Thế hệ Z (những người sinh từ năm 1997 đến 2012) dự kiến sẽ chiếm khoảng 30% lực lượng lao động toàn cầu vào năm 2030, theo Cục Thống kê Lao động Mỹ. Tuy nhiên, trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển, thị trường lao động đang trải qua những biến đổi sâu sắc.
Một báo cáo từ công ty SignalFire cho thấy, so với giai đoạn trước đại dịch Covid-19, số lượng vị trí tuyển dụng cấp độ đầu vào (entry-level) tại các công ty công nghệ lớn đã giảm hơn 50%. Các công ty khởi nghiệp (startup) cũng chứng kiến mức giảm tương tự, trên 30%. Đáng chú ý, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp từ các chương trình khoa học máy tính hàng đầu làm việc tại các công ty công nghệ lớn đã giảm một nửa kể từ năm 2022.
Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York (NY Fed) công bố hồi tháng 4 rằng tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên mới tốt nghiệp chuyên ngành khoa học máy tính là 6,1%, cao hơn so với tỷ lệ 5,8% của sinh viên tốt nghiệp nói chung.
Giáo sư Daniela Rus, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học máy tính và Trí tuệ nhân tạo tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), giải thích với Newsweek: “Các vị trí cấp độ đầu vào thường bao gồm các nhiệm vụ lặp đi lặp lại, được xác định rõ ràng. Đây là loại công việc mà các hệ thống AI hiện tại rất phù hợp để tự động hóa.”
Keri Mesropov, nhà sáng lập Spring Talent Development, đồng tình với quan điểm này. Bà cho rằng AI đang nhanh chóng định hình lại các công việc cấp độ đầu vào bằng cách tự động hóa các nhiệm vụ lặp đi lặp lại, hợp lý hóa quy trình làm việc, và thậm chí loại bỏ hoàn toàn một số vị trí.
Một khảo sát năm 2025 của trang việc làm ZipRecruiter với 3.000 người cho thấy gần 40% sinh viên sắp tốt nghiệp tin rằng việc thực tập sẽ giúp họ có được một công việc chính thức. Tuy nhiên, thực tế chỉ có 9% sinh viên mới tốt nghiệp đạt được mục tiêu này. Bên cạnh đó, sinh viên sắp tốt nghiệp kỳ vọng mức lương khởi điểm trung bình là 101.500 USD mỗi năm, trong khi con số thực tế mà sinh viên mới tốt nghiệp nhận được chỉ là 68.400 USD.
Chuyên gia nghề nghiệp Sam DeMase của ZipRecruiter nhận xét: “Có một khoảng cách rất lớn giữa kỳ vọng và thực tế.”
Cũng theo khảo sát của ZipRecruiter, hơn 50% người tìm việc trong ngành công nghệ ở độ tuổi 25-34 và gần 44% ở độ tuổi 18-24 không nhận được bất kỳ lời mời làm việc nào trong tháng vừa qua. Một khảo sát khác của Trường Kinh doanh Quốc tế Hult cho thấy 37% lãnh đạo nhân sự ưu tiên sử dụng AI hơn là tuyển dụng nhân sự mới tốt nghiệp.
Nhiều lao động trẻ chia sẻ rằng AI mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng khiến họ cảm thấy bất an. Một kỹ sư phần mềm 26 tuổi tại Amazon chia sẻ với Business Insider: “Nhiều công việc trước đây tôi mất cả ngày để hoàn thành, giờ chỉ mất một tiếng. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là khối lượng công việc của tôi giảm đi. Tôi phải làm nhiều việc hơn. Tôi lo sợ rằng sẽ đến một lúc AI có thể làm mọi thứ tôi đang làm và cuối cùng thay thế tôi.”
Tuy nhiên, cơ hội việc làm cho thế hệ Z không hoàn toàn biến mất, mà đòi hỏi họ phải thích nghi để sử dụng AI một cách hiệu quả. Tờ New York Post chỉ ra rằng lực lượng lao động đã trải qua nhiều thay đổi do những tiến bộ công nghệ vượt bậc trong suốt lịch sử, chẳng hạn như cuộc cách mạng công nghiệp và kỷ nguyên dot-com.
Nhà phân tích Josh Bersin, CEO của công ty The Josh Bersin, cho rằng các công việc cấp độ đầu vào không bị xóa sổ mà đang biến đổi. Ông nhận định hoạt động tuyển dụng vị trí cấp độ đầu vào hiện đang chậm lại chủ yếu do các vấn đề kinh tế. Theo ông, nhiều công ty vẫn muốn tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp để phát triển đội ngũ nhân tài. Ngoài ra, cuộc cách mạng AI cũng tạo ra nhiều nghề nghiệp mới như xây dựng hệ thống, quản lý dữ liệu hoặc đào tạo nền tảng AI.
Giáo sư Melissa Valentine từ Viện Stanford về công nghệ AI lấy con người làm trung tâm (HAI) nhấn mạnh rằng kiến thức và kỹ năng công nghệ tốt của thế hệ Z là một lợi thế rất lớn. Bà cho biết: “Các công ty cần tìm ra cách tận dụng những người trẻ rất giỏi về công nghệ này.”
Giáo sư Rus đồng tình: “Ưu điểm của thế hệ Z là sự am hiểu về kỹ thuật số. Họ có điều kiện thuận lợi để làm việc cùng với AI thay vì chống lại nó. Sự thoải mái với những biến đổi công nghệ nhanh chóng khiến thế hệ Z trở thành những ‘ứng viên’ lý tưởng để giúp định hình cách con người sử dụng công cụ này một cách toàn diện, sáng tạo và có đạo đức.”
Admin
Nguồn: VnExpress
