Ngày 22/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh thực hiện chiến dịch “Búa Đêm”, một cuộc tấn công bằng bom và tên lửa vào ba cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran, bao gồm Fordow, Natanz và Isfahan. Quyết định này được đưa ra sau 11 ngày ông Trump cân nhắc giữa việc tiếp tục đàm phán hoặc can thiệp quân sự để mang lại hòa bình lâu dài cho Trung Đông.
Chiến dịch không kích quy mô lớn này, sử dụng tổng cộng 14 quả bom xuyên phá hầm GBU-57 nặng 14 tấn, được cho là đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các cơ sở hạt nhân ngầm của Iran, làm suy yếu đáng kể vị thế đàm phán của Tehran.
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tuyên bố: “Sức mạnh răn đe của Mỹ đã trở lại. Khi Tổng thống Mỹ lên tiếng, thế giới nên lắng nghe, bởi quân đội Mỹ có khả năng thực hiện điều đó”.
Trước khi phê duyệt chiến dịch “Búa Đêm”, Tổng thống Trump đã nỗ lực theo đuổi con đường ngoại giao để thuyết phục Iran từ bỏ tham vọng hạt nhân. Theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Iran đã làm giàu khoảng 400 kg uranium ở mức độ tinh khiết 60%, vượt xa mức độ của các quốc gia có công nghệ hạt nhân phi quân sự. Mặc dù Tehran luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục đích hòa bình, giới lãnh đạo Israel cáo buộc Iran đang theo đuổi mục tiêu phát triển vũ khí hạt nhân và sắp sở hữu vũ khí nguyên tử.
Tổng thống Trump nhiều lần khẳng định Iran không được phép sở hữu vũ khí hạt nhân, nhưng vẫn bày tỏ mong muốn đạt được một thỏa thuận thông qua đối thoại.
Vào tháng 4, Mỹ và Iran đã nối lại đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran, đánh dấu cuộc tiếp xúc cấp cao nhất giữa hai nước kể từ khi Washington rút khỏi Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) vào năm 2018. Hai bên đã trải qua 5 vòng đàm phán ở Oman và Italy. Tuy nhiên, vòng đàm phán thứ 6 tại Muscat, Oman đã không thể diễn ra sau khi Israel mở chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” vào rạng sáng ngày 13/6, tấn công các cơ sở hạt nhân và tiêu diệt nhiều chỉ huy quân sự và nhà khoa học của Iran. Tehran đáp trả bằng cách phóng tên lửa, làm leo thang căng thẳng giữa hai cường quốc hàng đầu Trung Đông.
Tổng thống Trump ủng hộ Israel, nhưng vẫn nhấn mạnh rằng ngoại giao là ưu tiên hàng đầu và kêu gọi Iran đàm phán thỏa thuận. Ông nói: “Bây giờ, có lẽ họ có cơ hội thứ hai để thực hiện điều đó”.
Tuy nhiên, khi Iran từ chối nhượng bộ trước yêu cầu từ bỏ quyền làm giàu uranium của Mỹ, Tổng thống Trump ngày càng mất kiên nhẫn. Ngày 17/6, ông yêu cầu Iran “đầu hàng vô điều kiện” và bày tỏ sự thất vọng với các lãnh đạo Iran vì không đạt được thỏa thuận. Ông nói: “Họ đáng lẽ phải thực hiện thỏa thuận. Tôi đã bảo họ ‘thực hiện thỏa thuận đi’. Tôi không biết, tôi không có tâm trạng để đàm phán”.
Thời điểm đó, Tổng thống Trump bác bỏ những đánh giá của tình báo Mỹ rằng Iran chưa có ý định phát triển vũ khí hạt nhân. Ông tin rằng Tehran đã tiến “rất gần” đến mục tiêu này. Phương án tấn công Iran được cân nhắc nghiêm túc. Ngày 18/8, ông Trump tuyên bố tại Phòng Bầu dục: “Tôi không muốn một cuộc chiến. Nhưng nếu phải lựa chọn giữa điều đó và việc họ sở hữu vũ khí hạt nhân, bạn phải làm những gì mình cần làm”.
Và ông đã hành động, khi lực lượng Mỹ tiến hành cuộc tấn công chính xác vào các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran. Tổng thống Trump ca ngợi đây là chiến dịch mà “không lực lượng quân sự nào khác trên thế giới có thể làm được” và đã giúp loại bỏ “trái tim” của chương trình hạt nhân Iran tại Fordow. Chủ tịch Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (ISIS) David Albright cho biết dựa trên ảnh vệ tinh, khu vực làm giàu uranium và các khu hỗ trợ ở Fordow dường như “đã chịu thiệt hại lớn”.
Giới quan sát nhận định rằng dù ưu tiên hòa bình và ngần ngại sử dụng sức mạnh quân sự, Tổng thống Trump đã chứng minh rõ ràng rằng ông sẽ sử dụng nó với hiệu quả áp đảo. Ông cảnh báo: “Iran giờ đây phải giảng hòa. Nếu họ không làm vậy, các cuộc tấn công trong tương lai sẽ lớn hơn và được tiến hành dễ dàng hơn nhiều”.
Rebeccah Heinrichs, phó chủ tịch Nhóm Công tác Chống phổ biến vũ khí của tổ chức Sáng kiến John Hay ở Mỹ, cho rằng khi nhận ra con đường ngoại giao không giải quyết được vấn đề, Tổng thống Trump đã quay lại với chiến lược “hòa bình thông qua sức mạnh” mà ông nhiều lần đề cập. Bà nói: “Phá hủy Fordow có thể giúp tăng cường khả năng răn đe bằng cách thể hiện cả ý chí chính trị cùng sức mạnh quân sự của Mỹ”.
Chuyên gia này cũng lưu ý rằng quyết định của Mỹ không phải là không có rủi ro, vì kho tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung của Iran là một mối đe dọa thường trực đối với lực lượng Mỹ ở Trung Đông. Tuy nhiên, bà tin rằng Mỹ đã có sự chuẩn bị và củng cố các căn cứ ở nước ngoài, đồng thời cho rằng cuộc tấn công của Iran vào căn cứ Mỹ ở Qatar chỉ là một đòn mang tính biểu tượng để giữ thể diện.
Tổng thống Trump cho biết Iran đã báo trước cho Mỹ về cuộc tấn công tên lửa vào căn cứ ở Qatar, giúp không có ai thiệt mạng hoặc bị thương. Bộ Quốc phòng Qatar cũng thông báo rằng hệ thống phòng không của họ đã “đánh chặn thành công” toàn bộ tên lửa nhắm vào căn cứ Al Udeid, và không có thương vong nào xảy ra.
Bà Heinrichs nhận định: “Nếu Iran chỉ đơn thuần phát động các cuộc tấn công để giữ thể diện mà không gây tổn hại cho lực lượng Mỹ, Washington khó có thể phát động cuộc tấn công tiếp theo. Điều đó có nghĩa là hoàn toàn có thể gọi chiến dịch của Mỹ nhằm vào Iran là một chiến thắng áp đảo”.
Ngay sau cuộc tấn công căn cứ Mỹ của Iran, Tổng thống Trump thông báo rằng Israel và Iran đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn, chấm dứt cuộc chiến kéo dài 12 ngày. Ông nói: “Iran ngừng bắn trước và đến giờ thứ 12, Israel ngừng bắn. Đến giờ thứ 24, cuộc chiến 12 ngày chính thức kết thúc, điều mà thế giới chào đón”.
Nhiều nghị sĩ Mỹ đã bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định can thiệp vào cuộc chiến ở Trung Đông của Tổng thống Trump, coi đây là một hành động vì hòa bình. Thượng nghị sĩ Joni Ernst nói: “Bằng cách dẫn dắt hòa bình thông qua sức mạnh, Tổng thống Trump đang làm cho thế giới trở thành một nơi an toàn hơn và bảo vệ người Mỹ. Iran không bao giờ được phép đe dọa Mỹ bằng vũ khí hạt nhân”.
Tuy nhiên, vài giờ sau khi Tổng thống Trump thông báo về lệnh ngừng bắn, Iran đã liên tiếp phóng 6 loạt tên lửa về phía Israel, đánh trúng một tòa chung cư ở thành phố Beersheba, khiến 4 người thiệt mạng. Mặc dù vậy, đợt tập kích này đã dừng lại ngay trước thời điểm lệnh ngừng bắn có hiệu lực.
Cựu đại sứ Mỹ tại Iraq James Jeffrey cho rằng các lệnh ngừng bắn về cơ bản là “hỗn loạn” vào những thời khắc đầu tiên. Ông nói: “Tôi đã chứng kiến hàng chục lệnh ngừng bắn trong 50 năm qua, lần nào cũng là một mớ hỗn độn. Không phải binh sĩ nào cũng nhận được lệnh, và không phải lúc nào khung thời gian cũng chính xác”.
Theo ông Jeffrey, những bối rối như vậy là bình thường, nhưng rõ ràng lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel “đang đi theo hướng rất tích cực”. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có thể đối mặt với một số áp lực từ những người có quan điểm cứng rắn trong nội các, nhưng sau đó cũng xác nhận về lệnh ngừng bắn.
Behnam Ben Taleblu, thành viên Tổ chức Bảo vệ Các nền dân chủ ở Mỹ, kết luận: “Tổng thống Trump đã chứng minh điều thực sự quan trọng là sức mạnh và sự ưu việt của Mỹ, cũng như sự bảo vệ mạnh mẽ đó đồng nghĩa đất nước này sẽ an toàn hơn và lợi ích của Mỹ ở nước ngoài cũng được đảm bảo”.
Admin
Nguồn: VnExpress
