Chính phủ vừa ban hành Nghị định 132/2025, một bước đi quan trọng nhằm phân định rõ thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoa học và công nghệ giữa chính quyền cấp tỉnh và cấp xã. Nghị định này thể hiện chủ trương lớn về việc tổ chức lại bộ máy hành chính theo mô hình hai cấp, trong đó nhấn mạnh vai trò tự chủ và trách nhiệm của địa phương với phương châm “Địa phương quyết định – Địa phương làm – Địa phương chịu trách nhiệm”.
Theo Nghị định 132, tổng cộng 78 nhiệm vụ sẽ được phân quyền hoặc phân cấp cho chính quyền địa phương, bao gồm 16 nhiệm vụ phân quyền và 62 nhiệm vụ phân cấp. Quá trình triển khai sẽ diễn ra theo ba giai đoạn: chuẩn bị trong năm 2025, thí điểm năm 2026 và chính thức áp dụng trên toàn quốc từ năm 2027. Nhiều nhiệm vụ trước đây do Bộ Khoa học và Công nghệ hoặc thậm chí Thủ tướng Chính phủ quản lý, nay được chuyển giao cho chính quyền địa phương hoặc Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.
Phạm vi phân quyền rất rộng, bao trùm nhiều lĩnh vực quan trọng như viễn thông, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, năng lượng nguyên tử và đổi mới sáng tạo.
Trong lĩnh vực viễn thông, UBND cấp tỉnh sẽ có thẩm quyền cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn và thu hồi giấy phép cung cấp dịch vụ không có hạ tầng mạng, cũng như dịch vụ viễn thông cố định mặt đất. Đối với dịch vụ có hạ tầng mạng viễn thông công cộng cố định mặt đất nhưng không sử dụng băng tần hoặc số thuê bao, việc cấp phép sẽ do UBND cấp tỉnh thực hiện nếu phạm vi mạng chỉ giới hạn trong một tỉnh, thành phố.
UBND cấp tỉnh cũng có quyền yêu cầu doanh nghiệp chấm dứt hoạt động cung cấp dịch vụ, giải quyết tranh chấp, ngừng kinh doanh dịch vụ viễn thông, cấp giấy chứng nhận đăng ký cung cấp dịch vụ, tiếp nhận thông báo cung cấp dịch vụ, và cấp, sửa đổi, bổ sung giấy chứng nhận kết nối để cung cấp dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông di động.
Đối với công nghệ thông tin và chuyển đổi số, UBND cấp tỉnh được giao thẩm quyền thẩm định thiết kế cơ sở cho các dự án ứng dụng CNTT nhóm A tại địa phương, hướng dẫn và quản lý đầu tư ứng dụng CNTT sử dụng vốn ngân sách, cũng như cung cấp thông tin về chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn trên môi trường mạng.
Lĩnh vực tần số vô tuyến điện cũng được phân cấp mạnh mẽ cho địa phương. UBND cấp tỉnh có quyền cấp, cấp đổi, gia hạn, sửa đổi và thu hồi giấy phép sử dụng tần số và thiết bị vô tuyến điện cho các loại đài đặt trên phương tiện nghề cá, đài nghiệp dư và mạng nội bộ. Họ cũng có thể xử lý các đề nghị ngừng sử dụng tần số, cấp và thu hồi giấy công nhận tổ chức đào tạo và cấp chứng chỉ vô tuyến điện nghiệp dư, vô tuyến viên hàng hải.
Về sở hữu trí tuệ, UBND cấp tỉnh sẽ thực hiện việc ghi nhận hoặc xóa tên tổ chức, cá nhân đủ điều kiện hành nghề đại diện sở hữu công nghiệp, cấp, cấp lại và thu hồi chứng chỉ hành nghề, ban hành quyết định bắt buộc chuyển giao quyền sử dụng sáng chế, cấp phó bản và cấp lại văn bằng bảo hộ, giấy chứng nhận hợp đồng chuyển quyền sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp, cũng như tổ chức kiểm tra nghiệp vụ đại diện sở hữu công nghiệp.
Trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, UBND cấp tỉnh được giao quyền chấp thuận và cấp phép chuyển giao công nghệ, cho phép thành lập tổ chức khoa học và công nghệ có vốn nước ngoài hoặc văn phòng đại diện, chi nhánh tại Việt Nam, cấp, sửa đổi, bổ sung và cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động đánh giá, giám định công nghệ, đồng thời xác nhận phương tiện vận tải chuyên dùng trong dây chuyền công nghệ sản xuất.
Các chương trình quan trọng như Đổi mới công nghệ quốc gia, phát triển thị trường khoa học và công nghệ, và chính sách nhập khẩu công nghệ, trước đây do Thủ tướng phê duyệt, nay sẽ do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ thực hiện. UBND tỉnh cũng sẽ là cơ quan đầu mối hướng dẫn và đào tạo nghiệp vụ cho ban quản lý khu công nghệ cao, đồng thời có trách nhiệm xin ý kiến Thủ tướng đối với công nghệ và sản phẩm thuộc dự án đầu tư công nghệ cao.
Trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cấp tỉnh được phép cấp giấy phép sử dụng thiết bị bức xạ chụp cắt lớp PET/CT, SPECT/CT, thiết bị phát tia X dùng trong phân tích huỳnh quang, nhiễu xạ, soi bo mạch, soi hiển vi điện tử, soi kiểm tra an ninh, đồng thời tiếp nhận khai báo các loại thiết bị này.
Về tiêu chuẩn đo lường chất lượng, UBND cấp tỉnh có quyền cấp, cấp lại hoặc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường. UBND cấp xã, phường, đặc khu được phân quyền kiểm tra về đo lường tại địa bàn, bao gồm phương tiện đo, lượng hàng đóng gói sẵn, quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa và tham gia cung cấp thông tin kinh tế xã hội trên môi trường mạng.
Nghị định 132 ra đời trong bối cảnh tái cơ cấu chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Để đảm bảo tính liên tục và hiệu quả của hệ thống quản lý, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động đề xuất phương án phân quyền một cách rõ ràng, tránh chồng chéo và bỏ sót trách nhiệm.
Việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy cải cách hành chính, giảm bớt thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý, và nâng cao chất lượng dịch vụ công, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.
Nghị định 132 được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước chuyển đổi căn bản trong sự phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại các địa phương. Khi chính quyền cấp tỉnh và cấp xã được trao quyền chủ động, họ có thể điều chỉnh chính sách một cách linh hoạt để phù hợp với điều kiện thực tế, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội một cách bền vững.
Quá trình xây dựng Nghị định được thực hiện một cách công khai và minh bạch, với sự tham gia đóng góp ý kiến của 63 tỉnh, thành phố, các bộ ngành liên quan và được Bộ Tư pháp thẩm định theo quy trình rút gọn.
Nghị định có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2025 đến ngày 1 tháng 3 năm 2027, trừ khi có sự thay thế hoặc gia hạn. Khoảng thời gian này vừa phù hợp với tiến độ sắp xếp các đơn vị hành chính, vừa đủ để thử nghiệm và điều chỉnh trong quá trình thực thi.
Với sự chủ động và linh hoạt từ cơ sở, Nghị định 132 không chỉ góp phần tinh gọn bộ máy và tăng cường hiệu lực quản lý, mà còn mở ra một không gian phát triển mới cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên toàn quốc.
Admin
Nguồn: VnExpress
