Tại hội thảo “Phát triển bền vững ngành hàng sầu riêng” diễn ra ngày 10/6, các chuyên gia đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ dư lượng cadimi trong trái sầu riêng, một vấn đề có thể gây tổn thất hàng tỷ đô la cho xuất khẩu nông sản Việt Nam và làm suy giảm uy tín của ngành.
Để giải quyết vấn đề này, ông Nguyễn Đỗ Dũng, Tổng giám đốc Công ty Công nghệ nông nghiệp Enfarm, đề xuất áp dụng công nghệ để giám sát chất lượng đất và đưa ra cảnh báo sớm về các rủi ro sinh học. Hệ thống này, sử dụng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI), sẽ xác định các khu vực có nguy cơ cao và đề xuất các biện pháp cải tạo đất phù hợp. Theo ông Dũng, giải pháp này có thể giảm tới 70% số lượng mẫu cần kiểm nghiệm, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian so với phương pháp thủ công. Enfarm đã phát triển một nền tảng số hỗ trợ việc lấy mẫu, phân tích và trả kết quả nhanh chóng, từ đó nâng cao chất lượng và giá trị của trái sầu riêng. Ông Dũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế bảo vệ cho những người tuân thủ đúng quy trình. Ông tin rằng, nếu được các cơ quan chức năng hỗ trợ giải quyết các vấn đề về chính sách, giải pháp công nghệ này có thể được triển khai ngay trong vụ sầu riêng sắp tới.
Từ góc độ chính sách, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, đề xuất xây dựng hệ thống kiểm nghiệm nhanh (mini lab) tại các vùng trồng để kiểm tra dư lượng hóa chất một cách nhanh chóng và minh bạch. Nông dân chỉ nên bán sản phẩm cho các cơ sở đóng gói khi đã đạt tiêu chuẩn, đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Ông Nguyên cũng nhấn mạnh vai trò của cơ quan quản lý trong việc kiểm soát và loại bỏ các vật tư đầu vào nhiễm cadimi, hướng dẫn người trồng cải tạo đất và ghi nhật ký canh tác đầy đủ. Khi chất lượng được kiểm soát chặt chẽ từ đầu, Việt Nam có thể đề xuất với Trung Quốc về việc mở “luồng xanh” cho sầu riêng đạt chuẩn.
Các chuyên gia và nhà quản lý tại hội thảo cũng chỉ ra rằng, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng cadimi trong sầu riêng là do việc sử dụng phân bón không rõ nguồn gốc. TS Nguyễn Đăng Nghĩa, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất và phân bón phía Nam, cho biết Việt Nam từng nhập khẩu hơn 112.000 tấn DAP từ Hàn Quốc, trong đó có những lô vượt ngưỡng cadimi. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng nhiều vùng trồng ở Đông Nam Bộ và Tây Nguyên không sử dụng loại phân bón này và đang bị ảnh hưởng oan.
Ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cũng cho rằng không nên đổ lỗi hoàn toàn cho phân bón DAP. Ông giải thích rằng sự thay đổi độ pH trong đất khi vào vụ có thể làm tăng khả năng hòa tan cadimi. Ngoài ra, một số loại phân hữu cơ có thể chứa hàm lượng cadimi cao hơn phân vô cơ do sử dụng bùn thải và các chất trộn không rõ nguồn gốc. Một vấn đề khác được chỉ ra là công tác kiểm tra chất lượng và quản lý mã số vùng trồng chưa được thực hiện nghiêm túc. Nhiều doanh nghiệp vẫn xuất khẩu hàng hóa khi chưa có thiết bị kiểm tra nhanh cadimi trước khi thông quan.
Văn phòng SPS Việt Nam cho biết đã nhận được cảnh báo về dư lượng cadimi trong nhiều loại nông sản, bao gồm sầu riêng, ớt, chôm chôm và măng cụt. Bộ Công Thương cũng cảnh báo về tình trạng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật giả mạo, được rao bán trên mạng, chứa cadimi hoặc vàng O, là những chất không được phép sử dụng.
Hiện nay, cả nước có hơn 150.000 ha diện tích trồng sầu riêng, nhưng chỉ có 20% diện tích được cấp mã vùng trồng, đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch. Riêng Đăk Lăk, vùng trồng sầu riêng trọng điểm ở Tây Nguyên, dự kiến sản lượng năm nay đạt 500.000 tấn và đang bước vào vụ thu hoạch chính.
Theo số liệu của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, trong 4 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng chỉ đạt 183 triệu USD, giảm gần 61% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, xuất khẩu sang Trung Quốc, thị trường chính của sầu riêng Việt Nam, đã giảm tới 75%, chỉ còn 105 triệu USD.
Admin
Nguồn: VnExpress
