Trong một buổi tọa đàm gần đây tại Hà Nội, TS. Nguyễn Thanh Hóa, Giám đốc Trung tâm Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Meddom), đã nhấn mạnh vai trò tiên phong của các nhà khoa học Việt Nam trong suốt gần 80 năm lịch sử nước nhà. Sự kiện này nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, thu hút sự tham gia của nhiều nhà khoa học hàng đầu Việt Nam, cùng nhau nhìn lại những đóng góp to lớn của khoa học và đưa ra những đề xuất cho sự phát triển trong tương lai.
TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, đã trình bày một cái nhìn tổng quan về sự phát triển của khoa học và công nghệ Việt Nam. Ông cho biết, thế hệ nhà khoa học đầu tiên được hình thành từ trước năm 1945, nhờ nền tảng do người Pháp xây dựng trong các lĩnh vực y học, nông nghiệp và khai thác mỏ. Các viện Pasteur Đông Dương, trường Y Đông Dương, và những tên tuổi lớn như Nguyễn Văn Chiến, Tôn Thất Tùng, Hồ Đắc Di, Ngụy Như Kon Tum đã trưởng thành từ đó. Năm 1951, đoàn cán bộ đầu tiên được cử sang Liên Xô học tập, và đến năm 1956, Việt Nam trở thành thành viên của Viện Nghiên cứu liên hợp hạt nhân Dubna, đánh dấu bước khởi đầu của khoa học Việt Nam hiện đại.
Sau Cách mạng Tháng Tám, Ủy ban Khoa học Nhà nước, tiền thân của Bộ Khoa học và Công nghệ, ra đời vào ngày 4/3/1959, chính thức hóa sự hình thành đội ngũ các nhà khoa học được đào tạo bài bản trong và ngoài nước. Ủy ban này có nhiệm vụ “giúp Chính phủ xây dựng và lãnh đạo công tác khoa học về mọi mặt”. Trong giai đoạn kháng chiến, nhiều công trình khoa học đã đóng góp vào việc sản xuất vũ khí, hỗ trợ bộ đội chiến đấu. Điển hình là cụm công trình nghiên cứu và chế tạo vũ khí của GS. Trần Đại Nghĩa, cùng các công trình như A12, DKB nối tầng, và các thiết bị rà phá thủy lôi trên biển của Viện Kỹ thuật Quân sự và Đại học Bách khoa Hà Nội, do GS. Vũ Đình Cự và cộng sự thực hiện.
Từ năm 1975, Việt Nam bước vào giai đoạn tái thiết, và ngành khoa học công nghệ đã đạt được nhiều thành tựu trong nông nghiệp, công nghệ thông tin, sinh học, công nghệ chế tạo và nghiên cứu y sinh. Một số lĩnh vực đã đạt trình độ tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, như nghiên cứu và phát triển giống lúa thơm Sóc Trăng, thiết kế và chế tạo giàn khoan tự nâng ở độ sâu 90m nước, cùng công nghệ thiết kế, thi công các công trình dầu khí biển siêu trường, siêu trọng.
GS. Trần Đức Viên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư liên ngành Nông nghiệp – Lâm nghiệp, nhấn mạnh những đóng góp của ngành nông nghiệp, đặc biệt là sự sáng tạo của các nhà khoa học trong việc thay đổi diện mạo sản xuất và bộ mặt nông thôn, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và đưa nông nghiệp Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại hóa. GS. Lê Gia Vinh, Chủ tịch Hội Hình thái học Việt Nam, cũng khẳng định những đóng góp to lớn của các nhà khoa học ngành y tế trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước, từ việc đào tạo cán bộ, tổ chức quân y phục vụ chiến đấu trong thời kỳ kháng chiến, đến những thành tựu nổi bật trong phòng chống dịch bệnh và kỹ thuật phẫu thuật tim.
Trong lĩnh vực quân sự, GS. Nguyễn Xuân Anh, nguyên chủ nhiệm Khoa Vũ khí – Học viện Kỹ thuật quân sự, đã nhắc lại chiến dịch “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không” và đánh giá cao các chương trình, dự án phát triển vũ khí cho sư đoàn bộ binh, phòng tránh đánh trả vũ khí công nghệ cao, đánh B52, và các chương trình vũ khí cho nhiệm vụ A2, tuyên truyền đặc biệt, tác chiến điện tử, đóng tàu hải quân.
Các nhà khoa học cũng đưa ra những đề xuất quan trọng cho tương lai, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực phát triển. TSKH. Phan Xuân Dũng đề xuất cần phát huy trí tuệ của đội ngũ trí thức khoa học công nghệ trong xây dựng chính sách pháp luật và tham gia quản lý nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi để họ phát huy năng lực, được xã hội tôn vinh và khuyến khích các tổ chức đầu tư. Đồng thời, cần có chính sách đãi ngộ thỏa đáng đối với những trí thức có đóng góp hiệu quả vào sự nghiệp đất nước.
GS.TS. Trần Đức Viên đưa ra các định hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và an ninh lương thực, tiếp tục đầu tư nghiên cứu khoa học nông nghiệp ứng dụng, xây dựng trung tâm công nghệ cao và phát triển mô hình nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao vai trò của người nông dân, tăng cường đào tạo, chuyển giao kỹ thuật và hỗ trợ nông dân tiếp cận thị trường.
TS. Nguyễn Thanh Hóa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu, sưu tầm và trưng bày về vai trò, đóng góp của nhà khoa học Việt Nam trong công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước thông qua hoạt động trưng bày và giáo dục bảo tàng. Ông cho rằng, bảo tàng sẽ là nơi truyền cảm hứng, động lực cho thế hệ trẻ, đồng thời lưu giữ di sản khoa học, văn hóa, như những tài sản quốc gia.
Admin
Nguồn: VnExpress
