Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Journal of Infectious Diseases đã làm sáng tỏ một bí ẩn lâu nay của y học: Tại sao trong cùng một môi trường, với mức độ tiếp xúc virus tương đương, không phải ai cũng mắc bệnh cảm lạnh?
Hiện tại, y học vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm cảm lạnh thông thường. Các loại thuốc không kê đơn chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng tạm thời thay vì giải quyết căn nguyên gây bệnh.
Giáo sư Gregory Poland, Giám đốc Nhóm Nghiên cứu Vaccine tại Mayo Clinic, cho biết yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định khả năng mắc cảm lạnh của một người. Sự khác biệt trong hệ miễn dịch bẩm sinh, vốn được quy định bởi bộ gen, khiến một số người dễ bị nhiễm virus hơn.
Bên cạnh yếu tố di truyền, miễn dịch tích lũy theo thời gian cũng là một yếu tố then chốt. Người lớn tuổi, do đã tiếp xúc với nhiều loại virus hơn trong quá khứ, thường có hệ miễn dịch được “huấn luyện” tốt hơn để nhận diện và đối phó với nhiều tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, giáo sư Poland cũng lưu ý rằng mỗi người chỉ phát triển khả năng miễn dịch với một loại virus cụ thể, trong khi có đến hàng trăm loại virus gây ra cảm lạnh.
Các nghiên cứu gần đây đã xác định thêm nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh, ngay cả khi tiếp xúc với cùng một loại virus.
Sự mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột là một trong những yếu tố đó. Hệ vi sinh vật không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối phản ứng miễn dịch của cơ thể. Khi hệ vi sinh vật bị rối loạn do chế độ ăn uống thiếu chất xơ, lạm dụng kháng sinh hoặc căng thẳng kéo dài, cơ thể sẽ khó phản ứng hiệu quả với các tác nhân gây bệnh. Một nghiên cứu đăng trên Nature Reviews Immunology cho thấy hệ vi sinh vật khỏe mạnh giúp tăng cường khả năng đề kháng, trong khi sự mất cân bằng lại làm tăng nguy cơ nhiễm virus, bao gồm cả virus gây cảm lạnh.
Ô nhiễm không khí cũng là một yếu tố đáng kể. Các hạt bụi mịn như PM2.5 có thể gây tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ đường hô hấp, vốn là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại virus. Một nghiên cứu trên Environmental Health Perspectives phát hiện ra rằng những người sống trong khu vực ô nhiễm cao có nguy cơ nhiễm cảm lạnh và cúm cao hơn đáng kể do hệ miễn dịch của họ bị ảnh hưởng tiêu cực ngay từ giai đoạn đầu tiếp xúc với virus.
Virus cảm lạnh lây lan chủ yếu qua hai con đường: hô hấp và tiếp xúc trực tiếp. Các hành vi như ho hoặc hắt hơi trong không gian kín, chẳng hạn như trên máy bay, trong rạp hát hoặc nhà thờ, có thể phát tán hàng triệu hạt virus siêu nhỏ vào không khí. Virus có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua mắt, mũi hoặc miệng khi một người ở gần vô tình bật quạt trần hoặc chạm vào tay nắm cửa mà người nhiễm bệnh đã sử dụng trước đó.
Giáo sư Poland chỉ ra rằng, trong không gian công cộng, trung bình cứ một đến hai phút lại có người đưa tay lên mặt, chạm vào mũi, hoặc ho, hắt hơi vào lòng bàn tay rồi tiếp tục chạm vào các bề mặt xung quanh. Ông gọi đây là sự thiếu “nghi thức hô hấp”, một thói quen mà nhiều người lớn đã bỏ quên.
Chuyên gia về vaccine John Treanor tại Đại học Rochester nhận định rằng sẽ cần nhiều năm nữa để khoa học hiểu rõ cơ chế gây cảm lạnh một cách đầy đủ. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng việc xác định các yếu tố khiến một số người dễ bị nhiễm bệnh hơn có thể giúp phát triển thuốc hoặc vaccine nhắm vào các cơ chế đó.
Theo giáo sư Poland, trung bình mỗi người phải nằm bệnh khoảng một năm trong đời vì cảm lạnh. Do đó, việc hiểu rõ hơn về các yếu tố nguy cơ có thể giúp cộng đồng phòng ngừa bệnh tốt hơn và có các biện pháp bảo vệ hệ miễn dịch hiệu quả hơn trong tương lai.
Admin
Nguồn: VnExpress
