Rạng sáng ngày 13/6, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã bất ngờ phát động chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy”, một cuộc tấn công quy mô lớn vào các cơ sở hạt nhân và mục tiêu quân sự trọng yếu của Iran. Hơn 200 chiến đấu cơ đã tham gia vào đợt tập kích này, nhắm vào các nhà máy sản xuất tên lửa đạn đạo, các cơ sở hạt nhân, cùng nhiều chỉ huy quân sự và nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của Iran.
Theo tuyên bố từ phía Israel, chiến dịch đã loại bỏ nhiều chỉ huy quân sự cấp cao của Iran, bao gồm Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Mohammad Bagheri và Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran Hossein Salami. Các mục tiêu cụ thể bao gồm cơ sở hạt nhân Natanz, các trận địa phòng không và các nhà khoa học hạt nhân của Tehran.
Mark Dubowitz, lãnh đạo viện chính sách Quỹ Bảo vệ Các nền dân chủ, nhận định: “Đây không phải một đòn đánh mang tính biểu tượng mà là một chiến dịch triệt hạ có tính toán, nhắm vào những bộ não hạt nhân và cấu trúc chỉ huy của Iran.”
Israel từ lâu đã xem Iran là “kẻ thù lớn nhất” ở Trung Đông và kiên quyết ngăn chặn quốc gia này sở hữu vũ khí hạt nhân. Quyết tâm này đã thúc đẩy Israel liên tục nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân của Iran.
Natanz, theo các chuyên gia phương Tây, là cơ sở làm giàu uranium lớn nhất của Iran, nơi đặt các thiết bị tiên tiến nhất. Khu phức hợp này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và lắp ráp máy ly tâm, thiết bị then chốt để sản xuất uranium cho mục đích chế tạo vũ khí hạt nhân.
Yaakov Amidror, cựu cố vấn an ninh quốc gia Israel, nhận định rằng dù cuộc tấn công có thể không ngăn chặn hoàn toàn Iran khôi phục chương trình hạt nhân, nhưng nó có thể khiến Tehran mất nhiều năm để làm được điều đó.
Giới quan sát nhận thấy sự tương đồng giữa chiến dịch này và cách Israel đã nhắm vào nhóm vũ trang Hezbollah ở Lebanon vào mùa thu năm ngoái. Hezbollah, một thành viên của “trục kháng chiến” do Iran hậu thuẫn, là lực lượng đối trọng với ảnh hưởng của Israel và Mỹ ở Trung Đông.
Trước đó, Israel đã nhắm mục tiêu vào các chỉ huy Hezbollah và phá hủy các kho vũ khí của nhóm này. Chiến lược tương tự cũng được Tel Aviv áp dụng trong cuộc chiến với Hamas ở Gaza, với việc truy lùng và tiêu diệt gần như toàn bộ chỉ huy cấp cao của nhóm.
“Nếu làm tê liệt đầu não ra quyết định, bạn sẽ thu được nhiều thành quả. Chúng ta đều đã thấy điều đó xảy ra với Hezbollah,” ông Amidror nhận xét.
Kể từ khi xung đột Israel – Hamas bùng nổ vào tháng 10/2023, Hezbollah đã liên tục phóng rocket vào Israel để thể hiện sự đoàn kết với đồng minh. Tuy nhiên, tình trạng này đã chấm dứt sau khi Tel Aviv tiêu diệt gần như toàn bộ lãnh đạo quân sự Hezbollah vào cuối tháng 9/2024, buộc nhóm này phải chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắn và từ bỏ các vị trí ở miền nam Lebanon, gần biên giới Israel.
Thời điểm của chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” cũng gây chú ý, vì nó diễn ra chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng Mỹ và Iran đang “cận kề một thỏa thuận khá tốt đẹp” và ông không muốn Israel can thiệp.
Mỹ và Iran đã nối lại đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran từ tháng 4, đánh dấu sự tiếp xúc cấp cao nhất giữa hai nước kể từ khi Washington rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2018. Hai bên dự kiến tổ chức vòng đàm phán thứ 6 tại Oman vào ngày 15/6, nhưng Tehran vẫn chưa xác nhận liệu họ có tham gia hay không.
Trita Parsi, chuyên gia về quan hệ Mỹ – Iran, cho rằng Tel Aviv không muốn thấy Washington và Tehran giải quyết bất đồng và cải thiện quan hệ. “Họ tính toán rằng quan hệ Mỹ – Iran cải thiện không đồng nghĩa căng thẳng Israel – Iran hạ nhiệt. Do đó, người Israel suốt hơn 20 năm qua đều cố cản trở nỗ lực ngoại giao giữa Mỹ và Iran,” ông Parsi nói.
Diba Mirzaei, nhà nghiên cứu tại Viện Đức về Nghiên cứu Khu vực và Toàn cầu, đồng tình với quan điểm này. “Tôi không nghĩ Israel chỉ muốn làm chệch hướng đàm phán. Tôi nghĩ họ muốn phá vỡ nó, để Iran buộc phải từ bỏ thương lượng với Mỹ,” bà Mirzaei nhận định. Bà cũng lưu ý rằng Ali Shamkhani, cố vấn cấp cao của lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei, người đóng vai trò quan trọng trong đàm phán hạt nhân, đã bị thương nặng sau đợt không kích.
Sau chiến dịch không kích của Israel, quan điểm của Tổng thống Trump cũng đã thay đổi. “Đã có thương vong và sự tàn phá, nhưng vẫn còn thời gian để chấm dứt tình trạng này. Iran phải ký thỏa thuận, trước khi không còn gì cả,” ông viết trên mạng xã hội, đồng thời nói rằng đang cho Tehran “cơ hội thứ hai.”
Những diễn biến này đẩy Iran vào một tình thế khó khăn. Một đòn trả đũa mạnh mẽ có thể làm leo thang căng thẳng và tạo cớ cho Mỹ công khai hỗ trợ Israel, trong khi Tehran cũng không muốn tỏ ra nhượng bộ trước đối thủ.
“Ông Khamenei đang rất khó xử,” Ellie Geranmayeh, chuyên gia về Iran tại Hội đồng châu Âu về Quan hệ đối ngoại, nhận xét. Lãnh tụ tối cao Iran sẽ phải cân nhắc xem liệu một thỏa thuận với ông Trump có thực sự ngăn chặn các tình huống tương tự tái diễn hay không, trong khi quân đội và phe cứng rắn sẽ muốn Tehran sử dụng các khí tài tốt nhất để đáp trả.
Lãnh tụ tối cao Iran Khamenei đã thừa nhận những thiệt hại mà Israel gây ra và bổ nhiệm người thay thế các chỉ huy quân sự thiệt mạng. “Những người kế nhiệm và đồng nghiệp sẽ ngay lập tức tiếp quản nhiệm vụ của họ,” ông Khamenei tuyên bố.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khẳng định rằng nước này “đang ở trong thời khắc quyết định mang tính lịch sử” và nhấn mạnh chiến dịch này “sẽ tiếp tục trong nhiều ngày, đến khi nào còn cần thiết,” để loại bỏ mối đe dọa từ chương trình hạt nhân Iran.
Danny Citrinowicz, nhà nghiên cứu cấp cao về Iran tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia Israel, cảnh báo rằng mọi thứ “chỉ đang ở giai đoạn khởi đầu của một sự kiện rất khác so với những lần đụng độ trực tiếp giữa Israel và Iran trước đó.”
“Đây có vẻ là một chiến dịch ‘tất tay’ của Israel, sẽ có hệ lụy sâu rộng với tương lai của Iran cũng như sự ổn định tại khu vực,” ông Citrinowicz nhận định.
Admin
Nguồn: VnExpress
