Quốc hội vừa thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa vào chiều ngày 18/6, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong phương pháp quản lý chất lượng sản phẩm. Điểm nổi bật của luật mới là thay đổi cách phân loại sản phẩm, hàng hóa từ nhóm chung sang phân loại theo ba mức độ rủi ro khác nhau, từ đó tạo điều kiện cho việc quản lý hiệu quả và linh hoạt hơn.
Theo đó, sản phẩm, hàng hóa sẽ được phân loại thành ba mức độ: rủi ro thấp, rủi ro trung bình và rủi ro cao. Dựa trên sự phân loại này, Chính phủ và các bộ quản lý ngành sẽ tiến hành đánh giá và áp dụng các biện pháp quản lý chất lượng phù hợp với từng mức độ rủi ro. Cách tiếp cận này được kỳ vọng sẽ tăng tính linh hoạt và khả thi trong thực tiễn. Các sản phẩm, hàng hóa thuộc nhóm rủi ro trung bình và rủi ro cao bắt buộc phải công bố hợp quy hoặc tuân thủ các biện pháp quản lý khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định rằng, việc phân loại theo mức độ rủi ro phù hợp với cả thông lệ quốc tế và tình hình thực tế tại Việt Nam. Điều này giúp giải quyết kịp thời các khó khăn, giảm thiểu thủ tục hành chính trong quá trình kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu, đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ vào quản lý chất lượng sản phẩm, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số hiện nay. Luật mới cũng cho phép thừa nhận kết quả đánh giá sự phù hợp của các bộ, ngành, từ đó giảm bớt chi phí cho các tổ chức đánh giá.
Các cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng sẽ áp dụng các biện pháp quản lý tương ứng dựa trên phân loại rủi ro, bao gồm miễn, giảm kiểm tra, hoặc áp dụng phương thức kiểm tra sau thông quan (hậu kiểm), kiểm tra trước thông quan (tiền kiểm), hoặc giảm kiểm tra theo các quy định pháp luật khác.
Để đảm bảo quản lý chặt chẽ, Chính phủ sẽ quy định cụ thể các tiêu chí đánh giá rủi ro, căn cứ phân loại sản phẩm, hàng hóa, cũng như trách nhiệm của các bộ, ngành và UBND cấp tỉnh. Điều này vừa bảo đảm vai trò chủ trì của cơ quan quản lý, vừa phát huy tính chủ động của các bộ, ngành, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý, tập trung nguồn lực vào kiểm soát các mặt hàng có nguy cơ cao và giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
Luật mới cũng quy định rõ trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc thống nhất quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Các bộ, ngành khác sẽ có trách nhiệm cụ thể do Chính phủ quy định chi tiết. Đối với các sản phẩm, hàng hóa thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh, cơ yếu, bảo đảm bí mật, an ninh quốc gia, Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Công an sẽ quy định chi tiết để phù hợp với đặc thù riêng.
Luật khuyến khích ứng dụng công nghệ trong quản lý chuỗi cung ứng thông qua mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử và các nền tảng số. Việc thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu sẽ phục vụ cho công tác kiểm tra, thanh tra, cảnh báo và xử lý vi phạm trên thị trường. Luật cũng quy định về việc áp dụng hộ chiếu số cho sản phẩm, nhãn điện tử và thông tin truy xuất nguồn gốc theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền.
Nhà nước sẽ có chính sách thúc đẩy ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, đồng thời khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào cơ sở vật chất, hạ tầng dữ liệu và phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực này.
Một điểm mới quan trọng khác là bổ sung điều khoản về quyền khởi kiện để bảo vệ người tiêu dùng. Các tổ chức xã hội tham gia bảo vệ người tiêu dùng có quyền khởi kiện các vụ án dân sự để bảo vệ quyền lợi chung của người tiêu dùng khi sản phẩm, hàng hóa không phù hợp với tiêu chuẩn công bố hoặc quy chuẩn kỹ thuật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.
Cơ quan giải quyết tranh chấp có trách nhiệm cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến hành vi vi phạm chất lượng sản phẩm, hàng hóa cho cơ quan kiểm tra chất lượng và cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền để kịp thời kiểm tra, xử lý và cảnh báo rủi ro.
Đối với các sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao, việc truy xuất nguồn gốc là bắt buộc. Các bộ, cơ quan ngang bộ sẽ xác định danh mục và lộ trình thực hiện, đảm bảo tính khả thi, phù hợp với năng lực của doanh nghiệp và đặc thù phát triển của từng ngành hàng.
Luật sửa đổi, bổ sung này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, hứa hẹn mang lại những thay đổi tích cực trong công tác quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa tại Việt Nam.
Admin
Nguồn: VnExpress
