Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 vừa qua, kỳ thi đầu tiên áp dụng chương trình giáo dục phổ thông 2018, đã thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng, điều phối viên chính của Ban phát triển chương trình giáo dục phổ thông 2018, đồng thời là Tổng chủ biên sách giáo khoa Tiếng Việt – Ngữ văn (bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống”), đã có những nhận xét về đề thi môn Ngữ văn lớp 10 của các tỉnh, thành phố trong năm nay.
Theo PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng, nhìn chung, các đề thi Ngữ văn năm nay đã thể hiện rõ định hướng đổi mới đánh giá theo yêu cầu của chương trình. Về cơ bản, hệ thống câu hỏi vừa sức với học sinh và có sự phân hóa trình độ. Hầu hết các đề thi đều có cấu trúc hai phần: Đọc hiểu (4 điểm) và Viết (6 điểm). Phần Đọc hiểu thường sử dụng ngữ liệu là thơ, truyện hoặc văn bản nghị luận, thông tin, với 5 câu hỏi ở ba cấp độ: nhận biết, hiểu và vận dụng. Phần Viết bao gồm một đoạn văn nghị luận (2 điểm) liên kết với nội dung văn bản đọc hiểu và một bài nghị luận (4 điểm).
Tuy nhiên, cũng có một số tỉnh, thành phố có sự khác biệt trong cấu trúc đề thi. Ví dụ, đề thi Hải Phòng sử dụng văn bản thông tin làm ngữ liệu đọc hiểu và yêu cầu viết đoạn văn nêu cảm nghĩ về một bài thơ năm chữ. Đề thi Thanh Hóa lại yêu cầu viết cả đoạn văn và bài văn nghị luận văn học. Trong khi đó, đề thi Quảng Nam yêu cầu thí sinh đọc hiểu một tác phẩm truyện với 4 câu trắc nghiệm và 4 câu tự luận, sau đó viết bài văn nghị luận xã hội. PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng cho rằng sự đa dạng này nên được khuyến khích để tránh tình trạng rập khuôn, máy móc, miễn là hợp lý và đáp ứng yêu cầu đánh giá.
Về ngữ liệu, PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng đánh giá cao chất lượng nội dung và hình thức biểu đạt của các ngữ liệu được sử dụng. Giáo viên làm đề thi có lợi thế hơn tác giả sách giáo khoa ở chỗ có thể linh hoạt lựa chọn văn bản thuộc nhiều thể loại và chủ đề khác nhau. Tuy nhiên, trong điều kiện bị hạn chế về thời gian và tài liệu tham khảo, việc tìm được một ngữ liệu hay có thể gây áp lực cho giáo viên. Do đó, ngữ liệu đọc hiểu trong một số đề thi có thể chưa được lựa chọn kỹ lưỡng.
PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng đặc biệt đánh giá cao những đề thi có sự kết nối về chủ đề giữa phần Đọc hiểu và Viết, như đề thi của Hà Nội (bàn về hạnh phúc) và TP.HCM (hành trình trưởng thành). Việc đề thi không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa giúp học sinh không còn phải học thuộc lòng, học tủ. Đồng thời, nhiều vấn đề nghị luận gắn với đời sống và trải nghiệm thực tế, như lòng biết ơn (Quảng Nam), hình thức giải trí phù hợp của học sinh (An Giang), niềm vui tuổi học trò (Hà Nội), giúp các em cảm thấy hứng thú hơn khi làm bài. Mặc dù còn quá sớm để khẳng định hiệu quả của chương trình và sách giáo khoa mới trong việc “chống văn mẫu”, nhưng những tín hiệu từ các đề thi vừa qua là đáng khích lệ.
Tuy nhiên, PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng cũng chỉ ra một số vấn đề mà hội đồng ra đề thi ở các tỉnh, thành phố nên xem xét. Thứ nhất, việc yêu cầu xác định thể thơ là không phù hợp với chương trình, vốn không yêu cầu nhận biết các thể thơ cụ thể. Hơn nữa, yêu cầu này không có nhiều giá trị trong việc đánh giá kỹ năng đọc hiểu, và đôi khi còn gây tranh cãi khi ngữ liệu không rõ ràng về thể loại.
Thứ hai, việc yêu cầu viết đoạn văn nghị luận trong khi chương trình THCS chỉ yêu cầu viết đoạn văn nêu cảm nghĩ về một bài thơ và viết bài văn là chưa thống nhất. PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng đề xuất có thể coi yêu cầu viết đoạn văn nghị luận là một phần của yêu cầu viết bài, hoặc đưa ra hai phương án lựa chọn: viết đoạn nghị luận văn học hoặc viết bài nghị luận xã hội. Ông cũng lưu ý rằng quy định về độ dài bài viết (400-500 chữ) trong một số đề thi là quá ngắn, không phù hợp với một bài nghị luận xã hội.
Thứ ba, cách đặt câu hỏi phần Tiếng Việt trong nhiều đề thi chưa đánh giá đúng năng lực của học sinh, khi chỉ yêu cầu tìm từ láy, từ tượng thanh, biện pháp tu từ mà không yêu cầu phân tích tác dụng của chúng.
Thứ tư, các yêu cầu đọc hiểu ít sử dụng các từ khóa liên quan đến thể loại của văn bản, làm giảm khả năng đánh giá kỹ năng đọc hiểu theo “mã thể loại” như yêu cầu của chương trình.
Mặc dù vẫn còn một số điểm cần cải thiện, PGS.TS. Bùi Mạnh Hùng bày tỏ sự tin tưởng vào việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa, đồng thời kỳ vọng đề thi các năm tới sẽ được nâng cao chất lượng để đáp ứng tốt hơn yêu cầu đổi mới đánh giá, từ đó thúc đẩy quá trình dạy và học Ngữ văn ngày càng hiệu quả hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
