Mới đây, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) đã công bố những hình ảnh đầu tiên được thu thập từ bộ đôi vệ tinh Proba-3, hoạt động phối hợp như một “cỗ máy tạo nhật thực”. Tên lửa PSLV-XL đã đưa nhiệm vụ Proba-3 vào không gian từ Trung tâm Vũ trụ Satish Dhawan của Ấn Độ vào ngày 5/12/2024.
Điểm đặc biệt của nhiệm vụ này là việc sử dụng hai vệ tinh bay theo đội hình chính xác. Trong đó, một vệ tinh đóng vai trò như Mặt Trăng, che khuất Mặt Trời, còn vệ tinh kia hướng kính viễn vọng về phía Mặt Trời để ghi lại hình ảnh vành nhật hoa, một khu vực khí quyển mờ nhạt bao quanh ngôi sao của chúng ta.
Việc quan sát vành nhật hoa có ý nghĩa quan trọng trong việc nghiên cứu các hiện tượng như gió mặt trời và các vụ phun trào vành nhật hoa (CME). Những hiện tượng này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống điện và thông tin liên lạc trên Trái Đất. Dữ liệu từ Proba-3 cũng cho phép các nhà vật lý thiên văn khám phá những đặc điểm của vành nhật hoa mà bình thường chỉ có thể quan sát được trong các sự kiện nhật thực toàn phần hiếm hoi.
Ánh sáng từ đĩa Mặt Trời mạnh hơn vành nhật hoa tới một triệu lần, gây khó khăn cho việc quan sát trực tiếp. Thông thường, vành nhật hoa chỉ có thể nhìn thấy trong vài phút ngắn ngủi khi xảy ra nhật thực toàn phần. Để giải quyết vấn đề này, các nhà khoa học sử dụng thiết bị che vành nhật hoa (coronagraph) gắn vào kính viễn vọng, giúp chặn ánh sáng trực tiếp từ Mặt Trời. Coronagraph hoạt động hiệu quả hơn nhiều trong không gian, nơi không bị ảnh hưởng bởi sự tán xạ ánh sáng của khí quyển Trái Đất.
Vào tháng 3, hai vệ tinh Coronagraph và Occulter của Proba-3 đã bay thẳng hàng với khoảng cách 150 mét, đạt độ chính xác đến từng milimet mà không cần sự can thiệp từ mặt đất. Vệ tinh Occulter đã che khuất thành công đĩa Mặt Trời, tạo bóng lên ASPIICS, một thiết bị quang học cực nhạy của Coronagraph, cho phép chụp ảnh vành nhật hoa.
Các nhà khoa học và kỹ sư tại Trung tâm Hoạt động Khoa học ASPIICS thuộc Đài quan sát Hoàng gia Bỉ chịu trách nhiệm xử lý các hình ảnh thu được. Mỗi bức ảnh hoàn chỉnh, bao phủ khu vực từ Mặt Trời bị che khuất đến rìa trường nhìn, được tạo thành từ ba hình ảnh riêng biệt.
Theo Andrei Zhukov, nhà nghiên cứu tại Đài quan sát Hoàng gia Bỉ, sự khác biệt giữa ba hình ảnh này nằm ở thời gian phơi sáng, yếu tố quyết định lượng ánh sáng mà thiết bị che vành nhật hoa tiếp nhận. Việc kết hợp ba hình ảnh này mang lại một cái nhìn toàn diện về vành nhật hoa.
Trong suốt nhiệm vụ kéo dài hai năm, Proba-3 dự kiến sẽ thu thập được khoảng 1.000 giờ hình ảnh về vành nhật hoa. Các vệ tinh Proba-3 hoạt động nhờ năng lượng mặt trời và di chuyển trên quỹ đạo hình elip, với điểm gần Trái Đất nhất (cận điểm) là 600 km và điểm xa nhất (viễn điểm) là 60.000 km. Chúng chỉ bay theo đội hình khi ở gần điểm viễn điểm, nơi lực hấp dẫn của Trái Đất, từ trường và lực cản khí quyển yếu nhất, giúp tiết kiệm nhiên liệu cho việc duy trì đội hình.
Trong quá trình hoạt động, vệ tinh Coronagraph luôn giữ khoảng cách 150 mét so với vệ tinh Occulter, với độ chính xác đến từng milimet. Vệ tinh Occulter có kích thước 1,4 mét, tạo ra một vùng bóng tối rộng 8 cm trên thiết bị che vành nhật hoa. Toàn bộ quy trình này diễn ra hoàn toàn tự động.
Admin
Nguồn: VnExpress
