Quốc hội vừa thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đánh dấu một bước thay đổi quan trọng trong cấu trúc hành chính của Việt Nam. Luật mới này quy định tổ chức đơn vị hành chính chỉ còn hai cấp, gồm cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương) và cấp xã (xã, phường, đặc khu).
Theo đó, xã được xác định là đơn vị hành chính ở khu vực nông thôn, trong khi phường là đơn vị hành chính tại đô thị. Đặc khu là đơn vị hành chính đặc biệt, được thành lập tại các hải đảo có vị trí chiến lược quan trọng, phù hợp với điều kiện địa lý, tự nhiên, đặc điểm dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, và đảm bảo quốc phòng, an ninh quốc gia.
Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt được định nghĩa là địa bàn có vị trí chiến lược, được tổ chức theo mô hình riêng biệt, áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội nhằm thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh, và thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, khu vực, và cả nước. Việc thành lập các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt này sẽ do Quốc hội quyết định.
Việc phân loại đơn vị hành chính đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định chính sách phát triển, xây dựng bộ máy tổ chức, cũng như các chế độ, chính sách phù hợp cho đội ngũ cán bộ, công chức địa phương. Các đơn vị hành chính sẽ được phân loại dựa trên các tiêu chí cụ thể như quy mô dân số, diện tích, trình độ phát triển kinh tế – xã hội, và đặc điểm riêng của từng khu vực nông thôn, đô thị, và hải đảo.
Trong quá trình thảo luận, đã có ý kiến đề xuất cân nhắc giữ lại mô hình thành phố thuộc tỉnh, với vai trò tương đương như đặc khu. Tuy nhiên, theo báo cáo giải trình tiếp thu của Chính phủ, Nghị quyết 60 của Hội nghị Trung ương 11 và các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã khẳng định chủ trương nhất quán về mô hình chính quyền địa phương hai cấp, và cần được thể chế hóa trong luật. Do đó, dự luật không quy định mô hình hành chính trung gian như thành phố, thị xã trực thuộc tỉnh – vốn là đơn vị hành chính cấp huyện theo quy định trước đây.
Hiện nay, cả nước có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, 53 thị xã và 2 thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc trung ương là Thủ Đức (TP HCM) và Thủy Nguyên (Hải Phòng).
Một số ý kiến cũng đề nghị mở rộng khái niệm đặc khu không chỉ giới hạn ở hải đảo mà còn áp dụng cho một số địa bàn đất liền có vị trí đặc biệt. Tiếp thu góp ý, Chính phủ đã chỉnh lý dự luật theo hướng tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho chính quyền ở đặc khu, tạo điều kiện linh hoạt trong xử lý tình huống đột xuất, góp phần bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển, đảo. Đồng thời, chính quyền đặc khu được kỳ vọng sẽ phát huy tối đa tiềm năng biển, hội nhập kinh tế quốc tế và thu hút người dân đến sinh sống, làm việc, góp phần phát triển bền vững khu vực đảo.
Luật mới cũng quy định rõ trách nhiệm của cấp tỉnh trong việc phân cấp, ủy quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền đặc khu. Dựa trên yêu cầu phát triển và đảm bảo quốc phòng, an ninh, các tỉnh có thể đề xuất Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định cơ chế đặc thù áp dụng riêng cho từng đặc khu.
Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 16/6/2025, hứa hẹn mở ra một giai đoạn phát triển mới cho hệ thống hành chính Việt Nam.
Admin
Nguồn: VnExpress
