Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vừa tuyên bố đã sử dụng các chiến thuật và năng lực mới trong cuộc tấn công tên lửa đạn đạo vào Israel rạng sáng 16/6, gây ra thiệt hại đáng kể hơn so với các đợt tấn công trước đây. Theo IRGC, họ đã “làm rối loạn hệ thống chỉ huy của Israel, khiến mạng lưới phòng không của họ tự động nhắm bắn và đánh chặn lẫn nhau.”
Sau cuộc tập kích, nhiều người dân Israel đã ghi lại được hình ảnh cho thấy ít nhất ba vụ tên lửa phòng không của nước này gặp sự cố và rơi xuống đất ngay sau khi rời bệ phóng. Vụ việc đầu tiên dường như liên quan đến tổ hợp phòng không tầm xa Arrow-3 hiện đại nhất của Israel, được triển khai tại căn cứ chiến lược Nevatim.
Hai vụ còn lại xảy ra ở Tel Aviv, bao gồm một tổ hợp Iron Dome (Vòm Sắt) và một hệ thống phòng không sử dụng tên lửa hai tầng đẩy, có thể là Arrow-2/3 hoặc David’s Sling.
Mặc dù vậy, Thomas Keith, một nhà phân tích dữ liệu tình báo nguồn mở, cho rằng các tên lửa Israel có thể đã gặp phải các trục trặc kỹ thuật đơn thuần, không phải do sự can thiệp từ bên ngoài. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng các tổ hợp phòng không thường bao gồm nhiều thành phần và có thể chịu tác động từ các yếu tố bên ngoài.
“Nếu tín hiệu GPS bị giả mạo hoặc hệ thống dẫn đường bị can thiệp, tên lửa đánh chặn có nguy cơ bị lệch hướng bay”, ông Keith nhận định.
Yuri Knutov, một chuyên gia quân sự và giám đốc Bảo tàng Phòng không Nga, đưa ra giả thuyết rằng IRGC có thể đã tìm ra cách gây nhiễu đường truyền dữ liệu và hiệu chỉnh đường bay trong giai đoạn đầu, khi tên lửa sử dụng cơ chế dẫn đường quán tính. “Kết quả là tín hiệu điều khiển bị sai lệch, khiến tên lửa không bay tới mục tiêu mà lao xuống đất”, ông Knutov giải thích.
Các hệ thống phòng không của Israel sử dụng nhiều cơ chế dẫn đường khác nhau để khóa mục tiêu và đánh chặn. Tuy nhiên, phần lớn tên lửa phòng không vẫn được dẫn đường bằng radar điều khiển hỏa lực sau khi rời bệ phóng. Trong giai đoạn này, radar hỏa lực sẽ bám bắt cả mục tiêu và tên lửa đánh chặn, đồng thời gửi lệnh điều khiển vô tuyến theo thời gian thực để tên lửa bay đúng quỹ đạo.
Phương pháp này đặc biệt hiệu quả khi kíp điều khiển muốn tên lửa bám theo quỹ đạo tối ưu, nhằm tăng tối đa tầm bắn và tỷ lệ đánh trúng mục tiêu, đặc biệt là đối với các hệ thống tầm trung và tầm xa.
Trong giai đoạn giữa, đài hỏa lực liên tục gửi lệnh cập nhật điểm đánh chặn dự kiến. Hệ thống dẫn đường quán tính của tên lửa sẽ kết hợp với thông tin này để điều khiển tên lửa đến vị trí mục tiêu.
Theo Vijainder Thakur, một nhà phân tích quân sự và cựu sĩ quan không quân Ấn Độ, về mặt lý thuyết, có thể gây nhiễu hoặc làm giả tín hiệu dẫn đường gửi đến tên lửa, khiến nó bay chệch hướng. “Các biện pháp tác chiến điện tử có khả năng làm gián đoạn đường truyền tín hiệu, khiến tên lửa bay chệch mục tiêu. Các hệ thống tiên tiến thậm chí có thể chèn lệnh giả và chuyển hướng tên lửa”, ông Thakur nói.
Phương pháp này có thể được thực hiện bằng các khí tài trên không hoặc mặt đất, và đã được áp dụng thành công nhiều lần trong quá khứ.
Trong Chiến tranh Vùng Vịnh, quân đội Mỹ đã sử dụng máy bay tác chiến điện tử EA-6B Prowler để làm suy yếu lưới phòng không của Iraq. Các hệ thống như Krasukha-4 của Nga cũng đã vô hiệu hóa một số vũ khí tối tân do Mỹ cung cấp cho Ukraine.
Iran cũng đã chứng minh năng lực tác chiến điện tử và tạo giả tín hiệu GPS, khi thu giữ một máy bay không người lái (UAV) tàng hình RQ-170 Sentinel của Mỹ vào năm 2011.
Các chuyên gia tác chiến điện tử Iran đã gây nhiễu tín hiệu điều khiển của máy bay Sentinel, khiến nó chuyển sang chế độ tự động lái bằng định vị vệ tinh. Sau đó, họ tạo giả tín hiệu GPS, khiến máy bay tưởng rằng đang quay về căn cứ ở Afghanistan và hạ cánh xuống lãnh thổ Iran.
Việc chiếc RQ-170 còn gần như nguyên vẹn càng củng cố tuyên bố của Tehran rằng nó đã tự hạ cánh, thay vì bị rơi hoặc bắn hạ.
Đô đốc Amir Rastegari, giám đốc điều hành Tập đoàn Công nghiệp Điện tử Iran (IEI), cho biết hệ thống Cobra V8 từng gây nhiễu máy bay tuần thám P-8A Poseidon của hải quân Mỹ khi nó áp sát Iran vào năm 2023.
Tuy nhiên, việc gây nhiễu hoặc tạo giả tín hiệu không hề dễ dàng, do tên lửa phòng không thường sử dụng đường truyền mã hóa và các biện pháp xác thực để ngăn chặn nguy cơ can thiệp từ bên ngoài. Nhiều hệ thống hiện đại cũng áp dụng các kỹ thuật như nhảy tần và trải phổ, cùng với bộ lọc điện tử và thuật toán chống gây nhiễu.
“Việc giả mạo tín hiệu đòi hỏi trình độ kỹ thuật cực kỳ tinh vi. Phương pháp này còn phải được thực hiện trong thời gian thực, khi tên lửa đánh chặn đang bay với tốc độ siêu thanh và chỉ có rất ít thời gian để can thiệp”, ông Thakur cho biết.
Trong giai đoạn cuối, tên lửa có thể kích hoạt các loại đầu dò với độ chính xác cao để khóa mục tiêu, hoặc tiếp tục lao đến theo chỉ thị của radar hỏa lực. “Khi đầu dò độc lập của tên lửa đã khóa mục tiêu, lệnh điều khiển bên ngoài sẽ không còn tác dụng, khiến nỗ lực gây nhiễu hoặc giả tín hiệu trở nên vô nghĩa”, cựu sĩ quan Ấn Độ giải thích.
Dường như Iran chưa sở hữu máy bay tác chiến điện tử hoặc khí tài đường không có khả năng gây nhiễu đối phương, trong khi các tổ hợp mặt đất như Cobra V8 lại không thể tác động đến các khẩu đội phòng không Israel ở khoảng cách hơn 1.000 km.
“Tuy nhiên, không thể loại trừ khả năng tên lửa đạn đạo của Iran đã được tích hợp năng lực tác chiến điện tử, hoặc có các đặc vụ của nước này đang bí mật hoạt động trên lãnh thổ Israel”, ông Thakur nêu quan điểm, đồng thời đề cập đến hệ thống mồi bẫy đa chức năng được tích hợp trên tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander-M của Nga.
Admin
Nguồn: VnExpress
