Nghề báo, dù trải qua bao nhiêu thay đổi, vẫn luôn giữ một sức hút đặc biệt đối với những người khao khát được tiếp cận sự thật và phản ánh nó đến công chúng. Điều gì đã tạo nên sức hấp dẫn này, khiến nhiều người sẵn sàng vượt qua những thách thức không hề nhỏ?
Nhìn lại những thế hệ nhà báo đi trước, ít ai thành công mà không trải qua gian khổ. Tôi nhớ một người bạn thời đại học từng trượt kỳ thi quan trọng, một cú sốc lớn đối với sinh viên lúc bấy giờ. Không thể về quê vì sợ gia đình lo lắng, anh đã lang thang khắp phố phường, tìm kiếm đề tài. Bất ngờ thay, tên anh xuất hiện trên nhiều bài báo, phóng sự dân sinh mà ngay cả những nhà báo kỳ cựu cũng khó có được. Anh đã phơi bày thực trạng nhức nhối về nạn “giả ăn xin” vào những năm 1990, mở ra một góc nhìn mới cho xã hội từ những quan sát tỉ mỉ tại bến xe, quán nước. Một năm sau, anh thi lại, chuẩn bị hành trang đầy đủ hơn để trở thành một nhà báo thực thụ.
Một nhà báo lão thành khác, ông Thái Duy, người luôn trăn trở với những bài viết về “khoán chui” trong nông nghiệp và là tác giả của cuốn sách nổi tiếng “Sống như Anh,” từng chia sẻ: “Đã là nhà báo thực thụ thì không thể viết không thật.” Câu nói này thể hiện một trong những giá trị cốt lõi của nghề báo: sự trung thực và trách nhiệm với ngòi bút của mình.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng nghề báo đang đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh hiện nay. Một người bạn gần đây đã nhắn tin hỏi tôi về tương lai của ngành báo khi báo chí đang được sắp xếp lại và cơ hội việc làm trở nên ít hơn. Một người khác chia sẻ rằng con chị, dù tốt nghiệp ngành báo chí, lại không muốn theo nghề vì cho rằng nó vất vả và thu nhập giảm sút.
Những chia sẻ này không phải là cá biệt mà phản ánh một xu hướng tất yếu khi xã hội có nhiều lựa chọn nghề nghiệp hơn. Điều đáng quan tâm hơn là sự suy giảm sức hấp dẫn của báo chí trong mắt công chúng. Tình trạng đưa tin không chính xác, không kịp thời, và khả năng hạn chế trong việc ngăn chặn tin giả trên mạng xã hội là những vấn đề đáng lo ngại.
Thực trạng này chịu ảnh hưởng lớn từ sự phát triển của công nghệ và bối cảnh xã hội. Trong thời đại truyền thông số, mỗi cá nhân đều có thể trở thành một “nhà báo” bằng cách tạo các kênh riêng trên mạng xã hội. Báo chí dần mất đi thế độc quyền về thông tin, công chúng chủ động lựa chọn thông tin và tiếp cận các kênh truyền thông theo cách riêng của họ. Điều này dẫn đến việc báo chí bị san sẻ bớt công chúng và hao hụt nguồn thu.
Tôi nhớ lại thời kỳ mà khách hàng quảng cáo xếp hàng dài tại các đài truyền hình. Có những tờ báo in từng từ chối quảng cáo để giữ sự sang trọng và tính độc lập, tin rằng họ có thể sống bằng lượng phát hành. Nhưng kinh tế báo chí đã thay đổi, đặt các tòa soạn trước một bài toán khó: làm thế nào để vừa giữ vững tính độc lập, khách quan, vừa tăng trưởng nguồn thu để đầu tư phát triển.
Vậy đâu là cơ hội giữa những thách thức này? Mạng xã hội, dù tiện lợi, lại tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là tin giả và video dàn dựng tràn lan. Đây chính là cơ hội để báo chí khẳng định vai trò của mình. Giá trị cốt lõi của báo chí nằm ở thông tin chính xác, có trách nhiệm, thông điệp tích cực, và khả năng đưa ra giải pháp để thúc đẩy sự phát triển. Vấn đề đặt ra là hoạt động báo chí trên không gian mạng cần được luật hóa, bản quyền tác phẩm báo chí cần được bảo vệ nghiêm ngặt hơn.
Trong bối cảnh đó, báo điện tử đang tìm cách cạnh tranh và khẳng định thế mạnh trên không gian mạng. Truyền hình tạo ra những giá trị mới trên cả nền tảng truyền thống và nền tảng số. Phát thanh tìm lối đi riêng bằng cách biến điểm yếu “không được xem” thành ưu điểm “không cần xem” để tiếp cận những đối tượng đặc thù. Báo in gặp nhiều khó khăn nhất, nhưng nếu thực sự chất lượng và có bản sắc riêng, vẫn sẽ có những độc giả trung thành. Xu hướng tích hợp các loại hình và đa phương tiện là tất yếu để báo chí đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng trong thời đại số.
Nhu cầu thông tin của công chúng là vô tận, và cách họ tiếp cận thông tin sẽ phụ thuộc vào sự phát triển của khoa học công nghệ và điều kiện cá nhân. Một nền báo chí hướng về công chúng, đáp ứng tốt nhu cầu thông tin chính đáng của họ, sẽ không bao giờ mất đi vai trò của mình.
Nghề báo có thể thay đổi về hình thức, nền tảng và công nghệ, nhưng giá trị cốt lõi – thông tin chính xác, trách nhiệm và sự dấn thân vì sự thật – vẫn luôn là bất biến.
Admin
Nguồn: VnExpress
