Bức tranh toàn cảnh không lưu toàn cầu cho thấy một thực tế đáng ngại: bên cạnh những khu vực tập trung dày đặc các chuyến bay là những khoảng trống lớn, minh chứng cho sự mở rộng của các vùng cấm bay.
Trung Đông nổi lên như một điểm nóng mới, gây gián đoạn nghiêm trọng đến mạng lưới hàng không toàn cầu. Các hãng hàng không phải đối mặt với việc điều chỉnh lộ trình hoặc hủy chuyến bay để đảm bảo an toàn, dẫn đến những thiệt hại không nhỏ về thời gian và chi phí.
Các chuyên gia nhận định, dù hành khách đang ở độ cao hàng chục nghìn mét, họ vẫn chịu tác động trực tiếp từ những biến động địa chính trị dưới mặt đất. Địa chính trị quốc tế từ lâu đã trở thành một yếu tố không thể tách rời khỏi ngành hàng không, đặc biệt là trên không phận.
Sau nhiều năm liên tục ứng phó với các cuộc khủng hoảng, từ xung đột Nga – Ukraine đến căng thẳng Ấn Độ – Pakistan, các hãng hàng không dường như đã dần thích nghi với tình hình mới.
Ông Brendan Sobie, một chuyên gia tại Singapore, nhận xét: “Việc đóng cửa không phận đã trở thành một phần của cuộc sống thường nhật. Đây gần như là trạng thái bình thường mới.”
Theo ông Tony Stanton, cố vấn tại Strategic Air (Australia), ngành hàng không đang chịu áp lực lớn khi hoạt động trong bối cảnh địa chính trị phức tạp. Các chuyến bay ngắn giữa Trung Á và Trung Đông, chẳng hạn như đến Dubai hay Doha, chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Trước đây, các tuyến này thường bay qua không phận Iran trong hơn một nửa hành trình. Hiện tại, nhiều tuyến phải chuyển hướng qua Saudi Arabia, Ai Cập, rồi lên Thổ Nhĩ Kỳ, làm tăng thời gian bay và rủi ro vận hành.
Trong khi đó, không phận Nga vẫn mở cửa, nhưng chủ yếu phục vụ các hãng hàng không Trung Quốc như Air China, Xiamen Air hoặc Cathay Pacific. Các đường bay giữa Trung Quốc và châu Âu phải vòng qua vùng biển Baltic, gần thành phố St. Petersburg, do không phận Nga giáp Ukraine đã bị đóng hoàn toàn kể từ năm 2022, khi cuộc xung đột giữa hai nước nổ ra.
Việc phải bay vòng làm tăng đáng kể thời gian và chi phí. Một số tuyến bay, như London – Hong Kong, phải kéo dài thêm hai giờ để tránh không phận Iran – Israel, dẫn đến việc tiêu tốn thêm hàng nghìn đô la Mỹ tiền nhiên liệu. Riêng một chiếc Boeing 777 có thể tiêu thụ tới 7.000 USD nhiên liệu mỗi giờ bay.
Ngoài chi phí nhiên liệu, các hãng hàng không còn phải trả thêm tiền cho tổ bay, phí bay qua không phận của các quốc gia khác, và mất doanh thu do hủy chuyến hoặc trễ giờ. Việc tăng giá vé để bù đắp chi phí cũng không dễ dàng, vì hành khách thường đặt vé trước nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng.
Flight Radar 24, hệ thống theo dõi chuyến bay toàn cầu, ghi nhận tình trạng các máy bay bị dồn vào các hành lang hẹp do không phận của các nước như Israel, Iraq, Iran, Ukraine gần như bị đóng cửa. Một trong những hành lang hẹp đó nằm ở phía nam các khu vực xung đột như Israel, Iran và Ukraine.
Các chuyên gia cho rằng, điều này không chỉ gây áp lực cho các kiểm soát viên không lưu khi họ phải điều phối nhiều chuyến bay trong một không gian hạn chế, mà còn làm tăng chi phí vận hành của các hãng hàng không. Việc điều chỉnh độ cao, thay đổi thời gian cất cánh để phân luồng hiệu quả hơn đồng nghĩa với việc phải trả thêm tiền cho các khung giờ cất hạ cánh cao điểm, vốn có giá rất cao tại các sân bay lớn.
Giới phân tích cảnh báo rằng số lượng hành khách và máy bay đang ở mức cao kỷ lục, khiến mỗi lần gián đoạn do xung đột trở nên khó khăn hơn trong việc xử lý. Ông Brendan Sobie cho biết: “Riêng ở Trung Á, lưu lượng bay hiện đã gấp ba lần so với chỉ vài năm trước.”
Ngành hàng không từng hứng chịu một thảm kịch vào tháng 7 năm 2014, khi chuyến bay MH17 của Malaysia Airlines bị bắn rơi tại miền đông Ukraine. Chiếc Boeing 777 khi đó đang trên hành trình từ Amsterdam đến Kuala Lumpur, và toàn bộ 298 người trên máy bay đã thiệt mạng.
Sự kiện đau buồn này vẫn là một lời cảnh tỉnh lớn đối với ngành hàng không mỗi khi phải cân nhắc việc bay qua các khu vực xung đột.
Điều đáng lo ngại hơn là không ai biết những cuộc xung đột này sẽ kéo dài bao lâu. Ví dụ, cuộc chiến ở Ukraine đã bước sang năm thứ ba, và cho đến nay vẫn khiến các hãng hàng không chưa thể khôi phục các hành trình như trước.
Việc xung đột leo thang không chỉ gây khó khăn cho ngành hàng không mà còn ảnh hưởng đến hành khách. Trong bối cảnh căng thẳng ở Trung Đông, các đại lý du lịch ở UAE ghi nhận số lượng lớn du khách, đặc biệt là từ Jordan, Lebanon và Iran, tìm cách kéo dài thời gian lưu trú tại quốc gia này để tránh bất ổn và rủi ro khi trở về nước.
Ông Bharath Aidasani, CEO của hãng du lịch Pluto Travels, cho biết những ngày gần đây, điện thoại văn phòng liên tục đổ chuông từ sáng đến tối. Khách hàng muốn hủy hoặc hoãn nhiều chuyến bay đến các nước Trung Đông. Ông nhận được hàng loạt cuộc gọi từ du khách lo sợ khi phải quay về quê nhà. Họ muốn xin gia hạn visa hoặc tìm cách ra vào UAE một cách hợp pháp.
Theo ghi nhận từ nhiều đại lý, đa số những người liên hệ đã nhập cảnh bằng visa du lịch ngắn hạn, nhưng do xung đột, họ mong muốn ở lại lâu hơn dự kiến. Các lý do chính là không phận bị đóng cửa, chuyến bay bị gián đoạn và mối lo ngại về an toàn khi trở lại các khu vực có chiến sự.
Trong bối cảnh bất ổn leo thang và không lưu hỗn loạn, UAE đang trở thành một điểm trú ẩn tạm thời cho hàng nghìn người đang đi du lịch hoặc sinh sống trong khu vực Trung Đông.
Admin
Nguồn: VnExpress
