Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 17/6 thông báo Thiếu tướng Ali Shadmani, người vừa được bổ nhiệm làm chỉ huy Bộ tư lệnh Trung tâm Khatam al-Anbiya của Iran, đã thiệt mạng trong một cuộc không kích vào thủ đô Tehran hôm 16/6. Ông Shadmani vừa nhận chức này được 4 ngày, thay thế cho Tướng Gholam Ali Rashid, người đã bị tiêu diệt khi Israel mở đầu chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” vào ngày 13/6.
Theo IDF, ông Shadmani là sĩ quan cấp tướng thứ 11 của Iran thiệt mạng trong 5 ngày Israel tiến hành chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy”. Các tướng lĩnh này đều giữ vai trò quan trọng trong Lực lượng Vũ trang Iran (Artesh) và Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).
Trong số các tướng lĩnh thiệt mạng có Tướng Mohammad Bagheri, Tổng Tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Iran, người đứng đầu hệ thống chỉ huy quân sự và báo cáo trực tiếp cho Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei. Ông Bagheri đóng vai trò then chốt trong việc điều phối hoạt động giữa IRGC và Artesh.
Một nhân vật quan trọng khác là Tướng Rashid, lãnh đạo Bộ tư lệnh Trung tâm Khatam al-Anbiya, được coi là “tổng tham mưu trưởng thời chiến” của Iran và là một trong những chỉ huy quân sự thân cận nhất của Lãnh tụ tối cao Khamenei.
Bên cạnh đó, Tướng Hossein Salami, Tư lệnh IRGC từ năm 2019, cũng nằm trong số các tướng lĩnh thiệt mạng. Ông Salami được biết đến là một người có lập trường cứng rắn, trực tiếp chỉ huy các chiến dịch quân sự và giám sát chương trình tên lửa đạn đạo của Iran. Ông từng tuyên bố Iran sẵn sàng đáp trả bất kỳ hành động gây hấn nào bằng “phản ứng mang tính hủy diệt”.
Ngoài những sĩ quan cấp cao nhất, các lãnh đạo quân chủng của Iran cũng trở thành mục tiêu. Trong đó có Tướng Amir Ali Hajizadeh, Tư lệnh Không quân IRGC, người chịu trách nhiệm về chương trình tên lửa và máy bay không người lái (UAV), vốn là nền tảng răn đe chiến lược của Iran.
Hai tướng tình báo Gholamreza Mehrabi và Mehdi Rabbani, những người đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì năng lực chỉ huy và kiểm soát của IRGC, cũng thiệt mạng. IDF sau đó tiếp tục thông báo đã tiêu diệt Tướng Davood Sheikhian, Tư lệnh Không quân Iran, Tướng Khosro Hassani, Phó Tư lệnh Tình báo Không quân, Tướng Mohammad Kazemi, người đứng đầu tổ chức tình báo của IRGC, và Tướng Hassan Mohaqiq, cấp phó của Tướng Kazemi.
Giới chuyên gia nhận định, việc hàng loạt tướng lĩnh cấp cao của cả Artesh và IRGC bị loại khỏi vòng chiến chỉ trong một thời gian ngắn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng. Tổn thất này không chỉ làm suy yếu cấu trúc chỉ huy của Iran mà còn tạo ra những lỗ hổng lớn trong năng lực điều hành các hoạt động quân sự phức tạp của nước này.
Chuyên gia Brett McGurk, cựu điều phối viên Trung Đông tại Nhà Trắng, cho rằng việc mất đồng thời các chỉ huy Salami và Bagheri khiến hệ thống chỉ huy quân đội Iran rơi vào trạng thái gián đoạn nghiêm trọng, làm giảm khả năng tổ chức các đòn đáp trả nhanh chóng và hiệu quả.
Do IRGC hoạt động độc lập với quân đội chính quy Artesh, vai trò của Tướng Bagheri với tư cách cầu nối giữa hai lực lượng trở nên vô cùng quan trọng. Việc ông bị loại khỏi vòng chiến ngay từ đầu chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” có thể là nguyên nhân dẫn đến sự lúng túng, chậm trễ và thiếu đồng bộ trong phản ứng của Iran.
Sau đợt tập kích của Israel, Iran đã đáp trả bằng cách phóng 100 UAV tự sát vào lãnh thổ Israel mà không kèm theo bất kỳ tên lửa đạn đạo nào. Số UAV này nhanh chóng bị phòng không Israel bắn hạ và không gây ra thiệt hại đáng kể nào. Đến cuối ngày 13/6, Iran mới phóng loạt tên lửa đạn đạo đầu tiên để đáp trả.
Sự chậm trễ này có thể liên quan đến việc Tướng Hajizadeh, người chỉ huy chương trình tên lửa đạn đạo và UAV của Iran, đã thiệt mạng trong đòn tập kích đầu tiên. Việc thiếu vắng người chỉ huy để ra lệnh và tái tổ chức lực lượng đã khiến một trong những trụ cột răn đe chiến lược của Iran không phát huy được hiệu quả.
Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) cho biết Iran sở hữu hơn 100 bệ phóng tên lửa đạn đạo với tầm bắn trên 1.000 km, đủ sức tấn công các mục tiêu ở Israel. Tuy nhiên, khi thiếu vắng bộ não chiến lược như Tướng Hajizadeh, lực lượng này sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc khắc phục thiệt hại và phát triển các thế hệ tên lửa mới, tạo ra một khoảng trống khó có thể lấp đầy trong ngắn hạn.
Iran đã nhanh chóng bổ nhiệm các tướng lĩnh mới để thay thế những người thiệt mạng. Tướng Mohammad Pakpour, một cựu binh kỳ cựu của cuộc chiến tranh Iran-Iraq, được bổ nhiệm làm Tư lệnh IRGC, trong khi Tướng Abdolrahim Mousavi trở thành Tổng Tham mưu trưởng. Tướng Amir Hatami được thăng hàm trung tướng và đảm nhận vai trò lãnh đạo lục quân Iran.
Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng việc thay thế những chỉ huy giàu kinh nghiệm như Tướng Salami và Bagheri là “không hề dễ dàng”.
Theo Al Jazeera, “những chỉ huy mới có thể có năng lực, nhưng họ thiếu sự gắn kết và uy tín mà các tướng lĩnh tiền nhiệm đã xây dựng qua nhiều thập kỷ”. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu tự tin trong nội bộ quân đội Iran và IRGC, đồng thời làm giảm hiệu quả của các chiến dịch quân sự trong tương lai.
Việc hàng loạt tướng lĩnh cấp cao IRGC bị loại khỏi vòng chiến cũng có thể làm suy yếu khả năng điều phối hoạt động của các nhóm dân quân do Iran hậu thuẫn ở Trung Đông. Các tướng lĩnh này được coi là những gương mặt có uy tín và ảnh hưởng trong “Trục Kháng chiến” do Iran hậu thuẫn, và những người thay thế họ sẽ cần thời gian để gây dựng hình ảnh tương tự.
Sự gián đoạn trong chuỗi chỉ huy của IRGC còn có thể khiến các nhóm đồng minh của Iran rơi vào trạng thái lúng túng, đặc biệt trong bối cảnh xung đột leo thang, theo BBC.
Việc Tướng Shadmani bị tiêu diệt chỉ sau 4 ngày nắm quyền cũng tạo ra những hệ quả lớn về mặt tâm lý đối với những người sẽ tiếp quản vị trí này, theo giới phân tích. Điều đó có thể khiến Iran gặp khó khăn trong việc duy trì các chiến dịch quy mô lớn, do sự đứt gãy của hệ thống chỉ huy và những thiệt hại về khí tài quân sự mà họ phải gánh chịu sau mỗi đợt không kích của Israel.
Chuyên gia Brett McGurk nhận định: “Iran có thể cố gắng phóng thêm nhiều tên lửa để đáp trả Israel, nhưng nếu không nhanh chóng khắc phục được những rối loạn trong nội bộ, các đòn trả đũa của họ sẽ không đạt hiệu quả cao”. Cho đến nay, Israel chưa ghi nhận thiệt hại lớn về cơ sở hạ tầng quân sự do các cuộc tập kích của Iran.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, dù chịu tổn thất nặng nề trong đội ngũ chỉ huy cấp cao, quân đội Iran vẫn có thể dựa vào chiến tranh phi đối xứng để gây áp lực lên Israel và các đồng minh. Các lực lượng hải quân IRGC, với các tàu nhỏ và xuồng cao tốc, có thể được sử dụng để tấn công tàu chở dầu hoặc rải thủy lôi ở Vịnh Ba Tư và Vịnh Oman, gây cản trở một trong những tuyến vận chuyển dầu mỏ huyết mạch của thế giới.
Ngoài ra, Iran có thể tăng cường hỗ trợ cho các nhóm đồng minh như Houthi để tấn công các mục tiêu liên quan đến Israel ở Biển Đỏ.
Admin
Nguồn: VnExpress
