Anh Nguyễn Minh Thông, 42 tuổi, một tài xế vừa mất việc do công ty tái cơ cấu, đã xem xét danh sách các nghề được đào tạo miễn phí tại Trung tâm Dịch vụ việc làm TP HCM nhưng không tìm thấy lựa chọn phù hợp. Trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp với mức 6,6 triệu đồng mỗi tháng (tương ứng 60% mức lương đóng bảo hiểm thất nghiệp 11 triệu đồng), anh đã cân nhắc việc học thêm một nghề mới.
Theo Luật Việc làm 2013, người lao động mất việc không chỉ được hưởng trợ cấp thất nghiệp mà còn được hỗ trợ học nghề với thời gian tối đa 6 tháng và mức hỗ trợ không quá 1,5 triệu đồng/tháng. Mục tiêu của chính sách này là giúp người lao động nâng cao kỹ năng và nhanh chóng tái hòa nhập thị trường lao động.
Tuy nhiên, anh Thông nhận thấy các khóa học như cắt tóc, làm móng, may mặc, trang điểm, nấu ăn… không phù hợp với mình. Anh cũng cho rằng, các nghề như điện công nghiệp, tin học văn phòng khó mang lại cơ hội việc làm tốt hơn so với công việc lái xe trước đây. Anh chia sẻ: “Lúc đầu tôi nghĩ nếu có nghề nào tốt hơn công việc cũ sẽ đăng ký học, nhưng xem xong thì thôi.” Anh Thông cũng đặt câu hỏi về tính phù hợp của các chương trình này đối với những người có trình độ học vấn cao hơn.
Thực tế, trường hợp của anh Thông không phải là hiếm. Mặc dù được xem là một quyền lợi quan trọng, chính sách hỗ trợ học nghề dường như chưa phát huy hiệu quả. Thống kê từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy, trong ba tháng đầu năm nay, chỉ có 3.081 người đăng ký học nghề trong số hơn 118.000 người nhận trợ cấp thất nghiệp, chiếm tỷ lệ rất thấp, chỉ 2,6%.
Tình hình tại TP HCM cũng tương tự. Năm 2020, chỉ có gần 6.000 người học nghề trên tổng số hơn 188.000 người hưởng trợ cấp thất nghiệp (3,1%). Đến năm 2023, tỷ lệ này còn giảm xuống dưới 1%, với hơn 1.000 người học nghề trên hơn 162.000 người nhận trợ cấp.
Ông Trần Dũng Hà, Phó giám đốc Bảo hiểm xã hội TP HCM, nhận định rằng chính sách hỗ trợ học nghề hiện còn nhiều bất cập, khiến người lao động không mấy quan tâm. Phần lớn các khóa đào tạo chỉ dừng ở trình độ sơ cấp, cung cấp kiến thức cơ bản nên khó giúp người lao động tìm được việc làm mới với thu nhập tốt hơn.
Báo cáo “Bảo hiểm thất nghiệp Việt Nam: Thực tiễn và khuyến nghị chính sách” do chuyên gia kinh tế Clemente Pignatti (ILO Việt Nam) chỉ ra rằng, nội dung đào tạo chưa sát với nhu cầu thực tế, kỹ năng giảng dạy chưa đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, người lao động thiếu tin tưởng vào chất lượng đào tạo, và việc tiếp cận các chương trình trung cấp, cao đẳng còn khó khăn do yêu cầu đầu vào khắt khe.
Ông Trần Dũng Hà cho rằng, thành công của chính sách này nên được đánh giá bằng chất lượng tay nghề sau đào tạo và khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường, thay vì chỉ tập trung vào số lượng người tham gia. Ông nhấn mạnh sự cần thiết của việc đào tạo dựa trên nhu cầu thực tế của thị trường và doanh nghiệp, thay vì chỉ dựa vào khả năng cung ứng của các trường nghề.
Ông Hà đề xuất mở rộng chính sách sang nâng cao năng lực và trình độ tay nghề, thay vì chỉ tập trung vào việc dạy nghề mới. Đồng thời, mức hỗ trợ tài chính cần phù hợp với học phí và điều kiện địa phương, có thể kèm theo cam kết để tránh tình trạng trục lợi.
Ông Nguyễn Văn Hùng, người có kinh nghiệm trong công tác đào tạo tại một công ty cơ khí, cho biết, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tay nghề để giữ chân người lao động còn khó tiếp cận. Doanh nghiệp phải chứng minh tình hình tài chính khó khăn và nguy cơ sa thải lao động hàng loạt mới được hỗ trợ, điều này khiến chính sách khó phát huy hiệu quả.
Ông Hùng cho rằng, cần sửa đổi quy định theo hướng linh hoạt và đơn giản hóa thủ tục để khuyến khích doanh nghiệp chủ động nâng cao năng lực cho người lao động từ sớm.
Chuyên gia Clemente Pignatti khuyến nghị Luật Việc làm cần được sửa đổi để tăng phạm vi bao phủ và đa dạng hóa các chương trình đào tạo nghề, phù hợp với xu hướng chuyển dịch của thị trường lao động. Ông cũng đề xuất điều chỉnh các quy định tài chính cứng nhắc và tăng cường trách nhiệm của người hưởng thụ, ví dụ như bắt buộc tham gia các khóa học nghề đối với người lao động có kỹ năng thấp hoặc thất nghiệp dài hạn, và có thể tạm ngưng trợ cấp nếu không tuân thủ.
Admin
Nguồn: VnExpress
