Trong bối cảnh “bình thường mới” của môi trường kinh doanh, việc áp dụng hóa đơn và thuế cho cả những giao dịch nhỏ nhất như mua bán rau cá đang trở thành một chủ đề được xã hội quan tâm.
Việc này, về nguyên tắc, là một bước tiến tích cực cho đất nước. Tương tự như việc không lái xe sau khi uống rượu bia, kinh doanh phải đi đôi với nghĩa vụ nộp thuế. Tuy nhiên, khi triển khai truy thu thuế và yêu cầu hóa đơn chứng từ, Nhà nước nên cân nhắc miễn truy thu hồi tố và thực hiện theo lộ trình từng bước, đặc biệt đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, những người đang tự tạo việc làm cho bản thân và xã hội. Điều này sẽ giúp tránh những phản ứng tiêu cực như tình trạng tiểu thương đồng loạt ngừng kinh doanh gần đây.
Việc chuyển đổi từ một nền kinh tế mua bán không hóa đơn kéo dài hàng chục năm sang một phương thức kinh doanh “văn minh, hiện đại, công bằng” đòi hỏi thời gian để các bên liên quan có thể thích nghi và thực hiện đúng, đủ nghĩa vụ thuế.
Một vấn đề quan trọng cần được nhấn mạnh là sự công bằng trong chính sách thuế. Cần tránh tình trạng “bóp chỗ này, buông chỗ nọ”, gây ra sự bất bình đẳng trong kinh doanh, khiến doanh nghiệp Việt Nam chịu thiệt thòi ngay trên sân nhà, trong khi doanh nghiệp nước ngoài lại được hưởng lợi.
Ngành bán lẻ hiện nay có thể được chia thành ba nhóm chính, và tất cả đều đang chịu tác động lớn từ các quy định mới.
Nhóm kinh doanh nhỏ, hoạt động theo hình thức bán hàng trực tiếp, đang trải qua một giai đoạn khó khăn. Thị phần của họ tiếp tục bị thu hẹp do sự phát triển của thương mại điện tử. Bên cạnh đó, việc chuyển từ thuế khoán sang thuế kê khai và nguy cơ bị truy xuất nguồn gốc hàng hóa, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thực phẩm, nơi việc có hóa đơn đầu vào là rất khó khăn, đang tạo thêm gánh nặng cho họ.
Hệ quả là nhiều tiểu thương ở các thành phố lớn đã tạm ngừng kinh doanh, thể hiện sự lúng túng, bối rối hoặc phản ứng trước những chính sách được triển khai một cách đột ngột và thiếu lộ trình.
Nhóm thứ hai, các nhà bán hàng trực tuyến, cũng đang đối mặt với nhiều thách thức. Chi phí để bán được hàng, bao gồm phí giao dịch trên sàn thương mại điện tử, chi phí quảng cáo, khuyến mãi, lưu kho và vận chuyển, đang tăng lên đáng kể và có thể chiếm tới 50% doanh thu. Nhiều sàn thương mại điện tử đã điều chỉnh mức phí bán hàng, đặc biệt là trong năm tới.
Điều này buộc các nhà bán hàng phải tăng giá bán lẻ để duy trì lợi nhuận. Nếu bị truy thu thuế trên doanh thu thay vì lợi nhuận, nhiều người có thể biến lãi thành lỗ sau khi nộp thuế.
Trong bối cảnh đó, một lực lượng mới nổi lên và hưởng lợi một cách âm thầm là các nhà bán hàng xuyên biên giới từ nước ngoài.
Ước tính cho thấy, riêng sàn Shopee đã có hàng chục nghìn nhà bán hàng xuyên biên giới, chủ yếu từ Trung Quốc. Họ có lợi thế lớn nhờ hệ thống kho bãi rộng lớn gần biên giới và quy mô thị trường lớn hơn nhiều so với Việt Nam. Hàng hóa từ Trung Quốc không chỉ rẻ hơn mà còn đa dạng hơn và được vận chuyển đến tay người tiêu dùng nhanh hơn cả hàng nội địa.
Tuy nhiên, các nhà bán hàng xuyên biên giới này chỉ phải chịu thuế VAT mà không phải chịu nhiều nghĩa vụ và trách nhiệm khác như các nhà bán hàng Việt Nam, bao gồm thuế nhập khẩu (đối với hàng hóa giá trị thấp), thuế doanh thu và việc tạo công ăn việc làm cho người Việt.
Điều này tạo ra một lợi thế cạnh tranh không công bằng cho hàng ngoại nhập trên thị trường Việt Nam. Nếu không có các chính sách điều chỉnh phù hợp, hàng hóa xuyên biên giới có thể tăng trưởng nhanh chóng, chiếm lĩnh thị trường và đẩy lùi hàng hóa nội địa.
Thực tế cho thấy, nhiều cửa hàng truyền thống đang đóng cửa hàng loạt, trong khi hàng Việt trên các kênh bán hàng trực tuyến ngày càng ít đi.
Nỗi lo về việc ngành sản xuất và bán lẻ hàng tiêu dùng của Việt Nam bị xâm chiếm bởi các doanh nghiệp nước ngoài là hoàn toàn có cơ sở. Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, Việt Nam có nguy cơ trở thành một “chợ tiêu dùng không biên giới”.
Để đảm bảo cạnh tranh công bằng, cần có các chính sách sau:
Ngoài thuế VAT, cần áp dụng thêm thuế doanh thu đối với các đơn hàng bán lẻ xuyên biên giới.
Giảm giá trị đơn hàng được miễn thuế nhập khẩu xuống mức thấp hơn hoặc thậm chí bãi bỏ hoàn toàn.
Tăng cường giám sát dòng tiền chuyển ra nước ngoài của các sàn thương mại điện tử để chống chuyển giá và trốn thuế.
Kiểm soát giá phí của các sàn thương mại điện tử và ưu tiên cho các nhà bán hàng Việt Nam.
Việc áp dụng hóa đơn cho mọi giao dịch, kể cả mua bán rau cá, là một điều tất yếu và không quá khó để thực hiện. Cộng đồng doanh nghiệp nhỏ lẻ Việt Nam luôn mong muốn tuân thủ pháp luật và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, môi trường kinh doanh cần đảm bảo sự công bằng để doanh nghiệp trong nước không bị thiệt thòi so với các đối thủ nước ngoài.
Admin
Nguồn: VnExpress
