Từ năm học 2025-2026, hệ thống trường Vinschool dự kiến tích hợp nội dung trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình giáo dục mầm non, một động thái làm dấy lên mối quan ngại từ nhiều phụ huynh về việc trẻ em có thể tiếp xúc quá sớm với các thiết bị điện tử. Tuy nhiên, bà Thảo Trang, Giám đốc Mầm non Vinschool, trấn an rằng phần lớn các hoạt động học tập liên quan đến AI ở cấp độ mầm non (khoảng 80%) sẽ được thực hiện mà không cần đến thiết bị điện tử. Thay vào đó, trẻ sẽ làm quen với AI thông qua các công cụ quen thuộc như bút màu, giấy, khối gỗ, và các trò chơi đóng vai, theo phương pháp “học mà chơi”.
Vậy, đâu là lý do Vinschool quyết định giới thiệu AI cho trẻ từ sớm? Theo các nghiên cứu về thần kinh học, giai đoạn từ 4 đến 7 tuổi được xem là “cửa sổ vàng” cho sự phát triển khả năng nhận dạng mẫu và phân loại, những năng lực cơ bản của tư duy thuật toán và học máy. Tổ chức UNESCO cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của “năng lực thuật toán” trong báo cáo năm 2024, xếp nó ngang hàng với đọc, viết và tính toán, coi đây là một kỹ năng nền tảng của thế kỷ 21. Việc tiếp xúc sớm với AI giúp trẻ hiểu rõ bản chất của công nghệ, từ đó giảm thiểu nguy cơ bị công nghệ chi phối trong tương lai.
Bà Thảo Trang giải thích thêm về chương trình AI tại Mầm non Vinschool, minh họa bằng các ví dụ cụ thể. Trong một hoạt động, học sinh có thể đóng vai robot và thực hiện nhiệm vụ nhặt các khối Lego màu đỏ. Khi một cây bút chì bị bỏ quên, cả lớp sẽ cùng nhau thêm “lệnh” mới cho robot. Đây là một bài thực hành trực quan về cách huấn luyện máy. Trẻ cũng có thể sử dụng phấn để vẽ bản đồ và đọc to các chuỗi lệnh như “Tiến – Tiến – Rẽ trái”. Chỉ cần thay đổi thứ tự các lệnh, “robot-bạn” sẽ bị lạc đường, giúp trẻ nhận ra tầm quan trọng của tính chính xác trong thuật toán.
Sau mỗi trò chơi, giáo viên khuyến khích trẻ giải thích lý do lựa chọn của mình thông qua các câu hỏi gợi mở, từ đó phát triển kỹ năng giải thích và tư duy phản biện. Kết quả thí điểm của Vinschool vào tháng 4 vừa qua cho thấy 92% trẻ có thể giải thích được lý do “robot làm sai” chỉ sau ba buổi học. Bên cạnh đó, 87% phụ huynh ghi nhận sự hào hứng của trẻ với các trò chơi phân loại. Giáo viên cũng nhận thấy trẻ sử dụng chính xác các khái niệm như “bước”, “lệnh”, “dữ liệu” trong quá trình học tập.
Chương trình AI dành cho trẻ mẫu giáo của Vinschool được xây dựng dựa trên bốn năng lực và ba mạch kiến thức lớn, nhằm giúp trẻ hình thành nền tảng tư duy thuật toán và thói quen sử dụng công nghệ an toàn từ sớm. Trong mạch “Hiểu cách AI vận hành”, trẻ sẽ thực hành biến dữ liệu thành hình vẽ, vật thật và ký hiệu; thu thập, phân loại, so sánh các đồ vật quen thuộc; nhận diện và mô tả các quy tắc trong sinh hoạt hoặc trò chơi. Các em cũng sẽ được làm quen với công cụ lập trình trực quan thông qua các hoạt động như đóng vai “robot”, vẽ mê cung và sửa “thuật toán” khi robot đi sai đường.
Ở mạch “Nhận biết và lựa chọn công cụ AI”, trẻ sẽ khám phá các thiết bị tích hợp AI xung quanh mình, chẳng hạn như loa thông minh và camera tự động. Các em sẽ học cách lựa chọn công cụ phù hợp với mục tiêu, sử dụng tính năng giọng nói để hỏi đáp dưới sự giám sát, và giải thích lý do lựa chọn của mình.
Mạch cuối cùng, “Sử dụng AI có trách nhiệm”, trang bị cho trẻ kiến thức về an toàn khi sử dụng công nghệ. Các em sẽ học cách trao đổi với người lớn để đảm bảo an toàn, nhận diện dữ liệu cá nhân, phân biệt nội dung nên và không nên chia sẻ, hiểu rằng kết quả do máy tạo ra khác với kết quả của con người, và biết cách báo cáo khi gặp quảng cáo lạ hoặc nội dung đáng sợ. Nhờ phương pháp tiếp cận học qua trò chơi, trẻ có thể nắm bắt bản chất của công nghệ trước khi bước vào thế giới số rộng lớn.
Bà Thảo Trang cũng đưa ra những dấu hiệu giúp phụ huynh nhận biết con mình có thực sự hiểu và tiếp thu tốt các kiến thức liên quan đến AI. Trẻ có khả năng giải thích rõ ràng lý do tại sao “robot” trong trò chơi thực hiện đúng hoặc sai nhiệm vụ. Các em cũng sử dụng tự nhiên và chính xác các thuật ngữ đơn giản như “lệnh”, “bước” hay “dữ liệu”. Bên cạnh đó, trẻ có thể nhận diện và mô tả các mẫu hoặc quy tắc trong các hoạt động hàng ngày hoặc trò chơi đơn giản. Các em cũng chủ động sử dụng các ứng dụng và trang web an toàn được giáo viên hoặc phụ huynh xác nhận, và hỏi ý kiến người lớn khi cảm thấy không chắc chắn về độ an toàn của một ứng dụng hay trò chơi trực tuyến. Quan trọng hơn, trẻ sẽ biết thông báo với giáo viên hoặc cha mẹ ngay khi gặp bất kỳ điều gì bất thường hoặc đáng sợ trong quá trình sử dụng công nghệ, đồng thời sử dụng các ứng dụng học tập dưới sự giám sát của người lớn.
Trước lo ngại về việc học AI sớm có thể “đánh cắp” tuổi thơ của trẻ, bà Thảo Trang cho rằng cần nhìn nhận vấn đề ở một góc độ tích cực hơn. Bà khẳng định rằng nếu chương trình học được thiết kế một cách phù hợp, đảm bảo trẻ vẫn có cơ hội vui chơi, khám phá và không bị lệ thuộc vào màn hình, thì tuổi thơ của trẻ không những không bị mất đi mà còn trở nên phong phú hơn. Thay vì bị “đánh cắp” tuổi thơ, trẻ em sẽ được trang bị một hành trang vững chắc để tự tin bước vào một thế giới công nghệ đang thay đổi từng ngày.
Admin
Nguồn: VnExpress
