Trung Đông, khu vực vốn được xem là “thùng thuốc súng” của thế giới, lại một lần nữa rung chuyển vào rạng sáng ngày 13/6 khi Israel phát động chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy”. Chiến dịch này bao gồm các cuộc không kích nhắm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự quan trọng của Iran. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố rằng những hành động này là “bước đi cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia” và sẽ tiếp tục trong những ngày tới.
Theo tờ Guardian, chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” đánh dấu một chương mới trong cuộc đối đầu kéo dài hàng thập kỷ giữa hai cường quốc Trung Đông. Căng thẳng giữa hai nước đã leo thang thành giao tranh vào tháng 10/2024, khi Iran đáp trả vụ không kích vào lãnh sự quán Iran ở Damascus, Syria hồi tháng 4/2024 (khiến 7 thành viên Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran thiệt mạng) bằng cách phóng 200 tên lửa vào lãnh thổ Israel.
Sau đó, cả hai nước đã thực hiện các cuộc tấn công đáp trả lẫn nhau, tuy nhiên, các cuộc tấn công này chủ yếu mang tính biểu tượng. Đến đầu năm 2025, những dấu hiệu về một cuộc xung đột trực diện đã trở nên rõ ràng hơn.
Israel liên tục tiến hành các cuộc tập trận mô phỏng tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, trong khi Tehran tăng cường làm giàu uranium lên mức 60%, gần đạt đến cấp độ vũ khí. Israel tin rằng chương trình hạt nhân của Iran sắp đạt đến một bước tiến “không thể đảo ngược”, đó là sở hữu vũ khí hạt nhân, và đó là lý do chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” được tiến hành.
Nhà phân tích an ninh Beth Sanner, cựu phó giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia về Tích hợp Sứ mệnh Mỹ, cho rằng Israel đã chọn thời điểm mà họ tin rằng Iran đang ở vị thế yếu nhất để tung ra đòn tấn công phủ đầu. Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo rằng “động thái này giống như đổ thêm dầu vào lửa, đẩy khu vực vào một vòng xoáy xung đột không thể kiểm soát”.
Ngay sau cuộc không kích của Israel, Iran đã tuyên bố sẽ đáp trả “khốc liệt” bằng cách sử dụng kho tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái (UAV) tiên tiến, bao gồm cả tên lửa Ghassem Basir có tầm bắn 1.200 km.
Tình hình leo thang này không chỉ làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ Israel-Iran mà còn làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bùng nổ một cuộc chiến tranh vượt ra ngoài biên giới hai quốc gia, đe dọa sự ổn định của khu vực và nền kinh tế toàn cầu.
Khả năng xảy ra một cuộc chiến tranh toàn diện phụ thuộc phần lớn vào phản ứng của Iran đối với cuộc tấn công của Israel. Theo Al Jazeera, Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với các cố vấn quân sự vào sáng ngày 13/6 để thảo luận về các phương án đáp trả.
Vào trưa ngày 13/6, Iran đã phóng khoảng 100 UAV tầm xa vào Israel, phần lớn trong số đó đã bị đánh chặn trên đường bay. Đến sáng ngày 14/6, Iran tiếp tục phát động chiến dịch “Lời hứa Đích thực 3”, phóng gần 100 tên lửa vào lãnh thổ Israel. Một số tên lửa dường như đã vượt qua hệ thống phòng không, gây thương vong cho dân thường. Các nhà quan sát cho rằng tên lửa đạn đạo của Iran hoàn toàn có khả năng gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các thành phố lớn của Israel như Tel Aviv và Jerusalem.
Các cuộc tấn công trả đũa của Iran vào các thành phố lớn của Israel có thể buộc Tel Aviv phải tăng cường các cuộc không kích, tạo ra một vòng xoáy bạo lực không có hồi kết. Chuyên gia quân sự Michael Eisenstadt từ Viện Washington nhận định: “Mức độ nguy cơ chiến tranh toàn diện giữa Iran và Israel hiện ở mức cao nhất trong 20 năm qua”.
Một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ chiến tranh toàn diện là khả năng Iran kích hoạt các đồng minh trong khu vực, chẳng hạn như Hezbollah ở Lebanon, Houthi ở Yemen và các nhóm dân quân ở Iraq, để mở các mặt trận mới chống lại Israel và các đồng minh của nước này, đặc biệt là Mỹ.
Hezbollah, lực lượng được coi là “quân đội phi nhà nước lớn nhất thế giới”, đã phải hứng chịu những thiệt hại nặng nề trong cuộc chiến gần đây với Israel, nhưng vẫn duy trì một kho vũ khí với hơn 70.000 rocket và tên lửa.
Nếu một cuộc chiến tranh tổng lực giữa Iran và Israel nổ ra, Hezbollah có thể sẽ phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn với Tel Aviv để thể hiện sự ủng hộ đối với Tehran. Theo báo cáo của tình báo Israel, Hezbollah vẫn có khả năng tiến hành các cuộc tấn công đồng loạt vào miền bắc Israel, đặc biệt là các thành phố như Haifa và Tel Aviv.
Lực lượng Houthi ở Yemen, vốn đã phóng tên lửa vào sân bay quốc tế Ben Gurion của Israel hồi tháng 5, cũng có thể mở rộng các cuộc tấn công vào các mục tiêu dân sự và quân sự của Israel. Ngoài ra, các nhóm dân quân Shiite ở Iraq và Syria, được Iran hậu thuẫn, có thể nhắm vào các căn cứ quân sự của Mỹ trong khu vực, kéo Washington vào cuộc xung đột.
Chuyên gia Baraa Shiban tại Viện An ninh Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI) cảnh báo: “Khi chiến tranh leo thang, không bên nào có thể kiểm soát hoàn toàn các yếu tố. Một cuộc xung đột khu vực lớn hơn, với sự tham gia của nhiều quốc gia và lực lượng ủy nhiệm, là một kịch bản không thể tránh khỏi nếu Israel và Iran không kiềm chế”.
Nếu xung đột Iran-Israel leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện, hậu quả sẽ không chỉ giới hạn ở hai quốc gia mà sẽ lan rộng khắp Trung Đông và ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn thế giới.
Một cuộc chiến quy mô lớn giữa hai cường quốc quân sự sẽ đẩy Trung Đông vào tình trạng hỗn loạn. Lebanon, vốn đã suy yếu do khủng hoảng kinh tế và các cuộc giao tranh với Israel, có thể trở thành chiến trường chính nếu Hezbollah mở rộng các cuộc tấn công.
Theo UNICEF, hơn 1,2 triệu người Lebanon, trong đó có 400.000 trẻ em, đã phải di tản kể từ tháng 10/2024 do các cuộc không kích của Israel. Một cuộc chiến mới sẽ làm trầm trọng thêm thảm họa nhân đạo, với nguy cơ thiếu lương thực và dịch bệnh lan rộng.
Tại Syria, các nhóm dân quân được Iran hậu thuẫn có thể xung đột với các lực lượng do Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ hỗ trợ, làm gia tăng bất ổn ở quốc gia vốn đã bị tàn phá sau hơn một thập kỷ nội chiến. Iraq, với sự hiện diện của cả lực lượng Mỹ và các nhóm vũ trang Hồi giáo Shiite thân Iran, cũng có nguy cơ trở thành một mặt trận mới, đe dọa tiến trình tái thiết sau khi đánh bại phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Ở Gaza, cuộc xung đột đang diễn ra giữa Israel và Hamas sẽ càng trở nên khốc liệt hơn, với nguy cơ hàng chục nghìn người thiệt mạng và hàng trăm nghìn người mất nhà cửa. Jonathan Panikoff, chuyên gia tại Sáng kiến An ninh Trung Đông Scowcroft, cảnh báo: “Trung Đông sẽ trở thành một lò lửa, với các quốc gia và nhóm vũ trang bị cuốn vào một cuộc chiến không có hồi kết”.
Trên bình diện toàn cầu, một cuộc chiến tranh toàn diện ở Trung Đông sẽ gây ra một cú sốc năng lượng nghiêm trọng. Trung Đông cung cấp 30% lượng dầu thô và 20% lượng khí đốt tự nhiên của thế giới. Chiến tranh có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng năng lượng, đặc biệt nếu Iran phong tỏa Eo biển Hormuz, tuyến đường vận chuyển 20% lượng dầu toàn cầu.
Theo Newsweek, lực lượng hải quân IRGC của Iran có khả năng triển khai thủy lôi, tên lửa chống hạm và tàu cao tốc để đe dọa các tàu chở dầu đi qua Eo biển Hormuz. Việc phong tỏa eo biển này, dù chỉ kéo dài vài ngày, cũng có thể khiến giá dầu tăng vọt, đẩy các nền kinh tế phương Tây vào một cuộc khủng hoảng năng lượng.
Quincy Krosby, chiến lược gia toàn cầu của LPL Financial, dự báo: “Nếu xung đột lan rộng, giá dầu có thể vượt ngưỡng 100 USD/thùng, gây ra lạm phát toàn cầu và làm gián đoạn đà phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 và xung đột Nga-Ukraine”.
Về địa chính trị, xung đột sẽ làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa các cường quốc. Nga và Trung Quốc, vốn đã tăng cường quan hệ với Iran, có thể cung cấp hỗ trợ quân sự và kinh tế cho Tehran, trong khi Mỹ và EU tiếp tục đứng về phía Israel. Điều này có nguy cơ biến Trung Đông thành một chiến trường ủy nhiệm, làm gia tăng căng thẳng toàn cầu.
Chuyên gia quân sự Michael Eisenstadt từ Viện Washington nhận định: “Iran không có khả năng đối đầu trực tiếp với Israel về mặt công nghệ quân sự, nhưng họ có thể gây ra một cuộc chiến tranh bất đối xứng kéo dài, với các cuộc tấn công liên tiếp từ nhiều hướng. Nếu Iran chọn cách đáp trả toàn lực, nguy cơ chiến tranh khu vực là rất thực tế”.
Admin
Nguồn: VnExpress
