Khi sự khiêu khích xuất hiện, ông ấy chắc chắn phải lên tiếng.”
Thống đốc Newsom cho rằng ông Trump đã vượt qua một lằn ranh đỏ. Ông nói: “Ông ấy dọa bắt tôi. Đó là điểm không thể quay đầu. Tôi có đủ năng lực theo hiến pháp để làm việc với mọi người, ngay cả những người kêu gọi bắt giữ tôi. Vì vậy, tôi vẫn kiên định trong vấn đề.”
“Trùm biên giới” Homan cũng nhận ra những rào cản trong tuyên bố của Tổng thống Trump. Trong cuộc phỏng vấn với CBS News, ông bác bỏ thông tin cho rằng Thống đốc California sẽ bị bắt, đồng thời nói rằng “mọi thứ đã bị đưa ra khỏi ngữ cảnh”. Ông Homan nói thêm: “Bất cứ ai, dù là thống đốc, thị trưởng hay quan chức nào, nếu họ vượt qua lằn ranh và cản trở đặc vụ ICE thực hiện nhiệm vụ, họ sẽ bị truy tố. Nhưng các quan chức California chưa vượt qua lằn ranh ấy.”
Admin
Nguồn: VnExpress
